दैनिक चालू घडामोडी: 25 आणि 26 जून 2023

राष्ट्रीय बातम्या

1. इजिप्तमधील अल-हकीम मशिदीला पंतप्रधान मोदींनी भेट दिली.

• भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी इजिप्तमधील कैरो येथील अल-हकीम मशिदीला दिलेली भेट विशेषत: भारतातील दाऊदी मुस्लिम समुदायासाठी खूप महत्त्वाची आहे. 11 व्या शतकातील या मशिदीचे नाव अल-हकीम द्वि-अम्र अल्लाह, 16 व्या फातिमी खलीफा यांच्या नावावर आहे.

2. हैदराबाद येथे 1,000-वर्ष जुनी जैन शिल्प सापडले.

• तेलंगणातील सिद्धीपेट जिल्ह्यातील पुरातत्वशास्त्रज्ञांनी 1,000 वर्ष जुन्या शिल्पाच्या रूपात महत्त्वपूर्ण शोध लावला आहे. हे विलक्षण शोध, भगवान विष्णूच्या द्वारपाल विजयाचे प्रतिनिधित्व करणारे ‘द्वारपाल’ शिल्प, तेलंगणातील पूर्वी नोंदवलेल्या शोधांना मागे टाकते. जमिनीपासून सहा फूट उंच आणि तीन फूट खाली, 9 इंच जाडी असलेले, हे शिल्प आरामात ग्रॅनाइट दगडात कोरले गेले.

दैनिक चालू घडामोडी: 24 जून 2023

राज्य बातम्या

3. आसामचा पहिला पाण्याखालील बोगदा ब्रह्मपुत्रा नदीत बांधल्या जाणार आहे.

• आसामचे मुख्यमंत्री हिमंता बिस्वा सरमा यांनी नुकतीच आसाममधील नुमालीगड आणि गोहपूर यांना जोडणारा पहिला पाण्याखालील बोगदा बांधण्याची घोषणा केली. 6,000 कोटी रुपये खर्चाचा हा ग्राउंडब्रेकिंग प्रकल्प ईशान्य भारतातील ब्रह्मपुत्रा नदीखालील पहिला रेल्वे-रोड बोगदा असेल.

साप्ताहिक चालू घडामोडी (18 ते 24 जून 2023)

अर्थव्यवस्था बातम्या

4. जागतिक बँकेने भारतातील तांत्रिक शिक्षण वाढविण्यासाठी USD 255.5 दशलक्ष कर्ज मंजूर केले.

• जागतिक बँकेने संपूर्ण भारतातील सरकारी संस्थांमध्ये तांत्रिक शिक्षणाच्या वाढीस समर्थन देण्यासाठी USD 255.5 दशलक्ष कर्ज मंजूर केले आहे. शिक्षणाचा दर्जा सुधारणे आणि विद्यार्थ्यांना करिअरच्या अधिक संधी उपलब्ध करून देणे हे या प्रकल्पाचे उद्दिष्ट आहे. पुढील पाच वर्षांत, अंदाजे 275 निवडक सरकार-संचलित तांत्रिक संस्थांना या निधीचा फायदा होईल, ज्याचा वार्षिक 350,000 पेक्षा जास्त विद्यार्थ्यांना फायदा होईल.

कराराच्या बातम्या

5. Infosys ने डिजिटल परिवर्तनासाठी Danske Bank सोबत $454 दशलक्ष करार केला.

• Infosys आणि Danske बँक यांनी बँकेच्या डिजिटल परिवर्तनाच्या उद्दिष्टांना गती देण्याच्या उद्देशाने दीर्घकालीन सहयोग केला आहे. Infosys भारतातील Danske बँकेचे IT केंद्र डॅनिश क्रोनर (DKK) 13.6 दशलक्ष (अंदाजे $2 दशलक्ष) मध्ये खरेदी करेल. आयटी सेंटरमध्ये सध्या 1,400 पेक्षा जास्त व्यावसायिक काम करतात. Infosys ची आयटी ऑपरेशन्स आणि क्षमतांमध्ये मोठ्या प्रमाणात सुधारणा करून बँकेच्या डिजिटल धोरणाला चालना देण्याची योजना आहे. ही सुधारणा Infosys Topaz द्वारे सुलभ केली जाईल.

