अंतरिम अर्थसंकल्प 2024, संक्षिप्त आढावा पहा

अंतरिम अर्थसंकल्प 2024 हा एक अर्थसंकल्प आहे जो सरकारला नवीन सरकार येईपर्यंत अल्प-मुदतीचा खर्च भागवण्यास अनुमती देईल. भारताच्या आर्थिक लवचिकता आणि जागतिक अस्थिरतेच्या पार्श्वभूमीवर हा अर्थसंकल्प तयार करण्यात आला आहे.

आगामी अर्थसंकल्पात शेतकरी आणि सामाजिक क्षेत्रातील योजनांसाठी सरकारकडून अधिक निधी अपेक्षित आहे. विशेषत: ग्रामीण भागातील गरीब घटकांना भेडसावणाऱ्या समस्यांवर लक्ष केंद्रित केले जाईल.

अंतरिम अर्थसंकल्प म्हणजे काय?

• अंतरिम अर्थसंकल्प सादर केला जातो जेव्हा वेळेची मर्यादा किंवा येऊ घातलेल्या निवडणुका पूर्ण अर्थसंकल्पास प्रतिबंध करतात.
• सार्वत्रिक निवडणुकांदरम्यान, येणाऱ्या सरकारने सर्वसमावेशक अर्थसंकल्प तयार करणे आणि सादर करणे ही प्रथा आहे.
• 31 मार्च रोजी आर्थिक वर्ष संपेपर्यंत पूर्ण अर्थसंकल्प खर्चाचे अधिकार प्रदान करतो.
• आर्थिक वर्ष संपण्यापूर्वी पूर्ण अर्थसंकल्प सादर न झाल्यास, नवीन आर्थिक वर्षातील खर्चासाठी संसदेची मंजुरी आवश्यक असते.
• जोपर्यंत नवीन अर्थसंकल्प मंजूर होत नाही, तोपर्यंत सरकार अंतरिम अर्थसंकल्पाद्वारे मतानुसार वापर करते.
• व्होट-ऑन-अकाउंट सरकारला आवश्यक प्रशासकीय खर्च तात्पुरते भागवू देते.
• संसदेने संपूर्ण आर्थिक वर्षासाठी सर्वसमावेशक अर्थसंकल्पावर चर्चा करून त्याला मंजुरी देईपर्यंत तो पूल म्हणून काम करतो.

2024 मध्ये अंतरिम अर्थसंकल्प का?

2024 हे निवडणुकीचे वर्ष असल्याने, अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांचे अंतरिम बजेट सादरीकरण धोरणात्मक आहे. अंतरिम अर्थसंकल्पात महत्त्वपूर्ण धोरणात्मक बदल घडवून आणण्याचा हेतू नसून सार्वत्रिक निवडणुकांपूर्वी मतदानाचा लेखाजोखा म्हणून काम करतो. सीतारामन यांनी डिसेंबरमध्ये एका उद्योग कार्यक्रमात पुष्टी केली की अंतरिम बजेटमध्ये कोणतीही “नेत्रदीपक घोषणा” होणार नाही. त्याऐवजी, संक्रमण काळात आर्थिक अडचणी टाळण्यासाठी सरकारी खर्चाचे नियोजन आणि अधिकृतता करणे हा त्याचा उद्देश आहे.

अंतरिम अर्थसंकल्प 2024 महत्वाच्या तारखा

अंतरिम अर्थसंकल्प 2024 प्रमुख अपेक्षा

2024 च्या अंतरिम अर्थसंकल्पात यावर लक्ष केंद्रित करणे अपेक्षित आहे:

