दैनिक चालू घडामोडी: 16 आणि 17 जुलै 2023

साप्ताहिक चालू घडामोडी (09 ते 15 जुलै 2023)

अर्थव्यवस्था बातम्या

4. एचडीएफसी बँकेने, भारतातील सर्वात मोठ्या खाजगी बँकेने $100 अब्ज बाजार-भांडवलीकरण क्लबमध्ये प्रवेश करून एक महत्त्वपूर्ण टप्पा गाठला आहे.

• एचडीएफसी बँकेने, भारतातील सर्वात मोठ्या खाजगी सावकाराने $100 अब्ज बाजार-भांडवलीकरण क्लबमध्ये प्रवेश करून एक महत्त्वपूर्ण टप्पा गाठला आहे. ही कामगिरी तिची मूळ कंपनी एचडीएफसी लि. मध्ये उलट विलीनीकरणानंतर झाली. ही कामगिरी असूनही, रिलायन्स इंडस्ट्रीज (RIL) आणि टाटा कन्सल्टन्सी सर्व्हिसेस (TCS) च्या मागे राहून बँक सध्या भारतीय स्टॉक एक्सचेंजमध्ये तिसर्‍या क्रमांकावर आहे.

व्यवसाय बातम्या

5. Razorpay ने मलेशियामध्ये पहिले आंतरराष्ट्रीय पेमेंट गेटवे लाँच केले.

• भारतातील प्रसिद्ध फिनटेक कंपनी आणि आघाडीचे फुल-स्टॅक पेमेंट्स आणि बिझनेस बँकिंग प्लॅटफॉर्म, Razorpay ने मलेशियन बाजारपेठेसाठी आपल्या पहिल्या-वहिल्या आंतरराष्ट्रीय पेमेंट गेटवेबाबत महत्त्वपूर्ण घोषणा केली आहे कारण त्यांनी मलेशियन फिनटेक स्टार्ट-अप ‘Curlec ‘$20 दशलक्ष डॉलर्समध्ये विकत घेतले आहे. ‘कर्लेक बाय रेझरपे’ म्हणून रीब्रँड केले गेले आहे . Curlec पेमेंट गेटवेची ओळख स्थानिक आणि आंतरराष्ट्रीय पेमेंट गेटवेमधील अंतर भरून काढणे हा आहे, तसेच उदयोन्मुख बाजारपेठांमध्ये प्रचलित असलेल्या अनन्य डिजिटल पेमेंट आव्हानांना देखील संबोधित करणे आहे.

कराराच्या बातम्या

6. भारत आणि UAE ने UAE च्या इन्स्टंट पेमेंट प्लॅटफॉर्मसह भारताच्या युनिफाइड पेमेंट्स इंटरफेसला जोडण्यासाठी सामंजस्य करारावर स्वाक्षरी केली.

• पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या UAE दौऱ्यादरम्यान, भारत आणि UAE यांनी आपापल्या चलनांमध्ये व्यापार सेटलमेंट सुलभ करण्यासाठी आणि त्यांच्या जलद पेमेंट प्रणाली एकत्रित करण्यासाठी सहमती दर्शवली. आंतरराष्ट्रीय आर्थिक परस्परसंवाद सुलभ करणे आणि द्विपक्षीय आर्थिक सहकार्याला चालना देणे हे या हालचालीचे उद्दिष्ट आहे. सीमापार व्यवहारांसाठी स्थानिक चलनांचा वापर, इंटरलिंकिंग पेमेंट आणि मेसेजिंग सिस्टमवर सहकार्य आणि अबू धाबीमध्ये आयआयटी दिल्ली कॅम्पसची स्थापना या तीन सामंजस्य करारांची देवाणघेवाण झाली.

7. अबू धाबीमध्ये IIT दिल्लीचे पहिले कॅम्पस स्थापन करण्यासाठी सामंजस्य करारावर स्वाक्षरी केली.

