विविध क्षेत्रांसाठी भारतातील महत्त्वाच्या पुरस्कारांची यादी

Table of Contents

Title	Link	Link
MPSC परीक्षा 2024 – अभ्यास योजना \| MPSC Exam 2024 – Study Plan	अँप लिंक	वेब लिंक

विविध क्षेत्रांसाठी भारतातील महत्त्वाच्या पुरस्कारांची यादी आपण का शिकली पाहिजे?

विविध क्षेत्रांसाठी भारतातील महत्त्वाच्या पुरस्कारांची यादी: भारतातील महत्त्वाच्या पुरस्कारांची यादी भारतातील जवळजवळ प्रत्येक स्पर्धा परीक्षेसाठी संबंधित आहे. या विभागातील प्रश्न स्थिर MCQ आणि संकल्पनात्मक MCQ दोन्हीसाठी विचारले जातात. जेव्हा आपण महत्त्वाच्या पुरस्कारांची यादी वाचत असतो, तेव्हा आपल्याला महत्त्वाच्या माहितीसह संबंधित पुरस्कारांबद्दल योग्य कल्पना असणे आवश्यक आहे, म्हणून आम्ही प्रत्येक पुरस्काराच्या यादीपूर्वी थोडक्यात माहिती देखील देत आहोत. या लेखामध्ये विविध क्षेत्रांसाठी भारतातील महत्त्वाच्या पुरस्कारांची सर्वात महत्त्वाची आणि अद्यतनित यादी आहे.

भारतातील प्रमुख पुरस्कारांची यादी

खाली भारतातील सर्वात महत्त्वाच्या पुरस्कारांची यादी संक्षिप्त स्वरूपात संबंधित तपशीलांसह आहे:


