Table of Contents
छत्रपती संभाजी महाराज जयंती निमित्त मानाचा मुजरा !
शिवाजी महाराजांना दोन पुत्र होते : संभाजी आणि राजाराम. थोरला मुलगा संभाजी महाराज दरबारी लोकांमध्ये खूप लोकप्रिय होता. एक सक्षम राजकारणी आणि महान योद्धा असण्यासोबतच तो कवी देखील होता. 1681 मध्ये, संभाजींनी स्वतः राज्याभिषेक केला आणि त्यांच्या वडिलांची विस्तारवादी धोरणे पुन्हा सुरू केली. संभाजी महाराजांनी यापूर्वी पोर्तुगीज आणि म्हैसूरच्या चिक्का देवरायाचा पराभव केला होता.
कोणतीही राजपूत-मराठा युती, तसेच सर्व दख्खन सल्तनत नष्ट करण्यासाठी, मुघल सम्राट औरंगजेब स्वत: 1682 मध्ये दक्षिणेकडे निघाला. त्याच्या संपूर्ण शाही दरबार, प्रशासन आणि सुमारे 400,000 सैन्यासह त्याने बिजापूर सल्तनतेवर विजय मिळवला. त्यानंतरच्या आठ वर्षात संभाजी महाराजांनी मराठ्यांचे नेतृत्व केले, औरंगजेबाकडून कधीही लढाई किंवा किल्ला गमावला नाही. औरंगजेब जवळजवळ युद्ध हरला होता. तथापि, 1689 मध्ये संभाजीचा विश्वासघात करणाऱ्या संभाजीच्या नातेवाईकांच्या मदतीने औरंगजेबाने संभाजी महाराजांना मारले.
- छत्रपती संभाजी महाराजांचा जन्म १४ मे १६५७ रोजी किल्ले पुरंदर येथे झाला.
- राजपुत्र असल्यामुळे रणांगणावरील मोहिमा आणि राजकारणातील डावपेच यांचे बाळकडू त्यांना लहानपणापासूनच मिळाले.
- संभाजी महाराजांनी वयाच्या चौदाव्या वर्षी बुधभूषण-राजनीती हा संस्कृत ग्रंथ लिहिला.
- संभाजी महाराजांच्या आई, महाराणी सईबाईंचे निधन महाराज लहान असतानाच झाले.
- त्यानंतर पुण्याजवळील कापूरहोळ गावची धाराऊ ही स्त्री त्यांची दूध आई बनली.
- संभाजी महाराजांचा सांभाळ त्यांची आजी राजमाता जिजाबाई यांनी केला.
- त्यांच्या सावत्र आई, पुतळाबाई यांनी देखील त्यांच्यावर खूप माया केली.
- मात्र त्यांंची सावत्र आई सोयराबाई यांनी संंभाजी महाराजांना पोरकेेेपणाने वागवले तसेच संभाजी महाराजांच्या राजकीय कारकिर्दीत ढवळाढवळ करण्याचा प्रयत्न केला.
- अनेक ऐतिहासिक नोंदींप्रमाणे संभाजी महाराज अत्यंत देखणे आणि शूर होते.
- तसेच ते अनेक भाषांत विद्याविशारद व अत्यंत धुरंदर राजकारणी होते.
- राजकारणातील बारकावे त्यांनी भराभर आत्मसात केले होते.
- मुघल दरबारातील घडामोडी आणि राजकारण त्यांना लहान वयातच कळले तर त्याचा त्यांना भविष्यात उपयोग होईल या विचाराने शिवाजी महाराजांनी त्यांना आग्रा भेटीच्या वेळी बरोबर नेले. त्यावेळी संभाजीराजे 9 वर्षाचे होते.
मराठा साम्राज्य विरुद्ध मुघल साम्राज्य
शिवाजी महाराजांनी मुघालासोबत बऱ्याच लढाया केल्या. त्यापैकी महत्वाच्या लढाया खालील तक्त्यात देण्यात आल्या आहे.
| लढाईचे नाव | थोडक्यात तपशील |
| प्रतापगडाची लढाई | 10 नोव्हेंबर 1659 रोजी महाराष्ट्रातील सातारा शहराजवळील प्रतापगड किल्ल्यावर मराठा राजा छत्रपती शिवाजी महाराज आणि आदिलशाही सेनापती अफझल खान यांच्यात लढाई झाली. |
| कोल्हापूरची लढाई | 28 डिसेंबर 1659 रोजी महाराष्ट्रातील कोल्हापूर शहराजवळ मराठा छत्रपती शिवाजी आणि आदिलशाही फौजा यांच्यात लढाई झाली. |
| पावनखिंडीची लढाई | मराठा सरदार बाजी प्रभू देशपांडे आणि आदिलशहाचा सिद्दी मसूद यांच्यात महाराष्ट्र, भारतातील कोल्हापूर शहराजवळ, किल्ले विशाळगडाच्या परिसरातील डोंगराच्या खिंडीत १३ जुलै १६६० रोजी लढाई झाली. |
| चाकणची लढाई | 1660 मध्ये मराठा साम्राज्य आणि मुघल साम्राज्य यांच्यात लढाई झाली. |
| उंबरखिंडची लढाई | 2 फेब्रुवारी 1661 रोजी छत्रपती शिवाजीच्या नेतृत्वाखालील मराठा आणि मुघलांचा कारतलाब खान यांच्यात लढाई झाली. |
| सुरतची हकालपट्टी | 5 जानेवारी 1664 रोजी छत्रपती शिवाजी महाराज आणि मुघल कप्तान इनायत खान यांच्यात सुरत, गुजरात, भारत शहराजवळ लढाई झाली. |
| पुरंदरची लढाई | 1665 मध्ये मुघल साम्राज्य आणि मराठा साम्राज्य यांच्यात लढाई झाली. |
| सिंहगडाची लढाई | 4 फेब्रुवारी 1670 रोजी महाराष्ट्रातील पुणे शहराजवळील सिंहगड किल्ल्यावर मराठा शासक शिवाजी महाराजांचे सेनापती तानाजी मालुसरे आणि मुघल सेनापती जयसिंग प्रथमच्या अधिपत्याखालील किल्लेरक्षक उदयभान राठोड यांच्यात लढाई झाली. |
| कल्याणची लढाई | 1682 ते 1683 दरम्यान लढले ज्यात मुघल साम्राज्याच्या बहादूर खानने मराठा सैन्याचा पराभव करून कल्याण ताब्यात घेतले. |
| भूपालगडची लढाई | 1679 मध्ये मुघल आणि मराठा साम्राज्यांमध्ये लढाई झाली ज्यामध्ये मुघलांनी मराठ्यांचा पराभव केला. |
| संगमनेरची लढाई | 1679 मध्ये मुघल साम्राज्य आणि मराठा साम्राज्य यांच्यात लढले गेले. मराठा राजा शिवाजीने लढलेली ही शेवटची लढाई होती. |
महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळवा.
अड्डा 247 मराठीचे युट्युब चॅनल
अड्डा 247 मराठी अँप | अड्डा 247 मराठी टेलिग्राम ग्रुप
