Table of Contents
रक्त संबंध (Blood Relation)
जर तुम्ही WRD जलसंपदा विभाग ,राज्य उत्पादन शुल्क, MPSC इत्यादी स्पर्धा परीक्षांची तयारी करत असाल तर तुमच्या स्पर्धा परीक्षांमध्ये रक्त संबंध किंवा नाते संबंध (Blood Relation) वर प्रश्न बऱ्याचदा विचारण्यात येतात. या लेखात आपण रक्त संबंध (Blood Relation) ची संकल्पना, विविध नाते संबंध तक्ता, प्रश्न सोडवण्यासाठी आवश्यक युक्त्या, प्रश्नांचे प्रकार, आणि काही महत्वाचे सोडवलेली उदाहरणे या लेखात आपण पाहुयात जेणेकरून आगामी स्पर्धा परीक्षांसाठी तुमची रक्त संबंध विषयाची चांगली तयारी होईल.
रक्त संबंध (नाते संबंध): विहंगावलोकन
रक्त संबंध प्रश्नांमध्ये उमेदवाराला विशिष्ट माहिती दिली जाते आणि त्या माहितीचा वापर करून कुटुंबातील विशिष्ट सदस्यांमधील संबंध विचारणाऱ्या प्रश्नाचे उत्तर शोधावे लागते. असे प्रश्न सोडवण्यासाठी उमेदवाराला प्रथम अशा प्रश्नांची संकल्पना समजून घ्यावी लागते आणि नंतर जास्त वेळ न घेता उत्तरे मिळवण्यासाठी शक्य तितके प्रश्न सोडवण्याचा प्रयत्न करावा लागतो. खालील तक्त्यात आपण रक्त संबंध (Blood Relation) बद्दल विहंगावलोकन पाहू शकता.
| रक्त संबंध (Blood Relation): विहंगावलोकन | |
| श्रेणी | अभ्यास साहित्य |
| उपयोगिता | WRD भरती व सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी |
| विषय | बुद्धिमत्ता चाचणी |
| टॉपिकचे नाव | रक्त संबंध (Blood Relation) |
| लेखातील प्रमुख मुद्दे |
|
रक्त संबंध किंवा नाते संबंध म्हणजे काय?
रक्ताच्या नात्याचा अर्थ असा आहे की लोकांमधील नातेसंबंध जे त्यांच्या जन्माच्या सद्गुणाने प्राप्त केले जातात. जन्मापासूनच एखादी व्यक्ती कुटुंबातील प्रत्येक सदस्याशी काही ना काही नातेसंबंध सामायिक करते आणि वाढत्या समजूतदारपणामुळे तो संबंध अधिक चांगल्या प्रकारे समजून घेतो आणि विस्तारित संबंधांबद्दल देखील जाणून घेतो. या प्रकारच्या प्रश्नांमध्ये, संबंधांची साखळी माहितीच्या स्वरूपात दिली जाते आणि त्या माहितीच्या आधारे, उमेदवारांकडून साखळीतील दोन सदस्यांमधील संबंध विचारले जातात. मुळात मुख्य उद्देश म्हणजे दिलेली माहिती समजून घेणे आणि त्या संबंधांच्या साखळीत विचारलेल्या नात्याशी संबंधित उत्तरापर्यंत तुम्ही अचूकपणे पोहोचू शकाल अशा पद्धतीने तिचे विश्लेषण करणे.
विविध नाते संबंध तक्ता
साधारणपणे सर्व प्रकारची नाती दोन स्त्रोतांपासून सुरू होतात, एकतर वडिलांकडून (पितृ) किंवा आई (मातृ) आणि या दोन आधारांवर अवलंबून, विविध संबंध नाती तयार होतात. खालील तक्त्यामध्ये आम्ही पुरुष किंवा महिलेचे त्यांच्या जीवनात संभाव्य नातेसंबंध नमूद केले आहेत आणि आपल्याला आवश्यक असलेली मूलभूत गोष्ट म्हणजे आम्ही काही नातेसंबंधांना काय म्हणतो हे आपल्याला माहित असणे आणि हे समजून घेण्यासाठी आम्ही एक यादी तयार केली आहे जेणेकरून आपण प्रश्नाच्या विधानात काय विचारले आहे आणि काय दिले आहे हे समजू शकाल. चला त्यावर एक नजर टाकूया.
