Daily Current Affairs in Marathi (चालू घडामोडी) | 03 January 2023

राष्ट्रीय बातम्या (Daily Current Affairs for Maharashtra Exams)

1. भारतातून कॉफीची निर्यात जवळपास 2% वाढून 4 लाख टन झाली.

• आशियातील तिसरा सर्वात मोठा उत्पादक आणि निर्यातदार भारताकडून कॉफीची शिपमेंट 2022 मध्ये 1.66 टक्क्यांनी वाढून 4 लाख टन झाली आहे. 2021 मध्ये निर्यात 3.93 लाख टन होती. मूल्याच्या दृष्टीने, कॉफीची निर्यात 2022 मध्ये 8,762.47 कोटी रुपये होती जी मागील वर्षी 6,984.67 कोटी रुपये होती. भारत झटपट कॉफी व्यतिरिक्त रोबस्टा आणि अरेबिका या दोन्ही जाती पाठवते.
• देशाच्या 70% पेक्षा जास्त उत्पादनांची निर्यात केली जाते. अन्न आणि कृषी संघटना (FAO) नुसार भारत कॉफीचा आठवा सर्वात मोठा निर्यातदार देश आहे.

2. अमित शाह यांच्या हस्ते कर्नाटकात केंद्रीय गुप्तहेर प्रशिक्षण संस्थेची पायाभरणी करण्यात आली.

• केंद्रीय गृह आणि सहकार मंत्री श्री अमित शहा यांनी कर्नाटकातील देवनहल्ली येथे केंद्रीय गुप्तहेर प्रशिक्षण संस्थेची (CDTI) पायाभरणी केली आणि इंडो-तिबेट सीमा पोलिसांच्या (ITBP) निवासी आणि प्रशासकीय संकुलांचे उद्घाटन केले. श्री अमित शहा यांनी उद्घाटन केलेल्या ITBP च्या निवासी संकुलांमध्ये निवासी क्वार्टर, संयुक्त इमारत, 120 जवानांसाठी बॅरेक्स, स्टाफ ऑफिसर्स मेस आणि ऑफिसर्स मेस यांचा समावेश आहे. यावेळी कर्नाटकचे मुख्यमंत्री श्री बसवराज बोम्मई, केंद्रीय मंत्री श्री प्रल्हाद जोशी यांच्यासह अनेक मान्यवर उपस्थित होते.

3. आयुर्वेदातील संशोधन आणि विकासाला चालना देण्यासाठी आयुर्वेद व्यावसायिकांसाठी ‘SMART’ कार्यक्रम सुरू करण्यात आला.

• नॅशनल कमिशन फॉर इंडियन सिस्टम ऑफ मेडिसिन (NCISM) आणि केंद्रीय आयुर्वेदिक विज्ञान संशोधन परिषद (CCRAS) च्या अंतर्गत वैद्यकीय शिक्षणाचे नियमन आणि वैज्ञानिक संशोधन आयोजित करण्यासाठी ‘SMART’ (Scope for Mainstreaming Ayurveda Research in Teaching Professionals) हा प्रकल्प सुरु करण्यात आला. आयुर्वेद महाविद्यालये आणि रुग्णालये यांच्या माध्यमातून प्राधान्य आरोग्य सेवा संशोधन क्षेत्रात वैज्ञानिक संशोधनाला चालना देण्याचा या कार्यक्रमाचा उद्देश आहे.

‘SMART’ चे प्रमुख मुद्दे:

• ऑस्टियोआर्थरायटिस, आयर्न डेफिशियन्सी अँनिमिया, क्रॉनिक ब्रॉन्कायटिस, डिस्लीपिडेमिया, संधिवात, लठ्ठपणा, मधुमेह मेलिटस, सोरायसिस, सामान्यीकृत चिंता विकार, नॉन-एन्झायटीस यासह आरोग्य सेवा संशोधन क्षेत्रातील नाविन्यपूर्ण संशोधन कल्पना ओळखणे, समर्थन देणे आणि प्रोत्साहन देणे या उद्देशाने प्रस्तावित उपक्रमाची संकल्पना आहे.
• पात्र आयुर्वेद शैक्षणिक संस्था 10 जानेवारी 2023 पर्यंत अर्ज करू शकतात. संपर्क माहिती, पात्रता निकष आणि अर्ज प्रक्रियेसंबंधीचे सर्व तपशील NCISM द्वारे सर्व मान्यताप्राप्त शैक्षणिक संस्था आणि रुग्णालयांना सामायिक केले गेले आहेत.

