Table of Contents
कोकणातील नदीप्रणाली
Title | लिंक | लिंक |
आदिवासी विकास विभाग भरती रिव्हिजन प्लॅन | अँप लिंक | वेब लिंक |
River System in Konkan Region of Maharashtra | कोकण नदीप्रणाली
River System in Konkan Region of Maharashtra: महाराष्ट्राच्या पश्चिमेला असलेल्या कोकण किनारा आणि सह्याद्री पर्वत यांदरम्यान वाहणाऱ्या पश्चिम वाहिनी नद्यांचा समवेश कोकण नदीप्रणालीत होतो. कोकणातील नद्यांची वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे
- अरुंद कोकण किनारपट्टी आणि पश्चिमेकडे तीव्र उतार असलेला सह्याद्री यामुळे कोकणातील नद्यांची लांबी खूप कमी आहे. (साधारण – 49 किमी ते 155 किमी)
- त्या अतिशय वेगाने वाहत येत असल्याने खूप कमी गाळ वाहून आणतात
- बहुतेक सर्व नद्या अरबी समुद्राला मिळतात.
- यांच्या मुखाजवळ खाड्या निर्माण झाल्या आहेत
Important Rivers in Kokan Region of Maharashtra
कोकणातील महत्त्वाच्या नद्या खालीलप्रमाणे आहेत:
- वैतरणा नदी
- उगम: – त्र्यंबकेश्वर, ब्रह्मगिरी डोंगराच्या पश्चिमेला
- लांबी: – 154 किमी
- कोकणातील सर्वात मोठी नदी (लांब नदी)
- वाडा, शहापूर आणि पालघर या तालुक्यातून वाहते
- उपनद्या: – डाव्या तीराने – तानसा, दहरेजा
उजव्या तीराने – सूर्या, पिंजाळ
- उल्हास नदी
- उगम: – रायगड जिल्ह्यातील राजमाची तेकड्याच्या उत्तर भागात
- लांबी: – 122 किमी (लांबीनुसार दुसरा क्रमांक)
- रायगड, ठाणे पालघर अशी वाहते
- उपनद्या: – उजव्या तीराने – मुरबाडी, काळू, भातसा
डाव्या तीराने – बारवी, भिवपुरी
- पाताळगंगा नदी
- उगम: – गडबाद डोंगर, बोर घाट
- लांबी: – 45 किमी
- रायगड जिल्ह्यातून धरमतर च्या खाडीमार्गे अरबी समुद्राला मिळते
- उपनदी: – डाव्या तीराने – भोगवती
- अंबा नदी
- उगम: – राजमाची डोंगर, जांभूळपाडा
- लांबी: – 74 किमी
- रायगड जिल्ह्यातील सुधागड व पाली तालुक्यातून वाहते
- धरमतर च्या खाडी मार्गे अरबी समुद्राला मिळते
- कुंडलिका नदी
- उगम: – सुधागड, हिरडेवाडी
- लांबी: – 65 किमी
- सुधागड व रोहा तालुक्यातून वाहते
- रोह्याच्या खाडी मार्गे अरबी समुद्राला मिळते
- सावित्री नदी
- उगम: – महाबळेश्वर
- लांबी: – 38 किमी
- उपनद्या: – उजव्या तीराने – काळ, गंधार, घोड
- रत्नागिरी व रायगड जिल्ह्याच्या सीमेवरून वाहते
- बाणकोटच्या खाडीजवळ अरबी समुद्राला मिळते
- वशिष्ठी नदी
- उगम: – सह्याद्री पर्वतरांग, रत्नागिरी जिल्हा
- लांबी: – 68 किमी
- उपनद्या: – डाव्या तीराने – गडगडी
उजव्या तीराने – जगबुडी
- दाभोळ च्या खाडीमार्गे अरबी समुद्राला मिळते.
Rivers System in Konkan and their sources | कोकणातील नद्या व त्यांची उगमस्थाने
Rivers in Konkan and their sources: खालील तक्त्यात कोकणातील नद्या (River System in Konkan Region of Maharashtra) व त्यांची उगमस्थाने दिली आहे.