| नातेसंबंध तपशील | संबंध |
| आईचा किंवा वडिलांचा मुलगा | भाऊ |
| आईची किंवा वडिलांची मुलगी | बहीण |
| वडिलांचा भाऊ | काका |
| बाबांची बहीण | आत्या |
| वडिलांचे वडील | आजोबा |
| वडिलांची आई | आजी |
| आईचा भाऊ | मामा |
| आईची बहीण | मावशी |
| मुलाची पत्नी | सून |
| मुलीचा नवरा | जावई |
| पती किंवा पत्नीची बहीण | मेहुणी |
| पती किंवा पत्नीचा भाऊ | मेहुणा |
| भावाचा मुलगा | पुतण्या |
| भावाची मुलगी | पुतणी |
| बहिणीचा नवरा | मेहुणा |
| भावाची बायको | वहिनी |
| आईचे वडील | आजोबा |
| आईची आई | आजी |
| पती किंवा पत्नीची आई | सासू |
| पती किंवा पत्नीचे वडील | सासरा |
| काका किंवा मावशीचे मूल | चुलत भाऊ |
| मूल | एकतर मुलगा किंवा मुलगी |
| पालक | एकतर आई किंवा वडील |
| जीवनसाथी | एकतर पत्नी किंवा पती |
प्रश्न सोडवण्यासाठी आवश्यक युक्त्या
तुम्हाला माहिती आहेच की, प्रत्येक काम पूर्ण करण्यासाठी सराव सर्वात महत्वाचा आहे. त्यामुळे स्पर्धा परीक्षेत या विषयावर चांगले गुण मिळविण्यासाठी तुम्ही रक्ताच्या नात्यातील प्रश्नांचा सराव करा. येथे आम्ही रक्त संबंधांचे प्रश्न सोडवण्यासाठी काही टिप्स, युक्त्या आणि संकल्पना दिल्या आहेत.
- रक्ताच्या नात्याचे प्रश्न सोडवण्यासाठी नात्यांचे योग्य आकलन होणे गरजेचे आहे. विद्यार्थ्याला गोंधळात टाकण्यासाठी काही शब्द किंवा संबंध हेतुपुरस्सर उद्धृत केले जातात. हे शब्द म्हणजे जोडीदार, भावंड, मावशी, काका इ. प्रथम या सर्व संकल्पना स्पष्ट करण्याचा प्रयत्न करा.
- नेहमी लक्षात ठेवा की तुम्ही प्रश्नात दिलेल्या नावावर आधारित व्यक्तीचे लिंग गृहीत धरू शकत नाही.
- जर विधान A हा B चा मुलगा आहे असे म्हणत असेल, तर B चे लिंग प्रश्नात नमूद केल्याशिवाय ठरवता येणार नाही.
- कोडिंग-डिकोडिंग रक्त संबंधांच्या प्रश्नांच्या बाबतीत, प्रश्न सोडवण्यासाठी सचित्र वर्णन वापरा. यामुळे चिन्हे आणि संबंध स्पष्ट होतील.
- “तो”, “ती” बद्दल नेहमी सावधगिरी बाळगा कारण यावरून आपण लिंग निश्चित करू शकता.
- पती – पत्नीच्या नात्यासाठी, दुहेरी आडवे ओळ वापरा (=) उदा.
म्हणजे A हा ‘B’ चा पती आहे किंवा ‘B’ ही ‘A’ची पत्नी आहे. - भाऊ – बहिणीच्या नात्यासाठी, एक आडवी ओळ वापरा (-) उदा.
म्हणजे A हा B चा भाऊ आहे किंवा B ही A ची बहीण आहे
काही महत्वाचे सोडवलेली उदाहरणे
प्रश्न: A हा B चा पिता आहे. B हा C चा भाऊ आहे. A आणि C चे नाते काय आहे?
