16 Mahajanapadas In Marathi – List, Capital and Information about Mahajanpadas | 16 महाजनपदे

16 Mahajanapadas In Marathi

16 Mahajanapadas In Marathi: Earlier Aryas were the most dominant caste and called themselves ‘Jana’. In this, ‘Janapad’ (Janapad) was given a new definition from ‘jana’ meaning ‘people’ and pada meaning ‘step’. A Janapada was a major kingdom in Vedic India. Early sixth century BC grammarian Panini mentions 22 Mahajanapadas. Among them Magadha, Kosala, and Vatsa are three important ones. But sixteen Mahajanapadas existed from ancient Buddhist and Jain literature. In this article, you will get detailed information about 16 Mahajanapadas In Marathi.

16 Mahajanapadas In Marathi: Overview

Information about the 16 Mahajanpada of ancient India i.e. Mahajanpade In Marathi comes from the scriptures of early Buddhism and Jainism. Get an overview of 16 Mahajanapadas in the table below.

16 Mahajanapadas In Marathi

16 Mahajanapadas In Marathi: प्राचीन भारतातील जनसंपदा एक समूह. इ. स. पू. सहाव्या शतकाच्या आरंभी उत्तर भारतात अनेक लहान मोठी स्वतंत्र राज्ये अस्तित्वात होती. यांतील कालांतराने काही जनपदे मिळून महाजनपद निर्माण झाले. सोळा महाजनपदांची माहिती प्राचीन बौद्ध व जैन वाङ्मयातून मिळते. यांतील महत्त्वाच्या राज्यांच्या राजवंशावळी पुराणांत येतात; मात्र त्यांमध्ये राजशासित जनपदांप्रमाणे गणशासित जनपदांचाही अंतर्भाव केला आहे. या सोळा महाजनपदांच्या याद्या एकरुप नाहीत; तथापि बौद्ध पाली ग्रंथ अंगुत्तरनिकाय यातील पुढील जनपदांची यादी प्रातिनिधिक मानता येईल. आज या लेखात आपण 16 महाजनपदांविषयी माहिती पाहणार आहे.

List of 16 Mahajanapadas In Marathi | 16 महाजनपदांची यादी

List of 16 Mahajanapadas In Marathi: 16 महाजनपदे आणि त्यांच्या राजधानी याबद्दल माहिती खालील तक्त्यात दिली आहे.

Maharashtra Budget 2023

Kashi Mahajanpad in Marathi | काशी महाजनपद

• आधुनिक काळात उत्तर प्रदेश राज्यात वसलेले वाराणसी हे शहर प्राचीन काळी काशी म्हणून ओळखले जात असे. सध्या काशी हे हिंदूंचे पवित्र तीर्थक्षेत्र आहे.
• काशीमध्ये पार्श्वनाथाचे वडील अश्वसेन नावाच्या प्रसिद्ध राजाने राज्य केले होते.
• जेव्हा काशीवर ब्रह्मदत्त नावाच्या राजाचे राज्य होते, तेव्हा कोसल महाजनपदाचा राजा कंस याने ब्रह्मदत्ताचा युद्धात पराभव करून काशी महाजनपदाचे राज्य जिंकले.
• काशी महाजनपद हे प्राचीन काळी वाज्जी महाजनपदाच्या उत्तर पश्चिमेस वसलेले होते.

Vaishali Mahajanpad in Marathi | वैशाली महाजनपद

• वज्जी महाजनपद ज्याला वैशाली म्हणूनही ओळखले जात असे. वाज्जी महाजनपद हे आठ राज्यांचे संघराज्य होते.
• वज्जी महाजनपदावर विदेह, वज्जी आणि लिच्छवी असे तीन राज्यकर्ते होते.
• इतिहासानुसार लिच्छवी वंशाच्या राजाची राजधानी वैशाली होती.
• वैशाली हे ठिकाण आता बसध नावाने ओळखले जाते.