4. 4:1 या बहुमताच्या निकालात, सर्वोच्च न्यायालयाला नोटाबंदी प्रक्रियेत कोणताही दोष आढळला नाही.

• सुप्रीम कोर्टाच्या पाच न्यायाधीशांच्या घटनापीठाने मोदी सरकारच्या 2016 च्या 500 आणि 1,000 रुपयांच्या नोटा चलनातून रद्द करण्याचा निर्णय कायम ठेवला आणि हा निर्णय कार्यकारी धोरणाबाबत होता आणि तो मागे घेता येणार नाही असे म्हटले. नोटाबंदीला आव्हान देणाऱ्या 58 याचिका न्यायालयाने फेटाळल्या आणि केंद्र सरकारच्या निर्णय प्रक्रियेत दोष नसल्याचे सांगितले.
• न्यायमूर्ती बीआर गवई, न्यायमूर्ती एस अब्दुल नझीर, न्यायमूर्ती एएस बोपण्णा आणि न्यायमूर्ती व्ही रामसुब्रमण्यन यांनी नोटबंदीच्या समर्थनार्थ निकाल दिला तर न्यायमूर्ती बी.व्ही. नागरथना यांनी त्यांच्या नकार्थक निकाल दिला.

न्यायालयाचा निकाल:

• नोटाबंदीचा निर्णय कोणत्याही कायदेशीर किंवा घटनात्मक त्रुटींमुळे ग्रस्त नाही . नोटाबंदी प्रक्रियेच्या वैधतेशी संबंधित मुख्य मुद्द्याशी संबंधित मुद्द्यांवर निर्णय घेण्यासाठी भारताच्या सरन्यायाधीशांच्या योग्य खंडपीठासमोर याचिका दाखल केल्या जाऊ शकतात.
• ज्या याचिकाकर्त्यांना या निकालातून दिलासा मिळाला नाही ते नोटाबंदीच्या वैधतेशी संबंधित मुद्द्यांवर निर्णय घेण्यासाठी भारताच्या सरन्यायाधीशांच्या योग्य खंडपीठासमोर हा मुद्दा मांडू शकतात. मात्र, या निकालाविरोधात पुनर्विलोकन याचिका दाखल झाल्यासच या मुद्द्याला आव्हान दिले जाऊ शकते, असे कायदेतज्ज्ञांनी सांगितले

5. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी व्हिडिओ कॉन्फरन्सिंगद्वारे कोलकाता येथील जोका येथे डॉ. श्यामा प्रसाद मुखर्जी राष्ट्रीय जल आणि स्वच्छता संस्थेचे उद्घाटन केले.

• पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी व्हिडिओ कॉन्फरन्सिंगद्वारे कोलकाता येथील जोका येथे डॉ. श्यामा प्रसाद मुखर्जी राष्ट्रीय जल आणि स्वच्छता संस्था (SPM-NIWAS) चे उद्घाटन केले. SPM-NIWAS ची स्थापना जोका, डायमंड हार्बर रोड, कोलकाता, पश्चिम बंगाल येथे 8.72 एकर जागेवर 100 कोटी रुपयांच्या बजेटमध्ये करण्यात आली आहे.
• पेयजल आणि स्वच्छता विभाग (DDWS) चा उद्देश सार्वजनिक आरोग्य अभियांत्रिकी, स्वच्छता आणि स्वच्छता या क्षेत्रातील ज्ञान आणि क्षमता-निर्मितीतील अंतर कमी करणे, लहान, मध्यम आणि दीर्घकालीन अभ्यासक्रमांद्वारे आहे जे केवळ अभियांत्रिकीशी संबंधित नाहीत तर व्यवस्थापन, आरोग्य, लेखा, कायदा आणि सार्वजनिक धोरणांचे पैलू देखील समाविष्ट करतात.