• अबू धाबीमध्ये पहिला IIT दिल्ली कॅम्पस स्थापन करण्यासाठी शिक्षण मंत्रालय आणि अबू धाबी शिक्षण आणि ज्ञान विभाग (ADEK) आणि भारतीय तंत्रज्ञान संस्था दिल्ली (IIT Delhi) यांच्यात सामंजस्य करार (MoU) स्वाक्षरी करण्यात आला. यूएईचे अध्यक्ष महामहिम शेख मोहम्मद बिन झायेद अल नाह्यान आणि भारताचे पंतप्रधान श्री नरेंद्र मोदी यांच्या उपस्थितीत स्वाक्षरी समारंभ झाला . या सामंजस्य करारावर HE मुबारक हमद अल म्हेरी, ADEK अवर सचिव, श्री संजय सुधीर, UAE मधील भारतीय राजदूत आणि IIT दिल्लीचे संचालक प्रोफेसर रंगन बॅनर्जी यांनी स्वाक्षरी केली.

शिखर आणि परिषदा बातम्या

8. भारत आणि इंडोनेशिया “भारत – इंडोनेशिया आर्थिक आणि आर्थिक संवाद” सुरू करणार आहे.

• निर्मला सीतारामन यांनी गांधीनगर येथे G20 अर्थमंत्री आणि सेंट्रल बँक गव्हर्नर (FMCBG) बैठकीदरम्यान ” भारत-इंडोनेशिया आर्थिक आणि आर्थिक संवाद ” सुरू करण्याची घोषणा केली. या संवादाचा उद्देश दोन्ही राष्ट्रांमधील जागतिक मुद्द्यांवर सहकार्य मजबूत करणे आणि परस्पर समंजसपणाला चालना देण्याचा आहे. हे सामायिक हितसंबंधांवर चर्चा करण्यासाठी आणि परस्पर फायदेशीर बाबींचा शोध घेण्यासाठी एक व्यासपीठ म्हणून काम करेल.

स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे

• इंडोनेशियाचे अर्थमंत्री: श्री मुल्यानी

9. प्रगती मैदानावर इंडिया मोबाईल काँग्रेस 2023 होणार आहे.

• इंडिया मोबाइल काँग्रेस (IMC) 2023 ची सातवी आवृत्ती, आशियातील प्रमुख डिजिटल तंत्रज्ञान प्रदर्शन, 27 ऑक्टोबर ते 30 ऑक्टोबर दरम्यान प्रगती मैदान, नवी दिल्ली येथे होणार आहे. यावर्षी, इंडिया मोबाईल काँग्रेस (IMC) ची 7 वी आवृत्ती 27 ऑक्टोबर ते 30 ऑक्टोबर 2023 या कालावधीत प्रगती मैदान, नवी दिल्ली येथे होणार आहे. हा कार्यक्रम भारतीय दूरसंचार विभाग आणि सेल्युलर ऑपरेटर्स असोसिएशनने सह-होस्ट केला आहे. इंडिया मोबाइल काँग्रेस 2023 ची थीम ‘ग्लोबल डिजिटल इनोव्हेशन’ आहे.

पुरस्कार बातम्या

10. भारताचे राष्ट्रपती विज्ञान भवन, नवी दिल्ली येथे प्रतिष्ठित “भूमी सन्मान” पुरस्कार प्रदान करतील.

• 18 जुलै 2023 रोजी, भारताचे राष्ट्रपती विज्ञान भवन, नवी दिल्ली येथे प्रतिष्ठित “भूमी सन्मान” पुरस्कार प्रदान करतील. शासनाचा एक महत्त्वाचा घटक – डिजिटल इंडिया लँड रेकॉर्ड्स मॉडर्नायझेशन प्रोग्राम (DILRMP) ची अंमलबजावणी करण्यात अपवादात्मक कामगिरीचे प्रदर्शन करणाऱ्या 9 राज्य सचिवांना आणि 68 जिल्हाधिकाऱ्यांना, त्यांच्या संघांसह पुरस्कार प्रदान केले जातील.