उत्तर: A हा B चा पिता आहे आणि B हा C चा भाऊ आहे. म्हणून A हा C चा पिता आहे.
प्रश्न: P हा Q चा मुलगा आहे. Q ही R ची बहीण आहे. P आणि R चे नाते काय आहे?
उत्तर: Q ही R ची बहीण आहे आणि P हा Q चा मुलगा आहे. म्हणून P हा R चा पुतण्या आहे.
प्रश्न: X आणि Y विवाहित आहेत. A हा X चा मुलगा आहे आणि B हा Y चा मुलगा आहे. A आणि B मध्ये काय संबंध आहे?
उत्तर: A हा X चा मुलगा आहे आणि B हा Y चा मुलगा आहे. त्यामुळे A आणि B रक्ताने संबंधित नाहीत. ते फक्त लग्नाशी संबंधित आहेत.
प्रश्न: S ही T ची मुलगी आहे. T ही U ची बहीण आहे. V हा U चा मुलगा आहे. S आणि V चे नाते काय आहे?
उत्तर: T ही U ची बहीण आहे आणि V हा U चा मुलगा आहे. म्हणून S ही U ची भाची आहे आणि V, U चा पुतण्या आहे. ते चुलत भाऊ आहेत.
प्रश्न: A ही B ची आई आहे. C हे D चे वडील आहेत. D हा B चा भाऊ आहे. A आणि C चे नाते काय आहे?
उत्तर: A ही B ची आई आहे आणि D हा B चा भाऊ आहे. म्हणून C हा D चा पिता आहे आणि A ही C ची सासू आहे.
प्रश्न: F हा G चा आजोबा आहे. H हा G चा पिता आहे. F आणि H मध्ये काय संबंध आहे?
उत्तर: F हा G चा आजोबा आहे आणि H हा G चा पिता आहे. म्हणून F हा H चा पिता आहे.
प्रश्न: X हा Y चा भाऊ आहे. Y हा Z चा पिता आहे. X आणि Z मध्ये काय संबंध आहे?
उत्तर: X हा Y चा भाऊ आहे आणि Y हा Z चा बाप आहे. म्हणून X हा Z चा काका आहे.
प्रश्न: W हा X चा मुलगा आहे. Y ही Z ची मुलगी आहे. X आणि Z ही भावंडे आहेत. W आणि Y मध्ये काय संबंध आहे?
उत्तर: W हा X चा मुलगा आहे आणि X आणि Z ही भावंडे आहेत. म्हणून, Y ही X ची भाची आहे आणि W हा Y चा चुलत भाऊ आहे.
रक्त संबंध: नमुना प्रश्न
दिशानिर्देश (1-5): खालील माहितीचा काळजीपूर्वक अभ्यास करा आणि खाली दिलेल्या प्रश्नांची उत्तरे द्या.
P ही T ची सासू आहे. V ही T ची नणंद किंवा वहिनी आहे आणि त्याउलट. V अविवाहित आहे. U हा M चा नातवंड आहे आणि V चा पुतण्या ज्याला एकच भावंड आहे. M हे T चे पालक नाही. S, V ची आत्या आहे. P ला भाऊ–बहिण नाहीत. Q हे R चे मूल आहे आणि R, V चे भावंड आहे. U आणि Q चे लिंग भिन्न आहे.
Q1. जर Q चे B शी लग्न झाले असेल तर B चा T शी कसा संबंध आहे?
(a) सून
(b) मुलगा
(c) जावई
(d) Uncle
(e) काकू
Q2. जर M आणि P S पेक्षा मोठे असतील तर S पेक्षा किती व्यक्ती लहान आहेत?
(a) एक
(b) दोन
(c) तीन
(d) चार
(e) पाच
Q3. खालीलपैकी P चा नातवंड कोण आहे?
(a) V
(b) Q
(c) U
(d) Q आणि U दोन्ही
(e) T
Q4. खालील पाच पैकी चार विशिष्ट रीतीने सारखेच आहेत आणि गटाशी संबंधित आहेत, खालीलपैकी कोण गटाशी संबंधित नाही?