6. त्रिपुरामध्ये मतदानाचा टक्का 90 टक्क्यांपेक्षा जास्त करण्यासाठी निवडणूक आयोगाने ‘मिशन-929’ लाँच केले.

• निवडणूक आयोग (EC) त्रिपुरातील 929 मतदान केंद्रांवर लक्ष केंद्रित करत असून, या वर्षाच्या सुरुवातीला होणाऱ्या विधानसभा निवडणुकीत 92 टक्के मतदान करण्याचे लक्ष्य ठेवले आहे. या बूथवर 89 टक्क्यांपेक्षा कमी मतदान झाले, जे 2018 च्या विधानसभा निवडणुकीत 3,328 बूथवर सरासरी होते. विधानसभा निवडणुका शांततेत पार पाडण्यासाठी निवडणूक आयोग ‘मिशन झिरो पोल व्हायोलन्स’वर काम करत आहे.
• ECI नुसार, 2018 च्या विधानसभा निवडणुकीत या बूथवर 89 टक्क्यांपेक्षा कमी मतदान झाले. हे बूथ वगळता राज्यातील जवळपास सर्व बूथवर 91% किंवा त्याहून अधिक मतदान झाले आहे .2018 च्या त्रिपुरा विधानसभा निवडणुकीत मतदानाची टक्केवारी  89.5% होती.

चालू घडामोडी (Daily Current Affairs) 2023 | 01 and 02 January 2023

7. कन्नूरमध्ये इंडियन लायब्ररी काँग्रेसचे उद्घाटन केरळचे मुख्यमंत्री पिनाराई विजयन यांच्या हस्ते झाले.

• केरळचे मुख्यमंत्री पिनराई विजयन यांनी केरळमधील कन्नूर येथे इंडियन लायब्ररी काँग्रेसचे उद्घाटन केले. पीपल्स मिशन फॉर सोशल डेव्हलपमेंट आणि लायब्ररी कौन्सिलतर्फे इंडियन लायब्ररी काँग्रेसच्या उद्घाटन कार्यक्रमाचे आयोजन करण्यात आले होते.

मुख्य मुद्दे

• केरळच्या कन्नूर विद्यापीठाने 1 जानेवारी ते 3 जानेवारी 2023 या कालावधीत हा कार्यक्रम आयोजित केला होता.
• या कार्यक्रमाचा एक भाग म्हणून जिल्ह्यातील 100 नवीन ग्रंथालयांचे उद्घाटन उच्च शिक्षण मंत्री डॉ. आर. बिंदू यांच्या हस्ते होणार आहे.
• रामचंद्रन गडनपल्ली आमदार, कन्नूर जिल्हा पंचायत अध्यक्ष पीपी दिव्या, कासारगोड जिल्हा पंचायत अध्यक्ष बेबी बालकृष्णन, एमव्ही जयरंजन, प्रबीर पुरकायस्थ, टीके गोविंदन, पीके विजयन, डॉ. केव्ही कुन्हीकृष्णन, प्रमोद वेल्लाचल, आणि इतरही उद्घाटन समारंभात उपस्थित होते

आंतरराष्ट्रीय बातम्या (Daily Current Affairs for MPSC Exams)

8. क्रोएशियाने युरोचा स्वीकार केला आणि युरोपच्या सीमाविरहित क्षेत्रात प्रवेश केला.