सर्व स्पर्धात्मक परीक्षांसाठी महत्त्वाचे मुद्दे: 

• इन्फोसिसचे संस्थापक: एनआर नारायण मूर्ती, नंदन निलेकणी;
• इन्फोसिसचे CEO: सलील पारेख
• इन्फोसिसची स्थापना: 2 जुलै 1981, पुणे
• इन्फोसिस मुख्यालय: बेंगळुरू
• डॅन्स्के बँक सीईओ: कार्स्टेन रॅश एगेरिस
• डॅन्स्के बँकेचे मुख्यालय: कोपनहेगन, डेन्मार्क
• डॅन्स्के बँकेची स्थापना: 5 ऑक्टोबर 1871

पुरस्कार बातम्या

6. पंतप्रधान नरेंद्र मोदींना इजिप्तचा सर्वोच्च सन्मान ‘ऑर्डर ऑफ द नाईल’ मिळाला.

• इजिप्तच्या त्यांच्या अधिकृत भेटीदरम्यान, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांना ‘ऑर्डर ऑफ द नाईल’ म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या इजिप्तचा सर्वोच्च राज्य सन्मान प्रदान करण्यात आला. ही मान्यता पंतप्रधान मोदींना मिळालेला 13वा आंतरराष्ट्रीय पुरस्कार आहे. इजिप्तचे राष्ट्राध्यक्ष अब्देल फताह अल-सिसी यांच्या हस्ते त्यांना हा प्रतिष्ठित पुरस्कार प्रदान करण्यात आला, कारण पंतप्रधान मोदी हे 1997 नंतर इजिप्तला भेट देणारे पहिले भारतीय पंतप्रधान बनले.

7. गायक-संगीतकार शंकर महादेवन यांना यूकेमध्ये मानद डॉक्टरेट मिळाली.

• प्रसिद्ध गायक-संगीतकार शंकर महादेवन यांना इंग्लंडमधील बर्मिंगहॅम सिटी युनिव्हर्सिटी (BCU) ने मानद डॉक्टरेट बहाल केली आहे. संगीत आणि कला क्षेत्रातील त्यांच्या महत्त्वपूर्ण योगदानासाठी ही प्रतिष्ठित ओळख आहे. शंकर महादेवन, 56 वर्षांचे, शंकर-एहसान-लॉय या नावाने ओळखल्या जाणार्‍या अत्यंत कुशल संगीत रचना त्रिकुटातील प्रमुख सदस्य आहेत. बर्मिंगहॅम येथे झालेल्या एका समारंभात बर्मिंगहॅम सिटी युनिव्हर्सिटीचे कुलगुरू प्रोफेसर फिलिप प्लॉडेन यांनी त्यांना मानद डॉक्टरेट प्रदान केली.

क्रीडा बातम्या

8. 1983 विश्व कप जीतने वाली टीम इंडियाच्या सन्मानात ‘जीतेंगे हम’ अभियानाचे उद्घाटन करण्यात आले.

• अडानी ग्रुप ने 1983 विश्व कप जीतने वाली भारतीय क्रिकेट टीमचा आदर करते तुमची स्थापना दिवस मनाया. समूहाचे संस्थापक गौतम अडानी के 61 व्या वाढदिवसावर ‘अडानी डे’ नाम का हा कार्यक्रम आयोजित केला गेला. अडानी समूह ने कार्यक्रम के दौरान “जीत करेंगे” अभियान सुरू केले, त्यानंतर लक्ष्य आगामी आईसीसी एकदिवसीय क्रिकेट कप 2023 पासून विश्व प्रथम टीम इंडियाचे समर्थन मिळवणे आणि मनोबल वाढवणे होते.

विज्ञान आणि तंत्रज्ञान बातम्या

9. भारताच्या जेनोव्हा बायोफार्मास्युटिकल्सच्या mRNA-आधारित बूस्टर लसीला Omicron प्रकारासाठी आपत्कालीन वापर अधिकृतता प्राप्त झाली.

