Table of Contents
रॉबर्ट क्लाइव्ह
रॉबर्ट क्लाइव्ह हे बंगाल प्रेसिडेन्सीचे पहिले ब्रिटिश गव्हर्नर होते. बंगालमधील प्लासीची लढाई जिंकल्यानंतर लष्करी आणि राजकीयदृष्ट्या सत्तेवर आलेल्या ईस्ट इंडिया कंपनी (EIC) साठी लेखक म्हणून त्यांनी आपल्या कारकिर्दीची सुरुवात केली. रॉबर्ट क्लाइव्ह यांचा जन्म 29 सप्टेंबर 1725 रोजी इंग्लंडमध्ये झाला. रॉबर्ट क्लाइव्ह हे भारतातील ब्रिटिश राजकीय वर्चस्वाचे खरे संस्थापक होते.
- ते 1744 मध्ये ब्रिटीश ईस्ट इंडिया कंपनीत सामील झाले आणि पुढील दोन वर्षे मद्रासमधील फोर्ट सेंट जॉर्ज येथे लिपिक म्हणून काम केले.
- त्याने कंपनी सैन्यात नोंदणी केली जिथे तो आपली क्षमता प्रदर्शित करू शकला.
- 1757 मध्ये बंगालमधील प्लासीच्या लढाईत त्यांनी बंगालचा नवाब सिराज-उद-दौला याचा पराभव केला.
- प्लासीच्या विजयानंतर क्लाईव्हने बंगालचा नवाब म्हणून कठपुतळी शासक बनवले.
- दिवाणीचे अधिकार मिळवण्यात तो यशस्वी झाला त्यामुळे इंग्रजांना अधिक अधिकार प्राप्त झाले, म्हणजे अर्थव्यवस्थेवर ताबा मिळवला आणि वास्तविक सत्तेशिवाय जबाबदारी नवाबाच्या हातात सोडली. यापुढे भारताच्या इतिहासात क्लाईव्ह हे दुहेरी व्यवस्थेचे जनक म्हणून स्मरणात आहेत.
- बक्सार आणि चिनसुराच्या लढाया त्याच्या कारकिर्दीत इंग्रजांनी जिंकल्या होत्या.
- बक्सारच्या लढाईत मुघल सम्राट, अवधचा नवाब आणि बंगालचा नवाब यांच्या संयुक्त सैन्याचा पराभव करून त्यांनी भारतात ब्रिटिश सार्वभौमत्व प्रस्थापित केले.
- बक्सारच्या लढाईतील विजयानंतर, रॉबर्ट क्लाइव्हला लंडनच्या अधिकाऱ्यांनी बंगालमधील ब्रिटिश प्रदेशांचा गव्हर्नर आणि कमांडर-इन-चीफ म्हणून नियुक्त केले.
- 16 ऑगस्ट 1765 रोजी रॉबर्ट क्लाइव्हने अवधचे तत्कालीन नवाब शुजा-उद-दौला यांची भेट घेतली आणि त्याच्याशी अलाहाबादचा तह केला.
- रॉबर्ट क्लाइव्हने अनेक प्रशासकीय बदल केले ज्यात कंपनीच्या नोकरांना भेटवस्तू घेण्यास मनाई करणाऱ्या करारावर स्वाक्षरी करण्याची विनंती करण्यात आली.
- त्याने अंतर्गत कर्तव्ये भरणे बंधनकारक केले आणि कंपनीच्या नोकरांना खाजगी व्यापार पद्धतींमध्ये गुंतण्यास मनाई केली.
- रॉबर्ट क्लाइव्हने ऑगस्ट 1765 मध्ये सोसायटी ऑफ कॉमर्सची स्थापना केली आणि तिला मीठ, सुपारी आणि तंबाखूच्या व्यापाराची मक्तेदारी देण्यात आली.
- 1765 मध्ये क्लाइव्हने सांगितले की बंगाल आणि बिहारच्या सीमेबाहेर काम करणाऱ्या लष्करी अधिकाऱ्यांना दुप्पट वेतन दिले जाईल.
- रॉबर्ट क्लाइव्हच्या राजवटीत, कर आकारणीतील बदल हे 1770 च्या बंगालच्या दुष्काळाचे मुख्य कारण होते.
महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.