Kosala Mahajanpad in Marathi | कोसला महाजनपद

• कोसल महाजनपदाच्या दोन राजधान्या होत्या. पहिली राजधानी अयोध्या आणि दुसरी राजधानी श्रावस्ती.
• कोसल महाजनपद हे त्या काळात समृद्ध संस्कृती असलेले राज्य होते.
• बौद्ध धर्माच्या काळात प्रसेनजीत नावाच्या राजाचे राज्य होते.
• इतिहास संशोधकांच्या मते कपिलवस्तु नावाचे प्रजासत्ताक कोसल महाजनपदावर होते.
• कपिलवस्तु जिल्ह्यात, संशोधकांना सिद्धार्थ आणि पिप्रहवा ही दोन ठिकाणे सापडली आहेत जी त्या काळातील सर्वात प्रसिद्ध ठिकाणांपैकी एक होती.
• भारतातील मौर्य साम्राज्याच्या पतनानंतर, कोसल महाजनपदावर देव घराणे, दत्त घराणे आणि मित्र वंशाचे राज्य होते.
• पुराणांमध्ये (रामायण, महाभारत इ.) कोसल महाजनपदावरील इक्ष्वाकु घराण्याच्या राजवटीचा उल्लेख आहे.

Maghad Mahajanpad in Marathi | मगध महाजनपद

• प्राचीन काळी मगध जनपद हे पटना आणि गया जिल्ह्यातील खूप मोठ्या भागात पसरलेल्या १६ महाजनपदांपैकी एक होते.
• मगध महाजनपद सध्या पाटणा म्हणून ओळखले जाते.
• मगधची सुरुवातीची राजधानी राजगीर होती. राजगीर हे असे ठिकाण होते जे चारही बाजूंनी पर्वतांनी वेढलेले होते, त्यामुळे इतिहासाच्या कागदपत्रात काही ठिकाणी मगधला गिरिब्रज नावाने संबोधले गेले आहे.
• मगध महाजनपदाची स्थापना राजा बृहद्रथने केली होती. राजा बृहद्रथाच्या मृत्यूनंतर जरासंध नावाच्या शासकाने मगधचे सिंहासन धारण केले.
• इतिहासकार म्हणतात की सहाव्या शतकात, प्राचीन मगध महाजनपद हे १६ महाजनपदांपैकी सर्वात शक्तिशाली महाजनपद म्हणून ओळखले जात होते.

Upanishad In Marathi

Malla Mahajanpad in Marathi | मल्ल महाजनपद

• प्राचीन काळी, मल्ल महाजनपद हे प्रजासत्ताक महाजनपद होते जे सध्याच्या उत्तर प्रदेश राज्यातील गोरखपूरच्या आसपासच्या परिसरात पसरले होते.
• मल्ल महाजनपदाच्या दोन राजधान्या होत्या. पहिली राजधानी कुशीनारा होती जी सध्या कुशीनगर म्हणून ओळखली जाते.
• त्याचप्रमाणे दुसरी राजधानी पाव किंवा पाव होती जी सध्या फाजील नगर म्हणून ओळखली जाते.

Chedi Mahajanpad in Marathi | चेदी महाजनपद

• महाभारताच्या काळात चेदी महाजनपदाची राजधानी सोठेवती हिला शक्तीमाती या नावाने संबोधले जात असे.
• चेदी महाजनपद सध्या बुंदेलखंड म्हणून ओळखले जाते.
• प्राचीन काळी मल्ल महाजनपदाची राजधानी सोठेवती होती. महाभारताच्या काळात शक्तीमतीचा राजा शिशुपाल यांचा श्रीकृष्णाने वध केला होता.
• चेदी महाजनपदाचा उल्लेख ऋग्वेदाच्या दानात आढळतो. चेदी महाजनपदाचा राजा नरेश काशू हा एक शक्तिशाली राजा होता असे ऋग्वेदात सांगितले आहे.

