Table of Contents
भौतिक राशी आणि त्यांचे एकके
भौतिक राशी आणि त्यांचे एकके -भौतिकशास्त्र ही विज्ञानाची एक मूलभूत शाखा आहे ज्यात पदार्थ, त्याचे मूलभूत घटक, गती आणि वर्तन, अवकाश आणि वेळ आणि ऊर्जा आणि शक्ती यांच्याशी संबंधित घटकांचा अभ्यास करता येतो. भौतिकशास्त्र ही सर्वात मूलभूत वैज्ञानिक शाखांपैकी एक आहे, ज्याचे मुख्य ध्येय हे विश्व कसे आहे हे समजावून घेणे हे आहे. भौतिक शास्त्रातील एक मुळ संज्ञा म्हणजे भौतिक राशी व त्यांचे एकके. आगामी काळातील आदिवासी विकास विभाग भरती 2023 व इतर सर्व स्पर्धा परीक्षेच्या दृष्टीने हा महत्वाचा घटक आहे. परीक्षेत भौतिक राशींच्या एककावर प्रश्न विचारल्या जाऊ शकतात. या लेखात आपण भौतिक राशींचे एकके पाहणार आहोत. ज्यात भौतिक राशी म्हणजे काय, त्यांच्या मापनाच्या पद्धती कोणत्या आहेत आणि भौतिक राशींच्या एकाकाबद्दल माहिती देण्यात आली आहे.
भौतिक राशी आणि त्यांचे एकके : विहंगावलोकन
या लेखात महत्वाच्या सर्व भौतिक राशींचे एकके देण्यात आली आहे. आगामी काळातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी याचा आपल्याला नक्कीच उपयोग होईल.
| भौतिक राशी आणि त्यांचे एकके: विहंगावलोकन | |
| श्रेणी | अभ्यास साहित्य |
| विषय | भौतिकशास्त्र |
| उपयोगिता | आदिवासी विकास विभाग भरती 2023 आणि इतर सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी |
| लेखाचे नाव | भौतिक राशी आणि त्यांचे एकके |
| लेख तुम्हाला काय प्रदान करतो? |
|
भौतिक राशी
भौतिक राशी म्हणजे ज्यांच्या संज्ञांमध्ये आपण भौतिकशास्त्राचे नियम व्यक्त करतो, म्हणजेच ज्या परिमाणांमध्ये ते व्यक्त केले जाऊ शकतात त्यांना भौतिक राशी म्हणतात. जसे वस्तुमान, लांबी, वेळ, कार्य, बल, ऊर्जा इ. भौतिक प्रमाणांचे दोन प्रकार आहेत.
- अदिश राशी: ज्या भौतिक परिमाणांना दिशेची आवश्यकता नसते त्यांना आदिश राशी म्हणतात. जसे की वेळ, गती, वस्तुमान, तापमान इ.
- सदिश राशी: ज्या भौतिक परिमाणांना दिशेची आवश्यकता असते त्यांना आदिश राशी म्हणतात. जसे की बल, वेग, विस्थापन, प्रवेग, गती इ.
साधित राशी – साधित राशी म्हणजेच Derived Quantity होय. क्षेत्रफळ, आकारमान, चाल, घनता, इत्यादी भौतिक राशींना साधित राशी असे म्हणतात. या सर्व दोन किंवा अधिक मूलभूत राशींमध्ये व्यक्त केल्या जातात. जसे वेग, विभवांतर इ.
भौतिक राशींच्या मापन पद्धती
भौतिक राशींच्या मापनाच्या विविध पद्धती खाली देण्यात आल्या आहेत.
- MKS पद्धती – यालाच मेट्रिक पद्धत देखीक म्हटले जाते. यात मीटर, किलोग्रॅम आणि सेकंद ही एकके वापरली जातात. MKS पद्धतीला आंतरराष्ट्रीय मान्यता मिळाली आहे. म्हणून त्यांना SI पद्धत (System International) देखील म्हणतात.
- CGS पद्धत – यात सेंटीमीटर, ग्रॅम आणि सेकंद ही एकके वापरलेली आहेत.
- FPS पद्धती – यात फूट, पौंड आणि सेकंद ही एकके वापरलेली आहेत.