पुरस्कार	मध्ये स्थापना केली	श्रेणी	तपशील
भारतरत्न	1954	नागरी	भारतरत्न हा भारतातील सर्वोच्च नागरी पुरस्कार आहे. हा पुरस्कार विज्ञान, साहित्य, कला आणि सार्वजनिक सेवा क्षेत्रातील कामगिरीसाठी दिला जातो. 2013 मध्ये खेळांचाही या पुरस्कार श्रेणीत समावेश करण्यात आला होता.
परमवीर चक्र	1950	लष्करी	हा भारताचा युद्धकाळातील सर्वोच्च शौर्य पुरस्कार आहे. हे युद्धाच्या वेळी शत्रूच्या उपस्थितीत पराक्रमाच्या सर्वोच्च पदवीसाठी दिले जाते.
अशोक चक्र	1952	लष्करी	अशोक चक्र शौर्य, धाडसी कृती किंवा युद्धभूमीपासून दूर असलेल्या आत्मत्यागासाठी दिले जाते. हे परमवीर चक्राच्या समतुल्य शांततेच्या काळातील आहे आणि शत्रूचा सामना करण्याव्यतिरिक्त “सर्वात स्पष्ट शौर्य किंवा काही धाडसी किंवा पूर्व-प्रसिद्ध शौर्य किंवा आत्मत्याग” साठी पुरस्कृत केले जाते. अशोक चक्र 4 जानेवारी 1952 रोजी (15 ऑगस्ट 1947 पासून प्रभावी) भारताच्या राष्ट्रपतींनी “अशोक चक्र, वर्ग I” म्हणून स्थापित केले.
महावीर चक्र	1950	लष्करी	महावीर चक्र (MVC) हा भारतातील दुसऱ्या क्रमांकाचा सर्वोच्च लष्करी अलंकार आहे आणि शत्रूच्या उपस्थितीत, जमिनीवर, समुद्रात किंवा हवेत असले तरी, विशिष्ट शौर्य कृत्यांसाठी पुरस्कृत केले जाते आणि मरणोत्तर प्रदान केले जाऊ शकते. महावीर विलक्षण शूर असे भाषांतरित करतात.
कीर्ती चक्र	1952	लष्करी	कीर्ती चक्र हे शौर्य, शूर कृती किंवा युद्धाच्या मैदानापासून दूर असलेल्या आत्म-त्यागासाठी दिले जाणारे भारतीय लष्करी अलंकार आहे. हे मरणोत्तर पुरस्कारांसह नागरी तसेच लष्करी कर्मचाऱ्यांना दिले जाऊ शकते. हे महावीर चक्राच्या समतुल्य शांततेचा काळ आहे. शांतताकालीन शौर्य पुरस्कारांच्या अग्रक्रमाच्या क्रमाने हा दुसरा क्रमांक आहे.
वीर चक्र	1947	लष्करी	वीर चक्र शत्रूच्या उपस्थितीत शौर्य कृत्यांसाठी प्रदान केले जाते, मग ते जमिनीवर असो वा समुद्रात किंवा हवेत. परमवीर चक्र आणि महावीर चक्रानंतर हा तिसरा सर्वोच्च युद्धकालीन शौर्य पुरस्कार आहे. हे भारताच्या राष्ट्रपतींनी 26 जानेवारी 1950 रोजी स्थापित केले (15 ऑगस्ट 1947 पासून प्रभावी) आणि मरणोत्तर प्रदान केले जाऊ शकते.
शौर्य चक्र	1952	लष्करी	शौर्य चक्र हे वीर चक्राच्या समतुल्य शांततेच्या काळातील आहे. भारताचे राष्ट्रपती, 4 जानेवारी 1952 (15 ऑगस्ट 1947 पासून प्रभावी) यांनी “अशोक चक्र, वर्ग III” म्हणून त्याची स्थापना केली. 27 जानेवारी 1967 रोजी पुरस्कारासाठीच्या नियमांमध्ये सुधारणा करण्यात आली आणि सजावटीचे नामकरण करण्यात आले. हा सन्मान मरणोत्तर दिला जाऊ शकतो. हे तीन उभ्या रेषांनी चार समान भागांमध्ये विभागलेले हिरव्या रिबनसह वर्तुळाकार कांस्य पदक आहे.
पद्मविभूषण	1954	नागरी	हा भारतातील दुसऱ्या क्रमांकाचा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार आहे. सरकारी नोकरांनी दिलेल्या सेवेसह कोणत्याही क्षेत्रातील अपवादात्मक आणि विशिष्ट सेवेसाठी हा पुरस्कार दिला जातो.
पद्मभूषण	1954	नागरी	हा भारतातील तिसरा सर्वोच्च नागरी पुरस्कार आहे. सरकारी नोकरांनी दिलेल्या सेवेसह कोणत्याही क्षेत्रातील अपवादात्मक आणि विशिष्ट सेवेसाठी हा पुरस्कार दिला जातो.
पद्मश्री	1954	नागरी	हा भारतातील चौथा-सर्वोच्च नागरी पुरस्कार आहे. सरकारी नोकरांनी दिलेल्या सेवेसह कोणत्याही क्षेत्रातील अपवादात्मक आणि विशिष्ट सेवेसाठी हा पुरस्कार दिला जातो.
सर्वोत्तम जीवन रक्षा पदक	1961	नागरी	बुडणे, आग किंवा खाण अपघातातून जीव वाचवल्याबद्दल भारत सरकारकडून दिला जाणारा हा नागरी जीवनरक्षक पुरस्कार आहे.
उत्तम जीवन रक्षा पदक	1961	नागरी	बुडणे, आग किंवा खाण अपघातातून जीव वाचवल्याबद्दल भारत सरकारकडून दिला जाणारा हा नागरी जीवनरक्षक पुरस्कार आहे.
जीवन रक्षा पदक	1961	नागरी	बुडणे, आग किंवा खाण अपघातातून जीव वाचवल्याबद्दल भारत सरकारकडून दिला जाणारा हा नागरी जीवनरक्षक पुरस्कार आहे.
व्यास सन्मान	1991	साहित्य	के के बिर्ला फाऊंडेशनद्वारे हा पुरस्कार दरवर्षी दिला जातो आणि त्यात 4,00,000 रुपये रोख रक्कम समाविष्ट असते.
सरस्वती सन्मान	1991	साहित्य	सरस्वती सन्मान हा भारतातील 22 भाषांपैकी कोणत्याही भाषेतील उत्कृष्ट गद्य किंवा काव्य साहित्यकृतींसाठी वार्षिक पुरस्कार आहे.
ज्ञानपीठ पुरस्कार	1961	साहित्य	हा साहित्य पुरस्कार भारतीय ज्ञानपीठातर्फे दरवर्षी लेखकाला त्यांच्या “साहित्य क्षेत्रातील अतुलनीय योगदानासाठी” दिला जातो.
दादासाहेब फाळके पुरस्कार	1969	चित्रपट	दादासाहेब फाळके पुरस्कार हा भारतातील चित्रपटसृष्टीतील सर्वोच्च पुरस्कार आहे. माहिती आणि प्रसारण मंत्रालयाकडून दरवर्षी सादर केले जाते.
अर्जुन पुरस्कार	1961	खेळ	क्रीडा क्षेत्रातील उल्लेखनीय कामगिरीबद्दल हा पुरस्कार दिला जातो. भारत सरकारच्या युवा व्यवहार आणि क्रीडा मंत्रालयाकडून दरवर्षी अर्जुन पुरस्कार दिले जातात.
द्रोणाचार्य पुरस्कार	1985	खेळ	क्रीडा प्रशिक्षकांना त्यांच्या उत्कृष्ट योगदानाबद्दल द्रोणाचार्य पुरस्कार दिला जातो.
ध्यानचंद पुरस्कार	2002	खेळ	ध्यानचंद पुरस्कार हा भारतातील क्रीडा आणि खेळांमधील जीवनगौरव पुरस्कार आहे.
प्रमुख ध्यानचंद खेलरत्न पुरस्कार	1991	खेळ	हा भारतातील सर्वोच्च क्रीडा सन्मान आहे.
शांती स्वरूप भटनागर पारितोषिक	1958	विज्ञान आणि तंत्रज्ञान	शांती स्वरूप भटनागर पुरस्कार प्रतिवर्षी वैज्ञानिक आणि औद्योगिक संशोधन परिषदेतर्फे जीवशास्त्र, रसायनशास्त्र, पर्यावरण विज्ञान, अभियांत्रिकी, गणित, वैद्यकशास्त्र आणि भौतिकशास्त्रातील उत्कृष्ट संशोधनासाठी, उपयोजित किंवा मूलभूत संशोधनासाठी दिला जातो.
आंतरराष्ट्रीय गांधी शांतता पुरस्कार	1995	शांतता	या पुरस्काराला महात्मा गांधी यांचे नाव देण्यात आले आहे. शांततेतील योगदानासाठी भारत सरकारकडून हा पुरस्कार दिला जातो.
साहित्य अकादमी पुरस्कार	1954	साहित्य	अकादमीद्वारे मान्यताप्राप्त कोणत्याही प्रमुख भारतीय भाषांमध्ये प्रकाशित झालेल्या साहित्यिक गुणवत्तेच्या सर्वात उत्कृष्ट पुस्तकांना ते दिले जाते.
संगीत-नाटक अकादमी पुरस्कार	1952	साहित्य	संगीत, नृत्य आणि नाटकातील सर्वोच्च कामगिरीसाठी संगीत-नाटक अकादमी पुरस्कार दिला जातो.
नारी शक्ती पुरस्कार	1999	शौर्य	नारी शक्ती पुरस्कार हा भारत सरकारच्या महिला आणि बाल विकास मंत्रालयाकडून वैयक्तिक महिलांना किंवा महिला सक्षमीकरणासाठी काम करणाऱ्या संस्थांना दिला जाणारा वार्षिक पुरस्कार आहे.
राष्ट्रीय वीरता पुरस्कार	1957	शौर्य	राष्ट्रीय शौर्य पुरस्कार हा दरवर्षी 18 वर्षांखालील सुमारे 25 भारतीय मुलांना “सर्व प्रतिकूलतेच्या विरुद्ध शौर्याचे गुणवंत कृत्य” म्हणून दिल्या जाणाऱ्या पुरस्कारांचा संच आहे. भारत सरकार आणि भारतीय बालकल्याण परिषदेतर्फे हे पुरस्कार दिले जातात. 1957 मध्ये या पुरस्काराची स्थापना करण्यात आली

