दैनिक चालू घडामोडी: 17 जून 2023

राष्ट्रीय बातम्या

1. नेहरू मेमोरियल म्युझियम अँड लायब्ररी सोसायटीची जागा पंतप्रधानांचे संग्रहालय आणि ग्रंथालय सोसायटीने घेतली.

• पंतप्रधानांचे संग्रहालय आणि ग्रंथालय सोसायटी: नेहरू मेमोरियल म्युझियम आणि लायब्ररी सोसायटीचे उपाध्यक्ष असलेले संरक्षण मंत्री श्री राजनाथ सिंह यांच्या अध्यक्षतेखाली झालेल्या विशेष बैठकीत सोसायटीचे नाव बदलून पंतप्रधानांचे संग्रहालय आणि ग्रंथालय करण्याचा संकल्प करण्यात आला. समाज. 21 एप्रिल 2022 रोजी नवी दिल्लीतील तीन मूर्ती परिसर येथे जनतेसाठी खुले करण्यात आलेले भारताच्या सर्व पंतप्रधानांना समर्पित असलेले प्रधानमंत्री संग्रहालय, संग्रहालय पूर्ण झाल्यामुळे या निर्णयावर परिणाम झाला.

2. कर्मचाऱ्यांच्या तणावमुक्तीसाठी केंद्राने ‘वाय-ब्रेक – योगा अँट ऑफिस चेअर’ सादर केला आहे.

• भारताच्या केंद्र सरकारने अलीकडेच “Y-Break – Yoga at Office चेअर” प्रोटोकॉल सादर करून आपल्या कर्मचार्‍यांचे कल्याण सुधारण्याच्या दिशेने एक सक्रिय पाऊल उचलले आहे. आयुष मंत्रालय (आयुर्वेद, योग आणि निसर्गोपचार, युनानी, सिद्ध आणि होमिओपॅथी) यांच्या नेतृत्वाखालील या उपक्रमाचा उद्देश व्यावसायिकांना तणावमुक्त करण्यात मदत करणे, त्यांच्या उर्जेची पातळी पुनरुज्जीवित करणे आणि एकाग्रता वाढवणे हा आहे.

दैनिक चालू घडामोडी: 16 जून 2023

महाराष्ट्र राज्य बातम्या

3. क्रांतिज्योती सावित्रीबाई फुले बालसंगोपन योजना सुरु करण्यात आली.

• बाल न्याय (मुलांची काळजी व संरक्षण) अधिनियमानुसार महाराष्ट्र राज्याचे बाल न्याय (मुलांची काळजी व संरक्षण) नियमानुसार अनाथ, निराश्रित, निराधार, बेघर, संरक्षण व निवाऱ्याची गरज असलेल्या 0 ते 18 वयोगटातील मुलां- मुलींना संस्थेत दाखल करण्याऐवजी पर्यायी कुटूंब उपलब्ध करुन देणे व संस्थेतील वातावरणाऐवजी कौटुंबिक वातावरणात त्यांचे संगोपन व विकास घडवून आणण्यासाठी राज्यात बालसंगोपन योजना सुरु करण्यात आली आहे.

राज्य बातम्या

4. अरुणाचल प्रदेशच्या मुख्यमंत्र्यांनी नागरिकांसाठी ‘अरुणपोल अँप’ लाँच केले.

• अरुणाचल प्रदेश पोलिसांनी राज्यातील नागरिकांच्या सुरक्षिततेसाठी ‘अरुणपोल अँप’ आणि ‘ई-विजिलन्स पोर्टल’ सुरू केले आहेत. अरुणपोल अँपमुळे सर्वसामान्यांना पोलिस ठाण्यात न येता तक्रार नोंदवण्याची सुविधा मिळणार आहे.

आंतरराष्ट्रीय बातम्या

5. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांचा आगामी अमेरिका दौरा भारताच्या मुत्सद्देगिरी आणि द्विपक्षीय संबंधांसाठी खूप महत्त्वाचा आहे.

• पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांचा 21 जून ते 24 जून दरम्यानचा आगामी युनायटेड स्टेट्स दौरा हा 2023 मधील सर्वात महत्त्वाचा राजनैतिक दौरा आहे, जो भारताच्या भू-राजकीय भूमिकेचे महत्त्व अधोरेखित करतो. पंतप्रधान मोदींच्या दौऱ्याच्या भरगच्च कार्यक्रमात न्यूयॉर्क आणि वॉशिंग्टनमधील विविध कार्यक्रमांचा समावेश आहे, जिथे ते जागतिक नेत्यांना भेटतील, यूएस काँग्रेसला संबोधित करतील आणि भारतीय डायस्पोराशी संवाद साधतील.