(a) S
(b) P
(c) U
(d) T
(e) V
दिशानिर्देश (5-7): खालील माहितीचा काळजीपूर्वक अभ्यास करा आणि खाली दिलेल्या प्रश्नांची उत्तरे द्या
तीन पिढ्यांच्या कुटुंबात आठ सदस्य आहेत. कुटुंबात कोणीही घटस्फोटित पालक नाही. H ही M ची एकुलती एक मुलगी आहे जी U ची पत्नी आहे. S हा T चा एकुलता एक मुलगा आहे जो P चा मेहुणा आहे जो अविवाहित आहे. B ही F ची मेहुणी आहे जी H चे मूल आहे.
Q5. B चा T शी कसा संबंध आहे?
(a) कन्या
(b) सून
(c) नात
(d) आत्या किंवा मावशी
(e) बहीण
Q6. P, M शी कसा संबंधित आहे?
(a) भाऊ
(b) मुलगा
(c) आई
(d) भाची
(e) यापैकी एकही नाही
Q7. खालील पाच पैकी चार विशिष्ट प्रकारे सारखे असतात आणि एक गट तयार करतात, तर खालीलपैकी कोण त्या गटाशी संबंधित नाही?
(a) M
(b) F
(c) H
(d) S
(e) B
उत्तरे:
दिशानिर्देश (1-4):
अंतिम व्यवस्था:
स्पष्टीकरण:
संकेत–
P is mother-in-law of T. V is sister-in-law of T and vice versa. V is unmarried.
P ही T ची सासू आहे. V ही T ची नणंद किंवा वहिनी आहे आणि त्याउलट. V अविवाहित आहे.
संकेत–
U हा M चा नातवंड आहे आणि V चा पुतण्या ज्याला एकच भावंड आहे. M हे T चे पालक नाही. S, V ची आत्या आहे. P ला भाऊ–बहिण नाहीत. Q हे R चे मूल आहे आणि R, V चे भावंड आहे. U आणि Q चे लिंग भिन्न आहे.
अशा प्रकारे, अंतिम रक्त–संबंध आकृती आहे:
S1. Ans. (c)
Sol. जर Q चे B शी लग्न झाले असेल तर B T चा जावई आहे.
S2. Ans. (e)
Sol. जर M आणि P S पेक्षा मोठे असतील तर पाच व्यक्ती S पेक्षा लहान असतील.
S3. Ans. (d)
Sol. Q आणि U दोघेही P चे नातवंडे आहेत.
S4. Ans. (c)
Sol. U वगळता सर्व महिला सदस्य आहेत.
S5. Ans. (b)
H ही M ची एकुलती एक मुलगी आहे जी U ची पत्नी आहे. S हा T चा एकुलता एक मुलगा आहे जो P चा मेहुणा आहे जो अविवाहित आहे.
B ही F ची मेहुणी आहे जी H चे मूल आहे. कुटुंबात कोणीही घटस्फोटित पालक नाही. अशा प्रकारे, अंतिम व्यवस्था: –
B ही T ची सून आहे.
S6. Ans. (b)
H ही M ची एकुलती एक मुलगी आहे जी U ची पत्नी आहे. S हा T चा एकुलता एक मुलगा आहे जो P चा मेहुणा आहे जो अविवाहित आहे.
B ही F ची मेहुणी आहे जी H चे मूल आहे. कुटुंबात कोणीही घटस्फोटित पालक नाही. अशा प्रकारे, अंतिम व्यवस्था: –
P, M चा मुलगा आहे.
S7. Ans. (d)
H ही M ची एकुलती एक मुलगी आहे जी U ची पत्नी आहे. S हा T चा एकुलता एक मुलगा आहे जो P चा मेहुणा आहे जो अविवाहित आहे.
B ही F ची मेहुणी आहे जी H चे मूल आहे. कुटुंबात कोणीही घटस्फोटित पालक नाही. अशा प्रकारे, अंतिम व्यवस्था: –
S वगळता सर्व कुटुंबातील महिला सदस्य आहेत.
महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.
अड्डा 247 मराठी अँप | अड्डा 247 मराठी टेलिग्राम ग्रुप