MPSC Gazetted Civil Services Exam 2024 : अभ्यास साहित्य योजना : सामान्य ज्ञान(GS)
तारीख	वेब लिंक	अँप लिंक
31 डिसेंबर 2023	जालियनवाला बाग हत्याकांड	जालियनवाला बाग हत्याकांड
1 जानेवारी 2024	गांधी युग	गांधी युग
3 जानेवारी 2024	रक्ताभिसरण संस्था	रक्ताभिसरण संस्था
5 जानेवारी 2024	प्राकृतिक महाराष्ट्र – कोकण किनारपट्टी	प्राकृतिक महाराष्ट्र – कोकण किनारपट्टी
7 जानेवारी 2024	1857 चा उठाव	1857 चा उठाव
9 जानेवारी 2024	प्राण्यांचे वर्गीकरण -असमपृष्ठरज्जू प्राणी	प्राण्यांचे वर्गीकरण -असमपृष्ठरज्जू प्राणी
11 जानेवारी 2024	राज्यघटना निर्मिती	राज्यघटना निर्मिती
13 जानेवारी 2024	अर्थसंकल्प	अर्थसंकल्प
15 जानेवारी 2024	महाराष्ट्र – स्थान व विस्तार	महाराष्ट्र – स्थान व विस्तार
17 जानेवारी 2024	भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसची स्थापना व वाटचाल	भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसची स्थापना व वाटचाल
19 जानेवारी 2024	मूलभूत हक्क	मूलभूत हक्क
21 जानेवारी 2024	वैदिक काळ	वैदिक काळ
23 जानेवारी 2024	सामाजिक व धार्मिक सुधारणा चळवळी	सामाजिक व धार्मिक सुधारणा चळवळी
25 जानेवारी 2024	शाश्वत विकास	शाश्वत विकास
27 जानेवारी 2024	महर्षी कर्वे व त्यांचे कार्य	महर्षी कर्वे व त्यांचे कार्य
29 जानेवारी 2024	1942 छोडो भारत चळवळ	1942 छोडो भारत चळवळ
31 जानेवारी 2024	भारतीय रिझर्व्ह बँक	भारतीय रिझर्व्ह बँक