6. जपानने एका शतकानंतर कंसेंट वय 13 वरून 16 केले.

• जपानच्या संसदेने संमतीचे वय 13 वरून 16 पर्यंत वाढवले ​​आहे, ही मर्यादा एक शतकापेक्षा जास्त काळ अपरिवर्तित होती आणि जगातील सर्वात कमी संमती वयांपैकी एक होती. कायद्याच्या निर्मात्यांनी बलात्काराची व्याख्या “जबरदस्ती लैंगिक संभोग” पासून “संमती नसलेल्या लैंगिक संभोग” पर्यंत विस्तृत केली आहे.

अर्थव्यवस्था बातम्या

7. मे 2023 मध्ये भारताची एकूण निर्यात US$ 60.29 अब्ज होती.

• मे 2023 मध्ये भारताची एकूण निर्यात US$60.29 अब्ज होती, ज्यामध्ये व्यापारी आणि सेवा या दोन्हींचा समावेश होता. गेल्या वर्षीच्या याच कालावधीच्या तुलनेत निर्यातीत घट झाली असताना, अनेक क्षेत्रांनी सकारात्मक वाढ दर्शविली. एप्रिल-मे 2023 साठी व्यापार तूट देखील लक्षणीयरीत्या सुधारली आहे, जी भारताच्या व्यापार कामगिरीमध्ये सकारात्मक कल दर्शवते.

8. एसबीआयने अर्थमंत्र्यांना 5,740 कोटी रुपयांचा रेकॉर्डब्रेक लाभांश चेक सादर केला.

• देशातील सर्वात मोठी सार्वजनिक क्षेत्रातील बँक स्टेट बँक ऑफ इंडिया (SBI) ने 2022-23 या आर्थिक वर्षासाठी अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांना 5,740 कोटी रुपयांचा लाभांशाचा धनादेश सादर केला आहे. वित्तीय सेवा सचिव विवेक जोशी यांच्या उपस्थितीत एसबीआयचे अध्यक्ष दिनेश कुमार खारा यांनी लाभांश पेमेंट केले. ही लाभांश रक्कम SBI ने भारत सरकारला आर्थिक वर्षासाठी दिलेला आतापर्यंतचा सर्वाधिक लाभांश आहे.

9. इंडियन ओव्हरसीज बँकेने ग्राहकांना खाते क्रमांक म्हणून कोणतेही नाव वापरण्याची परवानगी दिली आहे.

• इंडियन ओव्हरसीज बँक (IOB), चेन्नई येथील सार्वजनिक क्षेत्रातील सावकाराने ‘माय अकाउंट माय नेम’ नावाची एक अभूतपूर्व योजना सुरू केली आहे, जी ग्राहकांना त्यांचा बचत खाते क्रमांक म्हणून कोणतेही नाव निवडण्यास सक्षम करते. हा उपक्रम, बँकिंग उद्योगातील अशा प्रकारचा पहिला, व्यक्तींना वैयक्तिक खाते क्रमांक निवडण्याची परवानगी देतो जो सर्व व्यवहारांसाठी वापरला जाऊ शकतो. चेन्नई येथील IOB मध्यवर्ती कार्यालयात एका आभासी कार्यक्रमादरम्यान बँकेचे व्यवस्थापकीय संचालक आणि मुख्य कार्यकारी अधिकारी यांनी ही योजना अधिकृतपणे सुरू केली. हा लेख योजनेचे विहंगावलोकन आणि ग्राहकांसाठी त्याचे संभाव्य फायदे प्रदान करतो.

10. सॉवरेन गोल्ड बॉन्डची इश्यू किंमत रु 5,926/ग्राम निश्चित केली आहे.

• सॉवरेन गोल्ड बॉन्ड 2023-24 (मालिका I) भारत सरकारच्या अधिसूचना क्रमांक 4(6)-B(W&M)/2023 दिनांक 14 जून 2023 नुसार जून 19-23, 2023 पर्यंत सदस्यत्वासाठी उपलब्ध असतील. त्यासाठी सेटलमेंटची तारीख 27 जून 2023 निश्चित करण्यात आली आहे.

साप्ताहिक चालू घडामोडी (04 ते 10 जून 2023)

कराराच्या बातम्या

11. भारतातील शाश्वत विकासाला गती देण्यासाठी NITI आयोग आणि संयुक्त राष्ट्र संघ एकत्र आले आहेत.