Kuru Mahajanpad in Marathi | कुरु महाजनपद

• आधुनिक काळात, हरियाणा आणि यमुना नदीच्या काठावरील दिल्लीचा पश्चिम प्रदेश कुरु महाजनपदाच्या क्षेत्रात समाविष्ट केला गेला.
• जैन धर्माच्या उत्तराध्यायनसूत्राच्या इतिहासात या कुरु जिल्ह्याच्या इक्ष्वाकू नावाच्या राजाचा उल्लेख आढळतो.
• ऐतिहासिक कागदपत्रांनुसार, सुतसोम, कौरव आणि धनंजय यांसारखे राज्यकर्ते या महाजनपदाचे राजे मानले गेले आहेत.
• कुरु महाजनपदावर कुरु राजवंश (1200 BC ते 600 BC) राज्य करत होता. ऐतिहासिकदृष्ट्या, या महाजनपदांचा भारतीय उपखंडात राज्यस्तरीय समाज म्हणून विकास झाला.

Vatsa Mahajanapad in Marathi | वत्स महाजनपद

• कौशांबी ही वत्स महाजनपदाची राजधानी होती. असे मानले जाते की अर्जुनाचा नातू परीक्षित याचा मुलगा जनमजेय वत्स महाजनपदात राज्य करत होता.
• इतिहासकारांच्या मते, राजा निश्चूने यमुना नदीच्या काठी आपला वंश स्थापन केला होता. त्यानंतर या महाजनपदाला वत्स असे नाव पडले.
• महाभारताच्या काळात जेव्हा कौशांबी ही वत्स महाजनपदाची राजधानी होती, त्यावेळी हस्तिनापूरचा पाडाव झाला आणि कौरवांच्या वंशाचा अंत झाला.
• आजच्या काळाबद्दल बोलायचे तर, उत्तर प्रदेश राज्यातील प्रयाग राज हे ठिकाण आहे जिथे वत्स घराण्याचे राज्य होते.

Panchal Mahajanapad in Marathi |  पांचाल महाजनपद

• पांचाल महाजनपद सध्याच्या उत्तर प्रदेशात केंद्रित होते.
• प्राचीन काळी पांचाल महाजनपदाच्या (उत्तर व दक्षिण) दोन शाखा होत्या.
• उत्तर पांचालची राजधानी अहिछत्र होती.
• आणि आपण त्याबद्दल बोलूया की दक्षिणी पांचालची राजधानी कांपिल्य होती.
• पाचव्या आणि सहाव्या शतकात, पांचाल महाजनपदावर चुलानी ब्रह्मदत्त नावाच्या शासकाचे राज्य होते. ब्रह्मदत्त या जिल्ह्याचा महान शासक मानला जात असे.

Surasena Mahajanapad in Marathi | शूरसेन महाजनपद

• प्राचीन काळी मथुरा ही शूरसेन महाजनपदाची राजधानी होती.
• भारताच्या प्राचीन नकाशानुसार, सुरसेन महाजनपद कुरु महाजनपदाच्या दक्षिणेकडील प्रदेशात होते.
• प्राचीन बौद्ध ग्रंथानुसार, अवंतिपुत्राचे वर्णन शूरसेन महाजनपदाचा राजा म्हणून केले गेले आहे.
• या महाजनपदातील लोकांच्या ज्ञानाची, बुद्धिमत्तेची आणि वैभवाची त्याकाळी जगभर चर्चा झाली.
• पुराणात मथुरेच्या राजवंशाचा उल्लेख यदुवंश या नावाने करण्यात आला आहे.

Ashmak Mahajanapad in Marathi | अश्मक महाजनपद

• अश्मक महाजनपद हा एकमेव जिल्हा होता जो भारताच्या दक्षिण भागात आहे.
• सध्या नर्मदा आणि गोदावरी नदीच्या दरम्यान असलेल्या या महाजनपदाची राजधानी पोटन होती.
• इतिहासात अश्मक महाजनपदाच्या राजाला इच्छावाकू घराण्याचा राजा म्हणून वर्णन केले आहे.
• अवंतीच्या राजाशी झालेल्या युद्धात पराभूत झाल्यानंतर अश्मक महाजनपद अवंतीच्या ताब्यात आले.