• क्रोएशियाने युरोकडे स्विच केले आहे आणि युरोपच्या पासपोर्ट-मुक्त क्षेत्रामध्ये प्रवेश केला आहे. तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की युरोचा अवलंब क्रोएशियाच्या अर्थव्यवस्थेला संरक्षण देण्यास मदत करेल अशा वेळी जेव्हा रशियाने युक्रेनवर आक्रमण केल्यानंतर जगभरात महागाई वाढत आहे तेव्हा अन्न आणि इंधनाच्या किमती वाढल्या आहेत.
• पण क्रोएशियन लोकांमध्ये संमिश्र भावना आहेत. ते सीमा नियंत्रणाच्या समाप्तीचे स्वागत करत असताना, काहींना भीती वाटते की युरो स्विचमुळे जीवन जगण्याच्या खर्चात वाढ होईल.
• तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की युरोचा अवलंब केल्याने आर्थिक अडचणीत कर्ज घेण्याची परिस्थिती कमी होईल. क्रोएशियाचा चलनवाढीचा दर नोव्हेंबरमध्ये युरोझोनमधील 10 टक्क्यांच्या तुलनेत 13.5 टक्क्यांवर पोहोचेल.

9. किन गँग यांची चीनचे नवीन आणि सर्वात तरुण परराष्ट्र मंत्री म्हणून नियुक्ती करण्यात आली.

• बीजिंग आणि वॉशिंग्टन खडकाळ संबंध स्थिर करण्याचा प्रयत्न करत असताना चीनने त्यांचे युनायटेड स्टेट्समधील राजदूत आणि राष्ट्राध्यक्ष शी जिनपिंग यांचे विश्वासू सहकारी, किन गँग यांची नवीन परराष्ट्र मंत्री म्हणून नियुक्ती केली आहे. 13 व्या नॅशनल पीपल्स काँग्रेस (NPC) च्या स्थायी समितीने हा निर्णय घेतला आहे. ते 56 वर्षीय किन यांनी वांग यी यांची जागा घेतली, जे गेल्या दशकापासून परराष्ट्र मंत्री होते.

Weekly Current Affairs in Marathi (25 December 22- 31 December 22)

अर्थव्यवस्था बातम्या (Daily Current Affairs for Maharashtra Exams)

10. रिजर्व्ह बँकेने SBI, ICICI, HDFC या देशांतर्गत प्रणालीगत महत्त्वाच्या बँका म्हणून घोषित केल्या.

• रिझर्व्ह  बँक ऑफ इंडियाने म्हटले आहे की एसबीआय, आयसीआयसीआय बँक, एचडीएफसी बँक या देशांतर्गत पद्धतशीर महत्त्वाच्या बँका (डी-एसआयबी) आहेत. डी-एसआयबी अशा परस्परसंबंधित संस्था आहेत ज्यांचे अपयश संपूर्ण आर्थिक व्यवस्थेवर परिणाम करू शकते आणि अस्थिरता निर्माण करू शकते. नेहमीच्या भांडवली संवर्धन बफर व्यतिरिक्त, D-SIBs ला अतिरिक्त कॉमन इक्विटी टियर 1 (CET1) राखणे आवश्यक आहे. RBI च्या ताज्या प्रेस रिलीझनुसार, SBI ला त्याच्या जोखीम-भारित मालमत्तेची टक्केवारी म्हणून अतिरिक्त 0.6 टक्के CET1 राखावे लागेल. त्याचप्रमाणे ICICI बँक आणि HDFC बँकेने प्रत्येकी 0.2 टक्के अतिरिक्त राखणे आवश्यक आहे.

11. भारताच्या युनिफाइड पेमेंट्स इंटरफेस (UPI) ने डिसेंबरमध्ये एकूण INR 12.82tn ($174.6bn) किमतीचे विक्रमी 7.82 अब्ज व्यवहार झाले.

• भारताच्या युनिफाइड पेमेंट्स इंटरफेस (UPI) ने डिसेंबरमध्ये एकूण INR 12.82tn ($174.6bn) किमतीचे विक्रमी 7.82 अब्ज व्यवहार केले. हे नोव्हेंबरच्या तुलनेत व्हॉल्यूममध्ये 7.12% आणि मूल्यात 7.73% वाढ दर्शवते.

One Liner Questions on Monthly Current Affairs in Marathi- December 2022

संरक्षण बातम्या (Daily Current Affairs in Marathi)

12. सीआरपीएफने श्रीनगरमध्ये विद्यार्थ्यांसोबत ‘जश्न-ए-चिल्लई-कलान’ हा कार्यक्रम साजरा केला.