MPSC Gazetted Civil Services Exam 2024 : अभ्यास साहित्य योजना : सामान्य ज्ञान (GS)
तारीख	वेब लिंक	अँप लिंक
1 फेब्रुवारी 2024	भारतीय राज्यघटनेतील महत्त्वाची कलमे	भारतीय राज्यघटनेतील महत्त्वाची कलमे
2 फेब्रुवारी 2024	स्वातंत्र्यापूर्वीची भारतीय अर्थव्यवस्था	स्वातंत्र्यापूर्वीची भारतीय अर्थव्यवस्था
3 फेब्रुवारी 2024	रौलेट कायदा 1919	रौलेट कायदा 1919
4 फेब्रुवारी 2024	गारो जमाती	गारो जमाती
5 फेब्रुवारी 2024	लाला लजपत राय	लाला लजपत राय
6 फेब्रुवारी 2024	भारतीय राज्यघटनेचे कलम 15	भारतीय राज्यघटनेचे कलम 15
7 फेब्रुवारी 2024	भारतातील हरित क्रांती	भारतातील हरित क्रांती
8 फेब्रुवारी 2024	मार्गदर्शक तत्वे	मार्गदर्शक तत्वे
9 फेब्रुवारी 2024	गौतम बुद्ध : जीवन आणि शिकवण	गौतम बुद्ध : जीवन आणि शिकवण
10 फेब्रुवारी 2024	भारतीय नियोजन आयोग आणि NITI आयोग	भारतीय नियोजन आयोग आणि NITI आयोग
11 फेब्रुवारी 2024	भारतीय राज्यघटनेची मूलभूत रचना सिद्धांत	भारतीय राज्यघटनेची मूलभूत रचना सिद्धांत
12 फेब्रुवारी 2024	महागाईचे प्रकार आणि कारणे	महागाईचे प्रकार आणि कारणे
13 फेब्रुवारी 2024	श्वसन संस्था	श्वसन संस्था
14 फेब्रुवारी 2024	अलैंगिक प्रजनन	अलैंगिक प्रजनन
15 फेब्रुवारी 2024	सातवाहन कालखंड	सातवाहन कालखंड
16 फेब्रुवारी 2024	बिरसा मुंडा	बिरसा मुंडा
17 फेब्रुवारी 2024	पंचायतराज समित्या	पंचायतराज समित्या
18 फेब्रुवारी 2024	कोळी,भिल्ल व रामोश्यांचे बंड	कोळी,भिल्ल व रामोश्यांचे बंड
19 फेब्रुवारी 2024	1991 च्या आर्थिक सुधारणा	1991 च्या आर्थिक सुधारणा
20 फेब्रुवारी 2024	जगन्नाथ शंकरशेठ	जगन्नाथ शंकरशेठ
21 फेब्रुवारी 2024	पंडिता रमाबाई	पंडिता रमाबाई
22 फेब्रुवारी 2024	भारतीय राज्यघटनेचे कलम 370	भारतीय राज्यघटनेचे कलम 370
23 फेब्रुवारी 2024	शिक्षणविषयक आयोग व समित्या	शिक्षणविषयक आयोग व समित्या
24 फेब्रुवारी 2024	आम्ल पर्जन्य	आम्ल पर्जन्य
25 फेब्रुवारी 2024	73 वी घटना दुरुस्ती कायदा	73 वी घटना दुरुस्ती कायदा
26 फेब्रुवारी 2024	संयुक्त महाराष्ट्र चळवळ	संयुक्त महाराष्ट्र चळवळ
27 फेब्रुवारी 2024	गोदावरी नदी खोरे	गोदावरी नदी खोरे
28 फेब्रुवारी 2024	सार्वजनिक वित्त	सार्वजनिक वित्त
29 फेब्रुवारी 2024	राज्य लोकसेवा आयोग	राज्य लोकसेवा आयोग