11. जम्मू आणि काश्मीर ग्रामीण आजीविका मिशनला SKOCH पुरस्कार 2023 मिळाला.

• केंद्रशासित प्रदेशातील स्वयं-सहायता गटांसाठी (SHGs) विपणन मार्ग तयार करण्याच्या उत्कृष्ट प्रयत्नांबद्दल जम्मू आणि काश्मीर ग्रामीण जीवन जगता (JKRL) ला सुवर्ण श्रेणीतील “राज्य राज्य भारत 2047” या थीम अंतर्गत SKOCH पुरस्कार मिळाला आहे.

क्रीडा बातम्या

12. विम्बल्डन 2023 फायनल मध्ये कार्लोस अल्काराझने नोव्हाक जोकोविचचा पराभव केला.

• विम्बल्डन 2023 पुरुष एकेरीच्या अंतिम फेरीत कार्लोस अल्काराझने चार वेळचा गतविजेता नोव्हाक जोकोविचचा 1-6, 7-6(6), 6-1, 3-6, 6-4 असा पराभव करून द चॅम्पियनशिपमध्ये पहिले विजेतेपद पटकावले. लंडन, इंग्लंडमधील ऑल इंग्लंड लॉन टेनिस आणि क्रोकेट क्लबच्या सेंटर कोर्टवर ही कारवाई झाली.

संरक्षण बातम्या

13. चीन आणि रशिया संयुक्त नौदल कवायती करणार आहेत.

• ओमानच्या आखातामध्ये चीन, रशिया आणि इराण यांनी “सिक्युरिटी बाँड-2023” नावाचा संयुक्त नौदल सराव सुरू केला आहे. पाच दिवस चालणाऱ्या या सरावाचा उद्देश महत्त्वाच्या सागरी मार्गांचे रक्षण करणे हा आहे. या सरावामध्ये हवाई शोध मोहीम, सागरी बचाव कार्य, फ्लीट निर्मिती सराव आणि इतर नियुक्त कार्ये यासारख्या विविध क्रियाकलापांचा समावेश असेल. चीनच्या सैन्याने कवायतींमध्ये भाग घेण्यासाठी ‘नॅनिंग’ नावाच्या मार्गदर्शित-क्षेपणास्त्र नाशकासह पाच युद्धनौका तैनात केल्या आहेत, ज्यात प्रामुख्याने समुद्र बचाव आणि शोध मोहिमेसारख्या गैर-लढाऊ मोहिमांवर लक्ष केंद्रित केले आहे.

स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे

• चीनचे संरक्षण मंत्री ली शांगफू
• “सिक्युरिटी बाँड-2023” व्यायामाची वर्तमान आवृत्ती: तिसरी
• “सिक्युरिटी बाँड-2023” व्यायामाच्या मागील आवृत्त्या: 2019 आणि 2022 मध्ये झाल्या होत्या

14. “नोमोडिक एलिफंट-23” या संयुक्त लष्करी सरावाच्या 15 व्या आवृत्तीत भाग घेण्यासाठी 43 भारतीय लष्कराच्या जवानांचा एक गट आज मंगोलियाला रवाना झाला.

• “NOMADIC ELEPHANT-23” या संयुक्त लष्करी सरावाच्या 15 व्या आवृत्तीत भाग घेण्यासाठी 43 भारतीय लष्कराच्या जवानांचा एक गट आज मंगोलियाला रवाना झाला. हा सराव 17 जुलै ते 31 जुलै 2023 या कालावधीत मंगोलियातील उलानबाटर येथे होणार आहे. नोमॅडिक एलिफंट हा भारत आणि मंगोलिया यांच्यातील वार्षिक प्रशिक्षण कार्यक्रम आहे, जो दोन्ही देशांमध्ये वैकल्पिकरित्या आयोजित केला जातो. मागील आवृत्ती ऑक्टोबर 2019 मध्ये भारतातील बाक्लोह येथील स्पेशल फोर्सेस ट्रेनिंग स्कूलमध्ये झाली होती.

