दिनांक : २३ जुलै २०२४

कॉर्पोरेट बोर्ड रूममध्ये समावेशकता

(द हिंदू, २३-०७-२४)

2021 पर्यंत, जागतिक स्तरावर बोर्डाच्या 19.7% जागा महिलांकडे होत्या, 2018 मध्ये 16.9% होत्या (डेलॉयट ग्लोबल बोर्डरूम डायव्हर्सिटी सर्व्हे, 2021).

• ३०.७ टक्के महिलांसह युरोप आघाडीवर
• उत्तर अमेरिका 24.5% सह खालोखाल आहे.
• आशिया-पॅसिफिक 11.7% (2022 मध्ये भारत @ 18.23%) मागे आहे जे मुख्यत: टोकनिझम स्वरूपाचे आहे)

कॉर्पोरेट बोर्डात अधिक महिला असण्याचे फायदे काय आहेत?

वाढीव निर्णय क्षमता :

• वैविध्यपूर्ण मंडळे दृष्टीकोन आणि अनुभवांची विस्तृत श्रेणी आणतात. यामुळे अधिक मजबूत चर्चा होते आणि समस्या ंचे निराकरण चांगले होते.
• डेलॉयटच्या अभ्यासानुसार असे आढळले आहे की सर्वसमावेशक निर्णय घेतल्यास व्यवसायाची कामगिरी 30% पर्यंत सुधारू शकते.

चांगले जोखीम व्यवस्थापन:

• स्त्रिया अधिक जोखीम-जागरूक असतात, ज्यामुळे अधिक संतुलित जोखीम मूल्यांकन होते.
• संशोधनात असे दिसून आले आहे की ज्या बँकांमध्ये महिला ंचे संचालक मंडळाचे प्रतिनिधित्व जास्त आहे त्यांना आर्थिक संकटाची शक्यता कमी होती.

वाढीव नावीन्य:

• बोर्डांवरील लैंगिक विविधता उच्च पातळीवरील नाविन्यपूर्णतेशी संबंधित आहे

सुधारित कॉर्पोरेट प्रशासन:

• वैविध्यपूर्ण मंडळांची देखरेख आणि नैतिक मानकांचे पालन करण्याकडे कल असतो.
• ज्या कंपन्यांच्या संचालक मंडळात महिला आहेत त्यांच्याकडे मजबूत अंतर्गत नियंत्रण आणि लेखापरीक्षण देखरेख असण्याची शक्यता जास्त आहे.

कस्टमर बेसचे अधिक चांगले आकलन:

• ग्राहकांच्या खरेदीच्या निर्णयांमध्ये महिलांचा प्रभाव ७० ते ८० टक्के असतो.
• बोर्डात महिलांचा समावेश केल्यास या महत्त्वपूर्ण बाजार विभागाची अंतर्दृष्टी मिळू शकते.

वाढीव कॉर्पोरेट सोशल रिस्पॉन्सिबिलिटी (सीएसआर):

• अभ्यासअसे दर्शवितो की ज्या कंपन्यांच्या संचालक मंडळात अधिक महिला आहेत त्या सीएसआर क्रियाकलापांमध्ये अधिक गुंततात.
• यामुळे कंपनीची प्रतिष्ठा आणि सामाजिक प्रभाव सुधारू शकतो.

सामाजिक मूल्यांचे प्रतिबिंब :

• बोर्डात महिलांचा समावेश स्त्री-पुरुष समानतेसाठी व्यापक सामाजिक दबाव दर्शवितो.
• सामाजिक मूल्यांशी हे संरेखन कंपनीची प्रतिष्ठा आणि वैधता वाढवू शकते.

अड्डापिडीया संपादकीय विश्लेषण-23-07-24 Free PDF (English) डाउनलोड करण्यासाठी येथे क्लिक करा 

अड्डापिडीया संपादकीय विश्लेषण-23-07-24 Free PDF (Marathi) डाउनलोड करण्यासाठी येथे क्लिक करा 

कॉर्पोरेट बोर्डात महिलांचे प्रतिनिधित्व कमी असण्याची कारणे काय होती?