• भारताच्या जैवतंत्रज्ञान विभागाने (DBT) पुणेस्थित जेनोव्हा बायोफार्मास्युटिकल्सला त्यांच्या mRNA COVID-19 बूस्टर लस, GEMCOVAC-OM साठी ड्रग्ज कंट्रोलर जनरल ऑफ इंडिया (DCGI) कडून आपत्कालीन वापराच्या अधिकृततेसाठी मान्यता जाहीर केली आहे. SARS-CoV2 च्या ओमिक्रॉन प्रकाराविरूद्ध डिझाइन केलेल्या लसीने, फेज 3 क्लिनिकल चाचण्यांमध्ये आशादायक परिणाम दाखवले आहेत, जे भविष्यातील साथीच्या लाटा रोखण्याची क्षमता दर्शविते.

ज्ञानकोश मासिक चालू घडामोडी – मे 2023

अहवाल व निर्देशांक बातम्या

10. जागतिक स्पर्धात्मकता निर्देशांक 2023 अहवालानुसार डेन्मार्क, आयर्लंड आणि स्वित्झर्लंड आघाडीवर आहेत.

• इंटरनॅशनल इन्स्टिट्यूट फॉर मॅनेजमेंट डेव्हलपमेंट (IMD) द्वारे प्रकाशित 2023 जागतिक स्पर्धात्मकता निर्देशांकाने सर्वेक्षण केलेल्या 64 राष्ट्रांमध्ये डेन्मार्क, आयर्लंड आणि स्वित्झर्लंड हे शीर्ष तीन सर्वात स्पर्धात्मक अर्थव्यवस्था आहेत. हा अहवाल स्पर्धात्मकता प्राप्त करण्यासाठी या देशांनी घेतलेल्या अनन्य पध्दतींवर प्रकाश टाकतो आणि दीर्घकालीन मूल्य निर्मितीच्या महत्त्वावर भर देतो.

11. ग्लोबल स्टार्टअप इकोसिस्टम रिपोर्ट 2023 नुसार बेंगळुरू स्टार्टअप इकोसिस्टम 20 व्या क्रमांकावर आहे.

• स्टार्टअप जीनोमने अलीकडेच प्रकाशित केलेला ग्लोबल स्टार्टअप इकोसिस्टम रिपोर्ट 2023 (GSER 2023) जगभरातील स्टार्टअप इकोसिस्टमचे सर्वसमावेशक विश्लेषण प्रदान करतो. विविध इकोसिस्टममधील लाखो स्टार्टअप्सच्या डेटासह, अहवाल जागतिक स्टार्टअप लँडस्केपमध्ये मौल्यवान अंतर्दृष्टी प्रदान करतो. भारताची सिलिकॉन व्हॅली म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या बेंगळुरूने मागील वर्षाच्या तुलनेत दोन स्थानांवर चढून या यादीत 20 वे स्थान मिळवले आहे.

महत्वाचे दिवस

12. 1987 मधील या दिवसाच्या स्मरणार्थ 26 जून रोजी अत्याचार पीडितांच्या समर्थनार्थ UN आंतरराष्ट्रीय दिवस पाळला जातो.

• छळ आणि इतर क्रूर, अमानुष किंवा अपमानास्पद वागणूक किंवा शिक्षेविरुद्ध UN कन्व्हेन्शन 1987 मधील दिवसाच्या स्मरणार्थ 26 जून रोजी UN आंतरराष्ट्रीय दिवस पाळला जातो. अत्याचाराविरुद्धच्या जागतिक लढ्यात हे अधिवेशन महत्त्वाचे साधन आहे. छळ प्रतिबंध हा प्रथागत आंतरराष्ट्रीय कायद्याचा एक भाग मानला जातो, ज्याचा अर्थ असा आहे की ते सर्व देशांवर कायदेशीर बंधनकारक आहे.

13. दरवर्षी जागतिक ड्रग दिवस 26 जून रोजी साजरा केल्या जातो.

• दरवर्षी 26 जून रोजी, अंमली पदार्थांचा गैरवापर आणि बेकायदेशीर तस्करी विरुद्धचा आंतरराष्ट्रीय दिवस, ज्याला जागतिक ड्रग दिवस म्हणून देखील ओळखले जाते, अंमली पदार्थांचे दुरुपयोग निर्मूलनासाठी जागतिक प्रयत्नांना प्रोत्साहन देण्यासाठी साजरा केला जातो. या वर्षीच्या मोहिमेचा फोकस ड्रग्सच्या वापरामध्ये गुंतलेल्या व्यक्तींशी करुणा आणि आदराने वागण्याच्या महत्त्वाबद्दल जागरूकता निर्माण करणे आहे.