ज्ञानकोश मासिक चालू घडामोडी – जून 2023

पुस्तके आणि लेखक बातम्या

15. आर. चिदंबरम आणि सुरेश गंगोत्रा ​​यांनी लिहिलेले “इंडिया रायझिंग मेमोयर ऑफ अ सायंटिस्ट” नावाचे पुस्तक प्रकाशित झाले.

• आर. चिदंबरम आणि सुरेश गंगोत्रा ​​यांनी लिहिलेले “इंडिया रायझिंग मेमोयर ऑफ अ सायंटिस्ट” हे पुस्तक प्रकाशित झाले. भारत सरकारचे प्रमुख वैज्ञानिक सल्लागार (PSA) आणि नोव्हेंबरपासून मंत्रिमंडळाच्या वैज्ञानिक सल्लागार समितीचे (SAC-C) अध्यक्ष म्हणून काम केलेल्या डॉ. आर. चिदंबरम या भारतातील आघाडीच्या शास्त्रज्ञांपैकी एक यांच्या जीवनावर हे पुस्तक आहे. 2001 ते मार्च 2018. भारतातील सर्वात प्रतिष्ठित प्रायोगिक भौतिकशास्त्रज्ञ म्हणून डॉ. चिदंबरम यांनी मूलभूत विज्ञान आणि आण्विक तंत्रज्ञानाच्या अनेक पैलूंमध्ये उत्कृष्ट योगदान दिले आहे.

महत्वाचे दिवस

16. दरवर्षी 17 जुलै रोजी आंतरराष्ट्रीय गुन्हेगारी न्याय दिन साजरा केल्या जातो.

• जागतिक आंतरराष्ट्रीय न्याय दिन दरवर्षी 17 जुलै रोजी साजरा केला जातो. आंतरराष्ट्रीय गुन्हेगारी न्याय प्रणालीची स्थापना करण्याचा आणि पीडितांच्या हक्कांना प्रोत्साहन देण्याचा हा दिवस आहे. नरसंहार, मानवतेविरुद्धचे गुन्हे, युद्ध गुन्हे आणि आक्रमकतेच्या गुन्ह्यांपासून व्यक्तींचे रक्षण करणे हे इंटरनॅशनल क्रिमिनल कौन्सिल प्राथमिक ध्येय आहे.

17. भारतीय कृषी संशोधन परिषद आपला 95 वा स्थापना आणि तंत्रज्ञान दिन साजरा करत आहे.

• भारतीय कृषी संशोधन परिषद (ICAR) ने पूसा, नवी दिल्ली येथील राष्ट्रीय कृषी विज्ञान संकुल येथे 95 वा स्थापना आणि तंत्रज्ञान दिन साजरा केला, केंद्रीय कृषी आणि शेतकरी कल्याण मंत्री नरेंद्र सिंह तोमर प्रमुख पाहुणे म्हणून उपस्थित होते. ICAR पारंपारिकपणे दरवर्षी 16 जुलै रोजी आपला स्थापना दिवस साजरा करते, परंतु या वर्षापासून तो ‘फाउंडेशन आणि टेक्नॉलॉजी डे’ म्हणून नियुक्त करण्यात आला आहे.

18. राष्ट्रीय प्राणीशास्त्र उद्यान, नवी दिल्ली जागतिक सर्प दिन 2023 साजरा करत आहे.