MPSC Gazetted Civil Services Exam 2024 : अभ्यास साहित्य योजना : सामान्य ज्ञान (GS)
तारीख	वेब लिंक	अँप लिंक
1 मार्च 2024	केंद्र – राज्य संबंध	केंद्र – राज्य संबंध
2 मार्च 2024	दिल्ली सल्तनत	दिल्ली सल्तनत
3 मार्च 2024	राष्ट्रीय उत्पन्न	राष्ट्रीय उत्पन्न
4 मार्च 2024	भाऊ दाजी लाड व बाळशास्त्री जांभेकर	भाऊ दाजी लाड व बाळशास्त्री जांभेकर
5 मार्च 2024	भारतातील सहकारी संस्था	भारतातील सहकारी संस्था
6 मार्च 2024	बंगालची फाळणी	बंगालची फाळणी
7 मार्च 2024	डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर	डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर
8 मार्च 2024	मोपला बंड	मोपला बंड
9 मार्च 2024	42 वी घटना दुरुस्ती कायदा 1976	42 वी घटना दुरुस्ती कायदा 1976
10 मार्च 2024	भारतातील खनिज संसाधने	भारतातील खनिज संसाधने
11 मार्च 2024	गोपाळ हरी देशमुख व महादेव गोविंद रानडे	गोपाळ हरी देशमुख व महादेव गोविंद रानडे
12 मार्च 2024	मानवी शरीर : अस्थिसंस्था	मानवी शरीर : अस्थिसंस्था
13 मार्च 2024	मॉन्टेगु-चेम्सफोर्ड सुधारणा 1919	मॉन्टेगु-चेम्सफोर्ड सुधारणा 1919
14 मार्च 2024	वित्त आयोग	वित्त आयोग
15 मार्च 2024	भारतातील राष्ट्रीय आणीबाणी 1975 ते 1977	भारतातील राष्ट्रीय आणीबाणी 1975 ते 1977
16 मार्च 2024	भारतातील प्रमुख उद्योग	भारतातील प्रमुख उद्योग
17 मार्च 2024	मुस्लिम लीग (1906)	मुस्लिम लीग (1906)
18 मार्च 2024	मानवी मेंदू : रचना व कार्य	मानवी मेंदू : रचना व कार्य
19 मार्च 2024	चौरीचौरा घटना 1922	चौरीचौरा घटना 1922
20 मार्च 2024	महाराष्ट्रातील धरणे	महाराष्ट्रातील धरणे
21 मार्च 2024	महर्षी वि.रा.शिंदे	महर्षी वि.रा.शिंदे
22 मार्च 2024	मानवी दातांचे प्रकार आणि त्यांची कार्ये	मानवी दातांचे प्रकार आणि त्यांची कार्ये
23 मार्च 2024	भारत सरकार कायदा 1935	भारत सरकार कायदा 1935
24 मार्च 2024	पेशी : रचना व कार्य	पेशी : रचना व कार्य
25 मार्च 2024	विशेष तरतूद कायदा 1991, कलम 371 (A ते J)	विशेष तरतूद कायदा 1991, कलम 371 (A ते J)
26 मार्च 2024	पर्यावरणीय पिरॅमिड	पर्यावरणीय पिरॅमिड
27 मार्च 2024	वातावरणाचे स्तर आणि त्याची रचना	वातावरणाचे स्तर आणि त्याची रचना
28 मार्च 2024	भारताचे नियंत्रक आणि महालेखापरीक्षक	भारताचे नियंत्रक आणि महालेखापरीक्षक
29 मार्च 2024	राज्य मानवी हक्क आयोग	राज्य मानवी हक्क आयोग
30 मार्च 2024	सनदी कायदे – 1793,1813 आणि 1833	सनदी कायदे – 1793,1813 आणि 1833
31 मार्च 2024	राजा हर्षवर्धन	राजा हर्षवर्धन

