Table of Contents
1999 पर्यंत, भारतातील केंद्रीय अर्थसंकल्प पारंपारिकपणे फेब्रुवारीच्या शेवटच्या कामकाजाच्या दिवशी संध्याकाळी 5 वाजता सादर केला जात असे. तथापि, 1999 च्या उत्तरार्धात, तत्कालीन अर्थमंत्री यशवंत सिन्हा यांनी सकाळी 11 वाजता शिफ्ट करण्याचा प्रस्ताव मांडला, ज्याचा उद्देश त्याच दिवसाच्या अर्थसंकल्पीय विश्लेषणास परवानगी देण्याच्या उद्देशाने आहे. मंजूरीसह, सकाळी 11 वाजता केंद्रीय अर्थसंकल्प सादर करणारे ते पहिले अर्थमंत्री ठरले. 2017 मध्ये, अर्थमंत्री अरुण जेटली यांनी ब्रिटिश इंडिया कंपनीने सुरू केलेल्या प्रदीर्घ परंपरेपासून दूर राहून सादरीकरणाची तारीख 1 फेब्रुवारी केली. तेव्हापासून, केंद्रीय अर्थसंकल्प दरवर्षी 1 फेब्रुवारी रोजी सकाळी 11 वाजता संसदेत सादर केला जातो.
2024 साठी अंतरिम अर्थसंकल्प
1 फेब्रुवारी 2024 रोजी येणारा केंद्रीय अर्थसंकल्प हा 15 वा अंतरिम अर्थसंकल्प आहे. 2024 च्या सुरुवातीला येऊ घातलेल्या लोकसभा निवडणुका लक्षात घेता, नवीन सरकार सत्तेवर येईपर्यंत हा अंतरिम अर्थसंकल्प खर्चाची पूर्तता करेल. यावेळी अर्थमंत्री श्रीमती निर्मला सीतारामन आपला 6वा अर्थसंकल्प सादर करणार आहेत.
प्रमुख क्षेत्रे आणि अंदाज
1. पायाभूत सुविधा क्षेत्र:
भारतातील पायाभूत सुविधा क्षेत्राने 2024 ते 2029 पर्यंत 9.57 टक्के चक्रवाढ वार्षिक विकास दर (CAGR) गाठण्याची अपेक्षा आहे. 2025 पर्यंत US$ 5 ट्रिलियन अर्थव्यवस्थेवर लक्ष केंद्रित करून, कार्यक्षम आणि किफायतशीर उपायांसाठी वाढती मागणी आहे. पायाभूत सुविधांचा विकास. भारतासह आशिया-पॅसिफिक प्रदेशात हरित इमारतींना प्राधान्य दिले जात आहे. GST कमी करणे किंवा सरकारी पायाभूत सुविधा प्रकल्पांमध्ये प्री-इंजिनियर इमारती (PEB) समाविष्ट करण्यासाठी प्रोत्साहन देणे यासारख्या उपाययोजना या उद्दिष्टाच्या पुढे जाण्यासाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावू शकतात.
2. अन्न आणि खत क्षेत्र:
2023-24 या आर्थिक वर्षासाठी, सरकारने 2023 च्या अर्थसंकल्पात खत अनुदानासाठी INR 1.75 ट्रिलियनची तरतूद केली होती, त्यातील 55 टक्के रक्कम सुरुवातीच्या पाच महिन्यांत खर्च केली होती. तथापि, रब्बी हंगामापूर्वी आंतरराष्ट्रीय खतांच्या किमतीत लक्षणीय घट झाल्यामुळे, सरकार या उद्देशासाठी जास्त बजेटची तरतूद करू शकत नाही असा अंदाज आहे. सध्याच्या अंदाजानुसार चालू वर्षासाठी खत अनुदान सुमारे INR 1.88 ट्रिलियन राहण्याची अपेक्षा आहे.
परीक्षेशी संबंधित महत्त्वाचे प्रश्न
1. भारतात दरवर्षी केंद्रीय अर्थसंकल्प कधी सादर केला जातो?
a) 31 जानेवारी
b) 1 फेब्रुवारी
c) फेब्रुवारीचा शेवटचा कामकाजाचा दिवस
d) 15 मार्च
2. 1999 मध्ये केंद्रीय अर्थसंकल्प सादरीकरणाची वेळ सकाळी 11 वाजता करण्याचा प्रस्ताव कोणी मांडला?
a) मनमोहन सिंग
b) यशवंत सिन्हा
c) अरुण जेटली
d) पी. चिदंबरम
3. कोणत्या वर्षी केंद्रीय अर्थसंकल्प सादरीकरणाची तारीख 1 फेब्रुवारीमध्ये बदलली?
a) 2000
b) 2010
c) 2017
d) 2020
4. भारतातील अंतरिम बजेट काय संबोधित करते?
a) दीर्घकालीन आर्थिक धोरणे
b) नवीन सरकार येईपर्यंत अल्पकालीन खर्च
c) वार्षिक महसूल अंदाज
d) वित्तीय तूट कमी करणे
5. केंद्रीय अर्थसंकल्प 2024 नुसार निर्मला सीतारामन यांनी किती अर्थसंकल्प सादर केले आहेत?
a) 2
b) 4
c) 6
d) 8
6. 2024 ते 2029 या कालावधीत भारतातील पायाभूत सुविधा क्षेत्रासाठी अंदाजित CAGR काय आहे?
a) 5.25%
b) 7.83%
c) 9.57%
d) 12.10%
महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.