• काश्मीर खोऱ्यातील चिल्लई कलानच्या निमित्ताने, 44 Bn CRPF ने 26 डिसेंबर 2022 रोजी HMT कॉम्प्लेक्स, जैनाकोट, श्रीनगर येथे “जश्न-ए-चिल्लई कलान” या कार्यक्रमाचे आयोजन केले होते. या स्पर्धेदरम्यान, शाळा/महाविद्यालये आणि इतर शैक्षणिक संस्थांमधील 54 स्पर्धक (12 महिला स्पर्धकांसह) त्यांच्या पालक आणि शिक्षकांसह उपस्थित होते. सर्व सहभागी स्पर्धकांना प्रशस्तीपत्र, बक्षिसे देऊन गौरविण्यात आले तसेच प्रत्येक स्पर्धेतील विजेते व उपविजेत्याला ट्रॉफी देऊन गौरविण्यात आले. प्रत्येक इव्हेंटमधील पुढील विजेते आणि उपविजेते यांना नंतर आयोजित केलेल्या भव्य स्पर्धेसाठी नामांकन केले जाईल.

13. संरक्षण संशोधन आणि विकास संस्थेचा (DRDO) 65 वा स्थापना दिवस साजरा 01 जानेवारी 2023 रोजी साजरा करण्यात आला.

• संरक्षण संशोधन आणि विकास संस्थेचा (DRDO) 65 वा स्थापना दिवस साजरा 01 जानेवारी 2023 रोजी साजरा करण्यात आला. डीआरडीओचे अध्यक्ष डॉ. एसव्ही कामत यांनी यावेळी डीआरडीओ बांधवांना संबोधित केले. त्यांनी R&D उत्कृष्टतेसाठी DRDO च्या वचनबद्धतेची पुष्टी केली आणि संरक्षण क्षेत्रात स्वावलंबी होण्यासाठी अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाच्या विकासाबद्दल माहिती दिली.
• त्या दिवशी, डॉ. कमल नैन चोप्रा, माजी DRDO शास्त्रज्ञ, यांनी लिहिलेल्या DRDO मोनोग्राफ ‘इन्फ्रारेड सिग्नेचर, सेन्सर्स अँड टेक्नॉलॉजीज’ चे प्रकाशनही करण्यात आले. DRDO कॅलेंडर 2023 देखील प्रसिद्ध करण्यात आले.

सर्व स्पर्धात्मक परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे:

• DRDO स्थापना तारीख: 1958;
• DRDO कार्यकारी अध्यक्ष: डॉ समीर व्ही कामथ
• DRDO मुख्यालय: DRDO भवन, नवी दिल्ली

Monthly Current Affairs in Marathi- December 2022.

विज्ञान आणि तंत्रज्ञान बातम्या (Daily Current Affairs for MPSC Exams)

14. ISRO साठी 2023 हे वर्ष महत्वाचे आहे कारण ISRO द्वारे 2023 मध्ये आदित्य L1, गगनयान आणि चांद्रयान-3 या तीन महत्वाच्या मोहिमा आखण्यात येणार आहे.

• 2022 मध्ये, भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (ISRO) ने नवीन उंची गाठली कारण त्यांनी आपल्या मानवी अंतराळ उड्डाण मोहिमेची पुष्टी करण्यासाठी नवीन चाचण्यांचा प्रयोग करून आपल्या अंतराळवीरांना प्रशिक्षित करण्यासाठी नवीन सुविधा निर्माण केल्या आणि भारताचे पहिले खाजगीरित्या तयार केलेले रॉकेट टाकून खाजगी क्षेत्राशी एक नवीन संबंध निर्माण केला.
• गगनयान मोहिमेची पहिली चाचणी ज्याद्वारे देशाची पहिली अंतराळवीर मोहीम जी भारतीयांना ग्रहाबाहेर देशी बनावटीच्या तंत्रज्ञानात पाठविल्या जाणार आहे, हा भारतीय अंतराळ संस्थेने आतापर्यंत हाती घेतलेला सर्वात धाडसी उपक्रम आहे.
• 2023 मध्ये, आदित्य L1 मिशन पहिल्या Lagrange पॉइंट (L1) ला प्रक्षेपित होईल. NASA मधील सौर आणि हेलिओस्फेरिक वेधशाळा उपग्रह SOHO आता पृथ्वी-सूर्य प्रणालीच्या L1 बिंदूवर आधारित आहे, जे सूर्याचे सतत दृश्य देते.
• नासाने आर्टेमिस-1 मोहिमेचे पहिले प्रक्षेपण पूर्ण केल्यानंतर भारत आपल्या सर्वात यशस्वी चंद्र परिभ्रमण तपासणीचा उत्तराधिकारी प्रक्षेपित करण्यास तयार आहे. या वर्षाच्या जूनमध्ये चांद्रयान-3, GSLV Mk-III द्वारे प्रक्षेपित होणार आहे