अनु.क्र. |
नदीचे नाव | उगमस्थान |
01 | सूर्या |
बापगाव |
02 |
दमणगंगा | पेठ |
03 | तानसा |
मेंगलपाडा |
04 |
काळू | माळशेज घाट |
05 | उल्हास |
लोणावळा |
06 |
अंबा | जांभूळपाडा |
07 | काळ |
लिंगणा किल्ला |
08 |
सावित्री | महाबळेश्वर |
09 | शस्त्री |
कुंभार्ली घाट |
10 |
काजळी | विशालगड |
11 | वाघोठाण |
खारेपाटण |
12 |
गड | कणकवली |
13 | आचरा |
कणकवली |
14 |
पिंजाळ | नाशेर |
15 | वैतरणा |
ब्रह्मगिरी पर्वत |
16 |
भातसा | कसारा |
17 | मुरबाडी |
किमलीवली |
18 |
पाताळगंगा | खंडाळा |
19 | कुंडलिका |
हिरडेवाडी |
20 |
गांधार | लिंगाणा किल्ला |
21 | गायत्री |
महाबळेश्वर |
22 |
बाव | अंबाघाट |
23 | मुचकुंदी |
विशालगड |
24 |
देवगड | शिरोळा |
25 |
कर्ली | देवगड |
26 | तेरेखोल |
गुंटेवाडी |
Important Confluence of Rivers in Konkan | कोकणातील नद्यांची महत्त्वाची संगमस्थळे
Important Confluence of Rivers in Konkan: खालील तक्त्यात कोकणातील नद्यांची (River System in Konkan Region of Maharashtra) महत्त्वाची संगमस्थळे दिली आहे.
अनु.क्र. |
नद्या | संगमस्थळ |
01 | सूर्या – पिंजाळ |
वाडा |
02 |
सूर्या -वैतरणा | मासवण |
03 | उल्हास – काळू |
टिटवाळा |
04 |
गांधार – सावित्री | महाड |
05 | शास्त्री – सोनवी |
संगमेश्वर |
Dams on Konkan River System | कोकणातील नद्यांवरील धरणे
Dams on Konkan River System: खालील तक्त्यात कोकणातील नद्यांवरील धरणे (River System in Konkan Region of Maharashtra) दिली आहे.
क्र. |
धरणाचे नाव | नदी (जिल्हा) |
01 | धामणी (सूर्या) |
सूर्या (पालघर) |
02 |
वैतरणा | मोडकसागर (ठाणे) |
03 | भातसा |
भातसई (ठाणे) |
04 |
तानसा | तानसा (ठाणे) |
05 | मोर्बे |
धावारी (रायगड) |
06 |
डोलावहल | कुंडलिका (रायगड) |
07 | बारवी |
बारवी (ठाणे) |
River System in Konkan Region of Maharashtra: Creeks, Rivers and Districts in Konkan | कोकणातील खाड्या, नद्या आणि जिल्हे
Creeks, Rivers and Districts in Konkan: खालील तक्त्यात कोकणातील खाड्या, नद्या आणि जिल्हे (River System in Konkan Region of Maharashtra) दिली आहे.
क्र. |
खाडीचे नाव | नदीचे नाव | जिल्हा |
01 | दातीवरा | वैतरणा |
पालघर |
02 |
वसई | उल्हास | पालघर |
03 | ठाणे | उल्हास |
ठाणे |
04 |
मणोरी | दहिसर | मुंबई |
05 | मालाड | ओशिवरा |
मुंबई |
06 |
माहीम | मिठी | मुंबई |
07 | धरमतर | पाताळगंगा व अंबा |
रायगड |
08 |
रोहा | कुंडलिका | रायगड |
09 | राजापुरी | काळ |
रायगड |
10 |
बाणकोट | सावित्री | रायगड व रत्नागिरी ची सीमा |
11 | केळशी | भारजा |
रत्नागिरी |
12 |
दाभोळ | वशिष्ठी | रत्नागिरी |
13 | जयगड | शास्त्री |
रत्नागिरी |
14 |
भाट्ये | काजळी | रत्नागिरी |
15 | पूर्णगड | मुचकुंदी |
रत्नागिरी |
16 |
जैतापूर | काजवी | रत्नागिरी |
17 | विजयदुर्ग | शुक |
रत्नागिरी व सिंधुदुर्ग ची सीमा |
18 |
देवगड | देवगड | सिंधुदुर्ग |
19 |
आचरा |
आचरा |
सिंधुदुर्ग |
20 |
कलावली | गड | सिंधुदुर्ग |
21 | कर्ली | कर्ली |
सिंधुदुर्ग |
22 |
तेरेखोल | तेरेखोल |
सिंधुदुर्ग |
महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.