• कॉर्पोरेट संस्कृती :
  • बोर्ड सदस्य निवड बर्याचदा वैयक्तिक नेटवर्कवर अवलंबून असते, जी पुरुषप्रधान असू शकते.
  • टोकनिझम सिद्धांत – जसे की मंडळावर केवळ एका महिलेची नेमणूक करणे
  • “ग्लास क्लिफ” ही संकल्पना अनेकदा स्त्रियांना अपयशासाठी तयार करण्यासाठी डिझाइन केलेल्या उच्च-जोखमीच्या पदांवर ठेवते, ज्यामुळे लैंगिक रूढींना बळकटी मिळते
• पाईपलाईन समस्या:
  • वरिष्ठ कार्यकारी पदांवर महिलांची संख्या कमी, मंडळ निवडीसाठी पूल मर्यादित करणे.
  • फॉर्च्युन 500 सीईओंपैकी केवळ 5% महिला आहेत (2020 ची आकडेवारी).
• अचेतन पूर्वग्रह:
  • रूढीवादी अनेकदा स्त्रियांना जोखीम-विरोधी आणि अशा प्रकारे स्पर्धात्मक कॉर्पोरेट क्षेत्रातील नेतृत्वासाठी अयोग्य म्हणून लेबल लावतात
• कार्य-जीवन संतुलन आव्हाने:
  • अनेकदा कौटुंबिक जबाबदाऱ्यांमध्ये महिलांचा वाटा जास्त असतो.
  • मंडळाच्या पदांसाठी बर्याचदा महत्त्वपूर्ण वेळेची वचनबद्धता आवश्यक असते.
• मेंटरशिप आणि स्पॉन्सरशिपचा अभाव :
  • महिलांना त्यांच्या बोर्ड प्लेसमेंटसाठी वकिली करण्यासाठी उच्च-स्तरीय मार्गदर्शक आणि प्रायोजक कमी आहेत.

पुढे जाण्याचा मार्ग काय आहे?

• सरकारी नियम आणि शिफारशी
  • नॉर्वेने 2003 मध्ये बोर्डात महिलांसाठी 40% अनिवार्य कोटा लागू केला आणि 2008 पर्यंत हे उद्दिष्ट गाठले.
  • स्वीडिश कॉर्पोरेट गव्हर्नन्स कोड (2024) लैंगिक संतुलनासाठी प्रयत्न करण्याची शिफारस करतो.
  • भारतीय कंपनी कायदा, २०१३ नुसार प्रत्येक सूचीबद्ध कंपनी आणि काही मोठ्या सूचीबद्ध नसलेल्या सार्वजनिक कंपन्यांमध्ये किमान एक महिला संचालक असणे आवश्यक आहे
• मेंटरशिप आणि प्रायोजकत्व कार्यक्रम राबवा:
  • महिलांना बोर्डाच्या भूमिकांसाठी तयार करण्यासाठी औपचारिक कार्यक्रम विकसित करा. ( स्वीडनसारखे देश महिला नेतृत्व प्रतिभा विकसित करण्यासाठी कार्यक्रमांमध्ये गुंतवणूक करतात)
  • वैविध्यपूर्ण नेतृत्व पाइपलाइन विकसित करण्यासाठी बिझनेस स्कूलशी भागीदारी करा.
• अचेतन पूर्वग्रहाचे निराकरण करा:
  • मंडळाचे सदस्य आणि अधिकारी यांना बेभान पूर्वग्रह प्रशिक्षण प्रदान करा.
  • सुरुवातीच्या उमेदवार निवडीमध्ये ब्लाइंड रिझ्युमे स्क्रीनिंगचा वापर करा.
• वर्क-लाइफ बॅलन्स पॉलिसी सुधारा:
  • लवचिक कामाची व्यवस्था आणि पालकांच्या रजेची धोरणे अंमलात आणा.
  • पुरुष आणि स्त्रिया दोघांनीही या धोरणांचा वापर सामान्य करावा.

खालील प्रश्नाचे उत्तर देऊ शकाल का?

अलीकडच्या काळात प्रगती झाली असली तरी जागतिक स्तरावर कॉर्पोरेट बोर्डरूममध्ये महिलांचे प्रतिनिधित्व कमी आहे. कॉर्पोरेट गव्हर्नन्समधील लैंगिक विविधतेच्या महत्त्वावर चर्चा करा आणि कॉर्पोरेट निर्णय प्रक्रियेच्या सर्वोच्च स्तरावर महिलांचा सहभाग वाढविण्यासाठी काय उपाययोजना केल्या जाऊ शकतात याचे मूल्यांकन करा

मासिक चालू घडामोडींवर महत्त्वपूर्ण वनलायनर प्रश्न-उत्तरे PDF – जून 2024

Sharing is caring!