Table of Contents
दरवर्षी 1 मार्च रोजी साजरा केला जाणारा, जागतिक सीग्रास दिवस हा सागरी परिसंस्थेतील सीग्रासचे महत्त्व अधोरेखित करण्याच्या उद्देशाने एक महत्त्वपूर्ण जागतिक पाळण्यात येतो. श्रीलंकेच्या ठरावानंतर 22 मे 2022 रोजी संयुक्त राष्ट्रांच्या महासभेने स्थापन केलेला, हा दिवस सागरी घास संवर्धनाची तातडीची गरज अधोरेखित करतो.
सागरी गवत परिचय
सागरी गवत, जगभरातील किनारपट्टीवर आढळणारी एक फुलांची सागरी वनस्पती, सागरी परिसंस्थेमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. सागरी जीवनासाठी अन्न पुरवणे आणि पाण्याची गुणवत्ता स्थिर करणे, अंटार्क्टिका वगळता सर्वत्र समुद्री गवत आढळते. पाण्याखालील जीवनाशी जुळवून घेण्यासाठी, पर्यावरणीय, सामाजिक आणि आर्थिक लाभ देण्यासाठी ते लाखो वर्षांपासून विकसित झाले आहे.
ऐतिहासिक पार्श्वभूमी
सागरी गवत सुमारे 100 दशलक्ष वर्षांपूर्वी उगम पावले, त्याच्या उत्क्रांतीमुळे सागरी वातावरणात लक्षणीय रुपांतर होते. या रुपांतरामुळे सागरी मासे, कासव, मॅनेटी आणि अगदी शार्कसह विविध प्रकारच्या सागरी जीवसृष्टीला आवश्यक नर्सरी निवासस्थान आणि अन्न स्रोत उपलब्ध करून देण्यास अनुमती मिळाली आहे.
सागरी गवताचे महत्त्व
पर्यावरणीय फायदे
जैवविविधता समर्थन: सागरी जैवविविधता टिकवून ठेवण्यासाठी सीग्रास कुरण महत्त्वपूर्ण आहेत, असंख्य समुद्री प्रजातींसाठी खाद्य आणि रोपवाटिका म्हणून काम करतात.
पाण्याची गुणवत्ता सुधारणे: ही झाडे पाणी गाळण्यासाठी मदत करतात, ज्यामुळे सागरी पर्यावरणाची गुणवत्ता सुधारते.
हवामान बदल शमन
कार्बन सीक्वेस्टेशन: सीग्रास बेड हे शक्तिशाली कार्बन सिंक आहेत, जे जगातील समुद्रातील कार्बनच्या 18% पर्यंत साठवतात, जे हवामान बदलाशी लढण्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहे.
सध्याचे धोके
त्याचे महत्त्व असूनही, सीग्रासला मानवी क्रियाकलापांमुळे धोक्याचा सामना करावा लागतो, ज्यामुळे जगभरातील सीग्रास बेडमध्ये घट झाली आहे. युनायटेड नेशन्सच्या अहवालात नुकसानीच्या दरावर प्रकाश टाकण्यात आला असून, तात्काळ संवर्धनाच्या प्रयत्नांच्या गरजेवर जोर देण्यात आला आहे.
जागतिक सागरी गवत दिनाची सुरुवात
जागतिक सीग्रास दिवसाची स्थापना सीग्रास अधिवास नष्ट होण्याच्या चिंताजनक दराला प्रतिसाद म्हणून झाली. श्रीलंकेच्या ठरावाद्वारे सुरू करण्यात आलेल्या संयुक्त राष्ट्रांच्या महासभेने हा दिवस सागरी घास संरक्षणासाठी जागरुकता वाढवण्यासाठी आणि कृतींना प्रोत्साहन देण्यासाठी नियुक्त केला.
ध्येय आणि उद्दिष्टे
- जागरुकता वाढवणे: सागरी परिसंस्थेतील सीग्रासच्या महत्त्वाच्या भूमिकेबद्दल जनतेला आणि धोरणकर्त्यांना शिक्षित करणे.
- संवर्धनाचे प्रयत्न: सीग्रास अधिवासांचे संरक्षण आणि पुनर्संचयित करण्यासाठी धोरणांना प्रोत्साहन देणे आणि अंमलबजावणी करणे.
जागतिक सागरी गवत दिन साजरा करणे
जागतिक सीग्रास दिनामध्ये विविध क्रियाकलापांचा समावेश आहे, ज्यामध्ये शैक्षणिक कार्यक्रम, समुद्रकिनारा स्वच्छता आणि सागरी संवर्धन प्रकल्पांचा समावेश आहे, ज्याचा उद्देश सीग्रासचे महत्त्व वाढवणे आणि संवर्धनाच्या प्रयत्नांमध्ये समुदायांना गुंतवणे आहे.