• भारत सरकार आणि संयुक्त राष्ट्रांनी भारत सरकार – संयुक्त राष्ट्र शाश्वत विकास सहकार्य फ्रेमवर्क 2023-2027 (GoI-UNSDCF) वर स्वाक्षरी केली आहे. भारतातील NITI आयोग, सरकारी धोरणात्मक थिंक टँक आणि UN यांच्यातील या सहकार्याचे उद्दिष्ट भारताच्या शाश्वत विकास उद्दिष्टांना पुढे नेण्याचे आहे. फ्रेमवर्क 2030 च्या अजेंडाशी संरेखित, लैंगिक समानता, युवा सक्षमीकरण, मानवाधिकार आणि एकूणच शाश्वत विकास यासारख्या प्रमुख क्षेत्रांवर लक्ष केंद्रित करते.

पुरस्कार बातम्या

12. रामचंद्र गुहा यांच्या पुस्तकाला एलिझाबेथ लाँगफोर्ड पारितोषिक मिळाले.

• इतिहासकार आणि लेखक रामचंद्र गुहा यांच्या रिबेल्स अगेन्स्ट द राज: वेस्टर्न फायटर्स फॉर इंडियाज फ्रीडम या पुस्तकाला 2023 सालच्या ऐतिहासिक चरित्रासाठी एलिझाबेथ लाँगफोर्ड पारितोषिक मिळाले आहे. गुहा यांना £5,000 (अंदाजे 5 लाख रुपये) आणि एलिझाबेथ लाँगफोर्ड यांच्या स्मृतिचिन्हांची एक बंधनकारक प्रत प्रदान करण्यात आली आहे. ज्युरीचे अध्यक्ष रॉय फॉस्टर होते. न्यायाधीश समितीमध्ये अँटोनिया फ्रेझर आणि फ्लोरा फ्रेझर (अनुक्रमे लॉंगफोर्डची मुलगी आणि नात), रिचर्ड डेव्हनपोर्ट-हायन्स आणि राणा मिटर यांचा समावेश होता.

13. हॉलिवूड रिपोर्टरच्या मते ग्रॅमी पुरस्कार तीन नवीन श्रेणी सादर करतील.

• हॉलिवूड रिपोर्टरच्या मते ग्रॅमी पुरस्कार तीन नवीन श्रेणी सादर करतील. या जोड्यांमध्ये सर्वोत्कृष्ट आफ्रिकन संगीत परफॉर्मन्स, सर्वोत्कृष्ट पॉप डान्स रेकॉर्डिंग आणि सर्वोत्कृष्ट पर्यायी जाझ अल्बम यांचा समावेश आहे.

शिखर परिषद बातम्या

14. मुंबईत आशिया-पॅसिफिक पर्यवेक्षण संचालकांची SEACEN-FSI 25 वी परिषद होणार आहे.

• एशिया-पॅसिफिक पर्यवेक्षण संचालकांची SEACEN-FSI 25 वी परिषद: रिझर्व्ह बँकेकडून बँकिंग पर्यवेक्षकांना आर्थिक तंत्रज्ञानाच्या वेगाने विकसित होत असलेल्या जगाचे नियमन आणि निरीक्षण करण्यासाठी तांत्रिक प्रगतीसह अद्ययावत राहण्याचे आवाहन केले जात आहे.

संरक्षण बातम्या

15. भारतीय नौदलाने “जुली लडाख” आउटरीच कार्यक्रम सुरू केला.

• भारतीय नौदलाने अलीकडेच “जुली लडाख” (हॅलो लडाख) नावाचा एक आउटरीच कार्यक्रम सुरू केला आहे ज्यामुळे नौदलाबद्दल जागरुकता वाढावी आणि लडाखच्या मूळ राज्यातील तरुण आणि नागरी समाजाशी संलग्न व्हावे. या उपक्रमाचा एक भाग म्हणून 15 जून 2023 रोजी नौदल प्रमुख व्हाईस अँडमिरल संजय जसजीत सिंग यांनी 5000 किमी मोटरसायकल मोहिमेला राष्ट्रीय युद्ध स्मारक येथून हिरवा झेंडा दाखवला.

ज्ञानकोश मासिक चालू घडामोडी – मे 2023

पुस्तके आणि लेखक बातम्या

16. राजदूत सतीश चंद्र, एक भारतीय मुत्सद्दी, यांनी ‘अ लाइफ वेल स्पेंट – फोर डिकेड्स इन द इंडियन फॉरेन सर्व्हिस’ हे पुस्तक लिहिले आहे.