• राष्ट्रीय प्राणीशास्त्र उद्यान, नवी दिल्ली (दिल्ली प्राणीसंग्रहालय) 16.07.2023 रोजी जागतिक सर्प दिन साजरा केला. जागतिक सर्प दिन साजरा करण्यामागचा उद्देश भारतातील साप, साप अविश्वासू आणि आपल्या पर्यावरणातील सापांचे महत्त्व याबद्दल जनजागृती करून सापांचे संरक्षण करणे हा आहे. यावेळी सरपटणाऱ्या घरात पिंजऱ्याचे फर्निचर देऊन सर्पपालन कर्मचार्‍यांकडून संवर्धन उपक्रम राबविण्यात आला. सापांच्या घरांमध्ये वृक्षारोपणही करण्यात आले.

19. प्रख्यात गणितज्ञ डॉ मंगला नारळीकर यांचे वयाच्या 80 व्या वर्षी निधन झाले.

• डॉ मंगला नारळीकर, प्रख्यात गणितज्ञ आणि डॉ जयंत नारळीकर यांच्या पत्नी, जे पुणे स्थित इंटर-युनिव्हर्सिटी सेंटर फॉर अँस्ट्रॉनॉमी अँड अँस्ट्रोफिजिक्स (IUCAA) चे संस्थापक संचालक आहेत. ती 80 वर्षांची होती.
• डॉ मंगला नारळीकर यांनी शुद्ध गणितात संशोधन केले. बॉम्बे आणि पुणे विद्यापीठांमध्ये लेक्चरर म्हणून रुजू होण्यापूर्वी त्यांनी सुरुवातीला मुंबईतील टाटा इन्स्टिट्यूट ऑफ फंडामेंटल रिसर्च (TIFR) मध्ये काम केले. वास्तविक आणि गुंतागुंतीचे विश्लेषण, विश्लेषणात्मक भूमिती, संख्या सिद्धांत, बीजगणित आणि टोपोलॉजी ही त्यांच्या आवडीची मुख्य क्षेत्रे होती.

विविध बातम्या

20. दिल्लीचे IGIA चार धावपट्टी आणि उन्नत क्रॉस टॅक्सीवे असलेले भारतातील पहिले विमानतळ बनले,

• दिल्लीच्या इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळाने (IGIA) एक महत्त्वाचा टप्पा गाठला कारण ते चार धावपट्टी असलेले भारताचे पहिले विमानतळ बनले. नागरी उड्डाण मंत्री, ज्योतिरादित्य सिंधिया यांनी विमानतळाच्या चौथ्या धावपट्टीचे उद्घाटन केले आणि त्याची थ्रूपुट क्षमता दररोज अंदाजे 1400-1500 हवाई वाहतूक हालचालींवरून दररोज 2000 हवाई वाहतूक हालचालींपर्यंत वाढवली. चौथ्या धावपट्टीच्या जोडणीमुळे विमानतळ दरवर्षी 109 दशलक्षाहून अधिक प्रवाशांना सेवा देऊ शकेल.

21. गुगलने डूडलने सुदानीजच्या प्रख्यात संगीतकार आणि औड वादक अस्मा हमजा यांचा सन्मान केला आहे.

• गुगलने डूडलने सुदानीजच्या प्रख्यात संगीतकार आणि औड वादक अस्मा हमजा यांचा सन्मान केला आहे. 1997 मध्ये या दिवशी, सुदानमध्ये आयोजित प्रतिष्ठित लैलात अलकदर अलकुब्रा संगीत स्पर्धेत हमजाने विजेत्यांपैकी एक म्हणून उदयास येऊन एक उल्लेखनीय टप्पा गाठला.
• अस्मा हमजा ही सुदान आणि अरब जगतातील पहिली महिला संगीतकार आहे. 1932 मध्ये जन्मलेली, ती नाइटिंगल्सने भरलेल्या फळांच्या झाडासारखी दिसणारी कुटुंबात मोठी झाली. तिला लहानपणापासून ल्यूटची आवड होती. जवळपास 70 वर्षांपासून हे वाद्य तिच्या आयुष्याचा अविभाज्य भाग बनले आहे.