• उच्च भांडवली खर्च: आर्थिक विकासाला चालना देण्यासाठी गंभीर क्षेत्रांमध्ये वाढीव गुंतवणुकीची अपेक्षा.
• उच्च ग्रामीण खर्च: ग्रामीण विकास आणि कृषी उपक्रमांसाठी निधीमध्ये वाढ.
• राजकोषीय एकत्रीकरण: वित्तीय तूट कमी करून विवेकपूर्णपणे वित्त व्यवस्थापित करण्याची वचनबद्धता.
• सतत पायाभूत सुविधा खर्च: महत्त्वाच्या पायाभूत प्रकल्पांमध्ये शाश्वत गुंतवणुकीवर भर.
  वाढीव तंत्रज्ञानाचा अवलंब: डिजिटल परिवर्तन आणि उदयोन्मुख तंत्रज्ञान एकत्रीकरणाला प्रोत्साहन देण्यासाठी उपाय.
• सुधारित लॉजिस्टिक्स: वाढीव कार्यक्षमतेसाठी पुरवठा साखळी पायाभूत सुविधा वाढवण्याचे प्रयत्न.
• सतत “मेक इन इंडिया” पुढाकार: देशांतर्गत उत्पादन आणि स्वावलंबनासाठी सतत समर्थन.

अतिरिक्त अपेक्षांमध्ये विशिष्ट पायाभूत सुविधांच्या गरजांवर वाढलेला खर्च, महत्त्वाच्या उद्योगांमध्ये केंद्रित PLI योजना आणि आरोग्य विमा प्रीमियमसाठी विभाग 80D मर्यादेची संभाव्य सुधारणा व्यापक कव्हरेजला प्रोत्साहन देण्यासाठी समाविष्ट आहे. अर्थसंकल्पाचे उद्दिष्ट तात्काळ आर्थिक प्रोत्साहन आणि दीर्घकालीन वाढीच्या धोरणांमध्ये संतुलन राखण्याचे आहे.

अंतरिम अर्थसंकल्प 2024 तथ्ये आणि नोंदी

• अर्थमंत्री सीतारामन यांनी अर्थसंकल्पीय भाषण आणि कागदपत्रे घेऊन जाण्यासाठी केलेली “बही-खता” निवड हे पारंपारिक बजेट ब्रीफकेसपासून दूर जाण्याचे प्रतीक आहे.
• 2024 चा हा अंतरिम अर्थसंकल्प सीतारामनचा सहावा आणि मोदी प्रशासनाचा 12वा अर्थसंकल्प आहे, ज्यामुळे मोरारजी देसाईंनंतर सलग सहा अर्थसंकल्प सादर करणाऱ्या त्या दुसऱ्या अर्थमंत्री बनल्या आहेत.
• यशवंत सिन्हा, अरुण जेटली, मनमोहन सिंग आणि पी चिदंबरम यांना मागे टाकून, पूर्वसुरींनी प्रस्थापित केलेले विक्रम मोडत, सीतारामन या सलग पाचपेक्षा जास्त अर्थसंकल्प सादर करणाऱ्या पहिल्या पूर्णवेळ महिला अर्थमंत्री आहेत.

अंतरिम बजेट 2024 (स्पर्धा परीक्षांसाठी महत्त्वाचे)

अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी सादर केलेला अंतरिम अर्थसंकल्प 2024, आगामी निवडणुकांदरम्यान अल्पकालीन आर्थिक गरजा पूर्ण करतो. ग्रामीण विकास आणि सामाजिक योजनांवर लक्ष केंद्रित करून, अर्थसंकल्पात शेतकरी आणि वंचितांना प्राधान्य दिले जाते. महत्त्वाच्या अपेक्षांमध्ये वाढीव भांडवली खर्च, वित्तीय एकत्रीकरण आणि सतत पायाभूत सुविधा खर्च यांचा समावेश होतो. परंपरेपासून दूर गेलेला अर्थसंकल्प, सीतारामन यांचा सलग सहावा अर्थसंकल्प आणि सलग पाचपेक्षा जास्त अर्थसंकल्प सादर करणाऱ्या पहिल्या पूर्णवेळ महिला अर्थमंत्री म्हणून त्यांच्या ऐतिहासिक कामगिरीचे प्रतीक आहे. नवीन सरकार एप्रिल 2024 मध्ये कार्यभार स्वीकारेपर्यंत अंतरिम अर्थसंकल्प खर्चावर भर घालतो.

Sharing is caring!