• राजदूत सतीश चंद्र, एक भारतीय मुत्सद्दी, यांनी 1965 ते 2005 पर्यंत भारतीय परराष्ट्र सेवेतील (IFS) त्यांच्या विस्तृत कारकिर्दीचा वर्णन करून ‘अ लाइफ वेल स्पेंट – फोर डिकेड्स इन द इंडियन फॉरेन सर्व्हिस’ हे पुस्तक लिहिले आहे.

महत्वाचे दिवस

17. वाळवंटीकरण आणि दुष्काळाचा सामना करण्यासाठी जागतिक दिन हा 17 जून रोजी आयोजित वार्षिक साजरा केला जातो.

• वाळवंटीकरण आणि दुष्काळाचा सामना करण्यासाठी जागतिक दिन हा 17 जून रोजी आयोजित वार्षिक साजरा केला जातो. हा एक जागतिक उपक्रम आहे ज्याचा उद्देश वाळवंटीकरण आणि दुष्काळामुळे निर्माण होणाऱ्या धोक्यांबद्दल जागरूकता निर्माण करणे आणि या आव्हानांचा सामना करण्यासाठी प्रयत्नांना चालना देणे आहे.

18. दरवर्षी फादर्स डे जूनच्या तिसऱ्या रविवारी साजरा केल्या जातो.

• फादर्स डे हा वडिलांचा आणि पितृत्वाचा उत्सव आहे. युनायटेड स्टेट्स, कॅनडा आणि युनायटेड किंगडमसह जगभरातील अनेक देशांमध्ये जूनच्या तिसऱ्या रविवारी हा सण साजरा केला जातो. हा दिवस म्हणजे वडील, आजोबा आणि त्यांच्या मुलांच्या जीवनात महत्त्वपूर्ण प्रभाव पाडणार्‍या इतर पुरुष आदर्शांचा सन्मान करण्याची वेळ आहे. यावर्षी 18 जून रोजी फादर्स डे आहे

19. पेंटागॉन पेपर्सचे प्रसिद्ध व्हिसलब्लोअर डॅनियल एल्सबर्ग यांचे 92 व्या वर्षी निधन झाले.

• डॅनियल एल्सबर्ग, एक यूएस लष्करी विश्लेषक यांचे वयाच्या 92 व्या वर्षी निधन झाले. ते “पेंटागॉन पेपर्स” लीक करण्यासाठी प्रसिद्ध झाले, ज्याने व्हिएतनाम युद्धाबद्दल अमेरिकन सरकारने जनतेची कशी फसवणूक केली हे उघड केले. या प्रकटीकरणाने वृत्तपत्र स्वातंत्र्यासाठी महत्त्वपूर्ण लढा उभारला. एल्सबर्गच्या कृती, एडवर्ड स्नोडेन आणि विकिलिक्स सारख्या आकडेवारीचा अंदाज लावत आहेत.

20. पंतप्रधान मोदींनी ग्रॅमी विजेत्या फालूसोबत गाणे लिहिले.

• पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी बाजरीचे फायदे आणि जागतिक भूक दूर करण्याच्या संभाव्यतेचा प्रचार करण्याच्या उद्देशाने एका खास गाण्यासाठी भारतीय-अमेरिकन ग्रॅमी पुरस्कार विजेते गायक फालू यांच्यासोबत सहयोग केला आहे. फालू, ज्याला फाल्गुनी शाह म्हणूनही ओळखले जाते, तिचे पती आणि गायक गौरव शाह यांच्यासह, “अबंडन्स ऑफ मिल्ट्स” हे गाणे रिलीज होणार आहे.

21. गुवाहाटी रेल्वे स्टेशनला FSSAI ‘इट राइट स्टेशन’ टॅग मिळाला आहे.

• भारतीय अन्न सुरक्षा आणि मानक प्राधिकरण (FSSAI) ने प्रवाशांना उच्च दर्जाचे आणि पौष्टिक अन्न पुरवल्याबद्दल गुवाहाटी रेल्वे स्थानकाला इट राइट स्टेशन प्रमाणपत्र दिले आहे. यामुळे हा दर्जा प्राप्त करणारे हे ईशान्य फ्रंटियर रेल्वे (NFR) अंतर्गत पहिले स्थानक बनले आहे, जे 2 जूनपासून दोन वर्षांसाठी वैध आहे.

सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे:

• FSSAI ची स्थापना: 5 सप्टेंबर 2008;
• FSSAI मुख्य कार्यकारी अधिकारी: जी. कमला वर्धन राव;
• FSSAI चेअरपर्सन: राजेश भूषण;
• FSSAI मुख्यालय: नवी दिल्ली;
• FSSAI पालक एजन्सी: आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण मंत्रालय, भारत सरकार;
• FSSAI संस्थापक: अंबुमणी रामदास.