मुलभूत भौतिक राशींचे एकके
एकूण 07 मुलभूत राशी आहेत. मुलभूत राशींची नावे व त्यांचे एकके खालील तक्त्यात देण्यात आले आहे.
| क्र.स. | मूलभूत राशीचे मराठीत नाव | मुलभूत राशीचे इंग्लिशमध्ये नाव | एकके | सिम्बॉल |
|---|---|---|---|---|
| 1 | वस्तुमान | Mass | किलोग्राम | kg |
| 2 | लांबी | Length | मीटर | m |
| 3 | वेळ | Time | सेकेण्ड | s |
| 4 | तापमान | Temperature | केल्विन | K |
| 5 | अनुदिप्त तीव्रता | Luminous Intensity | कैन्डेला | cd |
| 6 | विद्युत प्रवाह | Electric Current | अॅम्पिअर | A |
| 7 | पदार्थाचे परिमाण | Amount of substance | मोल | mol |
साधित भौतिक राशींचे एकके
विविध महत्वाच्या साधित राशी व त्यांची एकेके खालील तक्त्यात देण्यात आली आहेत.
| अ.क्र. | भौतिक राशीचे मराठीत नाव | भौतिक राशीचे इंग्लिशमध्ये नाव | एकके | सिम्बॉल |
| 1 | वारंवारिता | Frequency | हर्ट्झ | Hz |
| 2 | बल | Force | न्यूटन | N |
| 3 | दाब | Pressure | पास्कल | Pa |
| 4 | काम, ऊर्जा आणि उष्णतेचे प्रमाण | Work, Energy and Amount of heat | ज्युल | J |
| 5 | शक्ती, रेडिएशन फ्लक्स | Power, Radiation Flux | वॅट | W |
| 6 | विभवांतर | Potential Difference | विद्युतदाब | V |
| 7 | क्षमता | Capacity | फॅराडे | F |
| 8 | विद्युत प्रतिरोध | Electrical Resistance | ओहम | Ω |
| 9 | विद्युतवाहकता | Electric Conductivity | सीमेन्स | S |
| 10 | चुंबकीय प्रवाह | Magnetic Flux | वेबर | Wb |
| 11 | चुंबकीय क्षेत्र | Magnetic Field | टेस्ला | T |
| 12 | प्रेरिरता | Inductance | हेन्री | H |
| 13 | दीप्तीय अभिवाह | Luminous Flux | लुमेन | lm |
| 14 | करणोत्सारिता | Radioactivity | बेकऱल | Bq |
| 15 | इलेक्ट्रिक चार्ज | Electrical Charge | कुलोम | C |
| 16 | टॉर्क | Torque | न्यूटन मीटर | Nm |
| 17 | पृष्ठताण | Surface Tension | न्यूटन प्रति मीटर | N/m |
| 18 | पावर डेन्सिटी | Power Density | वॅट्स प्रति चौरस मीटर | W/m2 |
| 19 | उश्माधारकता | Heat Capacity | ज्युल प्रति केल्विन | J/K |
| 20 | विशिष्ट उष्णता | Specific Heat | ज्युल प्रति किलोग्राम केल्विन | J/KgK |
| 21 | प्रारण तीव्रता | Radiation Intensity | वॅट्स प्रति स्टेरॅडियन | W/Sr |
| 22 | औष्मिक प्रवाहकता | Thermal Conductivity | वॅट प्रति मीटर केल्विन | W/mK |
| 23 | चुंबकत्व | Magnetism | हेन्री प्रति मीटर | H/m |
| 24 | मोलर ऊर्जा | Molar Energy | जूल प्रति मोल | J/mol |
| 25 | प्लँक स्थिरांक | Planck Constant | जूल सेकंद | Js |
| 26 | मोलर हिट कॅपॅसिटी | Molar Heat Capacity | जूल प्रति मोल केल्विन | J/mol k |
| 27 | प्रेशर ग्रेडियंट | Pressure gradient | पास्कल प्रति मीटर | Pa/m |
| 28 | पृष्ठ पोटॅन्शिअल | Surface Potential | ज्युल प्रति किलोग्रॅम | J/kg |
| 29 | आवेग | Impulse | न्यूटन सेकंद | Ns |
| 30 | कोनीय संवेग | Angular Momentum | न्यूटन मीटर सेकंद | Nms |
| 31 | पृष्ठऊर्जा | Surface Energy | ज्युल्स प्रति चौरस मीटर | J/m2 |
| 32 | विशिष्टरोध | Specific Resistance | ओहम मीटर | Ωm |
Note: महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.
अड्डा 247 मराठीचे युट्युब चॅनल
अड्डा 247 मराठी अँप | अड्डा 247 मराठी टेलिग्राम ग्रुप