Aang Mahajanapad in Marathi | अंग महाजनपद

• मगध महाजनपदाच्या पूर्वेला असलेल्या महाजनपदाचे नाव अंग होते.
• सध्या बिहार राज्यातील मुंगेर आणि भागलपूर जिल्हे आंग जिल्ह्यात वसलेले आहेत.
• अंग महाजनपदाची राजधानी चंपा होती, तिला येथे वाहणाऱ्या नदीचे नाव देण्यात आले.
• मगधचा राजा बिंबिसाराकडून पराभूत झाल्यानंतर अंग महाजनपद मगध जनपदात विलीन झाले.

Gandhar Mahajanapad in Marathi | गांधार महाजनपद

• मित्रांनो, या महाजनपदामध्ये पाकिस्तान आणि अफगाणिस्तानचा पश्चिम आणि पूर्व भाग आणि काश्मीरचा काही भाग समाविष्ट होता.
• तक्षशिला ही गांधार महाजनपदाची राजधानी होती. जे त्या काळी शिक्षण, कला आणि व्यापाराचे मोठे केंद्र होते.
• कुशाण शासकांनी येथे बौद्ध धर्माची स्थापना केली. कुशाण राजवट 600 ईसापूर्व ते 11 व्या शतकापर्यंत होती.
• महाभारताच्या वेळी गांधार जिल्ह्याचा राजा शकुनी होता.

Matsya Mahajanapad in Marathi | मत्स्य महाजनपद

• मत्स्य जिल्ह्यात सध्याचे राजस्थानमधील अलवर, भरतपूर आणि जयपूर जिल्हा समाविष्ट होते.
• असे मानले जाते की त्याकाळी मत्स्य जिल्ह्यातील लोक खूप प्रामाणिक असत.
• मत्स्य जनपदाची राजधानी विराटनगर होती.

Kamboj Mahajanapad in Marathi | कंबोज महाजनपद

• पूँछ ही कंबोज महाजनपदाची राजधानी होती. जे सध्या जम्मू-काश्मीरमध्ये आहे.
• प्राचीन पुराणांबद्दल सांगायचे तर महर्षी पाणिनी लिखित अष्टाध्यायीमध्ये कंबोज महाजनपदाचा उल्लेख आढळतो.
• कांबोज महाजनपदाचे राजपूर, द्वारका आणि कपिशी ही त्याची प्रमुख शहरे होती.
• ऐतिहासिक पुराव्यांनुसार राजा कांबिजेस हा या जिल्ह्यांचा राजा मानला जातो.
• अंगुत्तर निकाय, महावास्तू या बौद्ध ग्रंथात 16 महाजनपदांसह कंबोज जनपदाचा उल्लेख आहे.

Avanti Mahajanapad in Marathi | अवंती महाजनपद

• आधुनिक माळवा म्हणून ओळखले जाणारे शहर प्राचीन काळी अवंती जिल्ह्यात वसलेले होते.
• अवंती महाजनपदाचे उत्तर अवंती आणि दक्षिण अवंती असे दोन भाग होते.
• इतिहासकारांच्या मते, उत्तर अवंतीची राजधानी उज्जयिनी होती, जी सध्या उज्जैन म्हणून ओळखली जाते.
• तसेच दक्षिण अवंतीची राजधानी महिष्मती होती.
• इतिहासाच्या अभ्यासकांच्या मते, प्राचीन काळी अवंती महाजनपदावर हयहयवंशाचे राज्य होते.

Note: महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळवा.

MAHARASHTRA STUDY MATERIAL

Also See

YouTube channel- Adda247 Marathi

Adda247 मराठी App | Add247Marathi Telegram group

Sharing is caring!