पुस्तके आणि लेखक बातम्या (Daily Current Affairs in Marathi)

15. माजी आयएएस काकी माधवराव यांनी “ब्रेकिंग बॅरियर्स” हे नवीन पुस्तक लिहिले आहे.

• माजी आयएएस अधिकारी काकी माधवराव यांनी “ब्रेकिंग बॅरियर्स: द स्टोरी ऑफ अ दलित चीफ सेक्रेटरी” नावाचे नवीन पुस्तक लिहिले आहे जे जमिनीच्या पातळीवर नागरी सेवांच्या गतिशीलतेबद्दल तपशील संबोधित करते आणि सूक्ष्म धोरणांबद्दलच्या ज्ञानातील अंतर देखील भरते. शासन हे पुस्तक एमेस्को बुक्स प्रायव्हेट लिमिटेडने प्रकाशित केले आहे. के माधवराव हे 1962 च्या बॅचचे भारतीय प्रशासकीय सेवा (IAS) अधिकारी आहेत, जे आंध्र प्रदेश (AP) चे मुख्य सचिव म्हणून सेवानिवृत्त झाले. त्यांचा जन्म 1939 मध्ये कृष्णा जिल्ह्यातील पेदामद्दली गावात झाला. त्यांनी रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) मध्ये संचालक म्हणून आणि आर्थिक पर्यवेक्षण मंडळाच्या उप-समितीचे सदस्य म्हणून काम केले.

महत्वाचे दिवस (Daily Current Affairs for Maharashtra Exams)

16. जागतिक कुटुंब दिन दरवर्षी 1 जानेवारी रोजी साजरा केला जातो.

• जागतिक कुटुंब दिन दरवर्षी 1 जानेवारी रोजी साजरा केला जातो. हा दिवस कुटुंबांच्या कल्पनेतून राष्ट्र आणि संस्कृतींमध्ये एकता, समुदाय आणि बंधुत्वाची भावना निर्माण करतो. हा दिवस इतर संस्कृती, राष्ट्रांबद्दल अवास्तव नकारात्मक वृत्तींना परावृत्त करण्यासाठी साजरा केला जातो.

17. सावित्रीबाई फुले यांची 192 वी जयंती 03 जानेवारी 2023 रोजी साजरा करण्यात आली.

• सावित्रीबाई फुले या महाराष्ट्रीयन कवयित्री, शिक्षणतज्ज्ञ आणि समाजसुधारक होत्या. त्यांनी आणि त्यांचे पती मा. ज्योतिबा फुले यांनी महाराष्ट्रात आणि भारतात महिलांच्या हक्कांच्या प्रगतीसाठी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले. भारतातील स्त्रीवादी चळवळीची स्थापना करण्याचे श्रेय तिला जाते. पुण्यात, भिडे वाड्याजवळ, सावित्रीबाई आणि त्यांचे पती यांनी 1848 मध्ये पहिली आधुनिक भारतीय मुलींची शाळा स्थापन केली. त्यांनी जाती आणि लिंगभेद आणि व्यक्तींवरील अन्याय दूर करण्यासाठी मोहीम चालवली. सावित्रीबाई फुले यांच्याबद्दल सविस्तर माहितीसाठी खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करा.

Savitribai Phule Jayanti 2023