MPSC Gazetted Civil Services Exam 2024 : अभ्यास साहित्य योजना : सामान्य ज्ञान (GS)
तारीख	वेब लिंक	अँप लिंक
1 एप्रिल 2024	इंद्रा साहनी विरुद्ध भारत सरकार खटला	इंद्रा साहनी विरुद्ध भारत सरकार खटला
2 एप्रिल 2024	विशेष आर्थिक क्षेत्र (SEZ)	विशेष आर्थिक क्षेत्र (SEZ)
3 एप्रिल 2024	जेट स्ट्रीम्स	जेट स्ट्रीम्स
4 एप्रिल 2024	क्रयशक्ती समानता सिद्धांत	क्रयशक्ती समानता सिद्धांत
5 एप्रिल 2024	पंचसृष्टि वर्गीकरण	पंचसृष्टि वर्गीकरण
6 एप्रिल 2024	पश्चिम घाट	पश्चिम घाट
7 एप्रिल 2024	राज्य पुनर्रचना – कायदा व आयोग	राज्य पुनर्रचना – कायदा व आयोग
8 एप्रिल 2024	धन विधेयक	धन विधेयक
9 एप्रिल 2024	सिंग सभा आंदोलन व अकाली चळवळ	सिंग सभा आंदोलन व अकाली चळवळ
10 एप्रिल 2024	सरकारिया आयोग	सरकारिया आयोग
11 एप्रिल 2024	भारतातील महत्त्वाचे पर्वतीय मार्ग	भारतातील महत्त्वाचे पर्वतीय मार्ग
12 एप्रिल 2024	द्विराष्ट्र सिद्धांत	द्विराष्ट्र सिद्धांत
13 एप्रिल 2024	किण्वन प्रक्रिया	किण्वन प्रक्रिया
14 एप्रिल 2024	पल्लव राजवंश	पल्लव राजवंश
15 एप्रिल 2024	वन संवर्धन कायदा 1980	वन संवर्धन कायदा 1980
16 एप्रिल 2024	स्टॉकहोम इंटरनॅशनल पीस रिसर्च इन्स्टिट्यूट	स्टॉकहोम इंटरनॅशनल पीस रिसर्च इन्स्टिट्यूट
17 एप्रिल 2024	लोकसभेचे प्रो-टेम स्पीकर	लोकसभेचे प्रो-टेम स्पीकर
18 एप्रिल 2024	वाळवंटीकरण	वाळवंटीकरण
19 एप्रिल 2024	संयुक्त राष्ट्र विकास कार्यक्रम (UNDP)	संयुक्त राष्ट्र विकास कार्यक्रम (UNDP)
20 एप्रिल 2024	भारत सेवक समाज	भारत सेवक समाज
22 एप्रिल 2024	वहाबी व अलिगढ चळवळ	वहाबी व अलिगढ चळवळ
23 एप्रिल 2024	सरोजिनी नायडू	सरोजिनी नायडू
24 एप्रिल 2024	संसदेतील शून्य तास	संसदेतील शून्य तास
25 एप्रिल 2024	ब्रिटिश भारतातील शिक्षण प्रणाली	ब्रिटिश भारतातील शिक्षण प्रणाली
26 एप्रिल 2024	राष्ट्रीय मागासवर्गीय आयोग	राष्ट्रीय मागासवर्गीय आयोग
27 एप्रिल 2024	वुडचा खलिता	वुडचा खलिता
28 एप्रिल 2024	वस्तू आणि सेवा कर (GST)	वस्तू आणि सेवा कर (GST)
29 एप्रिल 2024	सातपुडा व्याघ्र प्रकल्प	सातपुडा व्याघ्र प्रकल्प
30 एप्रिल 2024	शहरी स्थानिक संस्था प्रशासन तुलनात्मक अभ्यास	शहरी स्थानिक संस्था प्रशासन तुलनात्मक अभ्यास

महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.

महाराष्ट्र अभ्यास साहित्य

अड्डा 247 मराठी अँप MPSC Mahapack