नफा आणि तोटा: युक्त्या, सूत्र आणि प्रश्न | WRD भरतीसाठी अभ्यास साहित्य

नफा आणि तोटा

नफा आणि तोटा हा बुद्धिमत्ता चाचणीचा एक महत्त्वाचा घटक आहे नफा आणि तोटाचे प्रश्न विद्यार्थ्यांची तार्किक क्षमता तपासण्यासाठी आणि समस्येचे निराकरण करण्यासाठी विचारल्या जातात. आगामी काळातील WRD जलसंपदा विभाग, PWD सार्वजनिक बाधकाम विभाग आणि इतर स्पर्धा परीक्षांमध्ये नफा आणि तोटावर सामान्यतः 2 ते 3 प्रश्न विचारल्या जाऊ शकतात. आज आपण नफा आणि तोटाचे प्रश्न कसे सोडवायचे आणि त्याचा अभ्यास कसा करायचा याबद्दल माहिती पाहणार आहोत.

नफा आणि तोटा: विहंगावलोकन

नफा आणि तोटा: युक्त्या, सूत्र आणि प्रश्न

नफा आणि तोटा: नफा आणि तोटा (Profit and Loss) हा दैनंदिन जीवनात खूप उपयुक्त आहे, त्याशिवाय नफा आणि तोटा हा विषय WRD भरती आणि इतर स्पर्धा परीक्षेत खूप आवडीचा विषय आहे. दरवर्षी नफा आणि तोटा वर स्पर्धा परीक्षेत प्रश्न विचारले जातत. विद्यार्थ्यांनो जर तुम्हाला परिमाणात्मक योग्यता किंवा गणित मध्ये तुमचे गुण मिळवायचे असतील तर तुम्ही हे शिकलेच पाहिजे.

तपशीलवार, जर तुम्हाला संकल्पना माहित असेल आणि विषय नीट समजला असेल तर तुम्ही सहजपणे नफा आणि तोटा चे प्रश्न सोडवू शकता. त्यामुळे आपण या लेखात नफा आणि तोटा सूत्र पाहुयात जेणेकरून आपला नफा आणि तोटा टॉपिक चांगला प्रकारे तयार होईल. या लेखात आपण Profit and Loss (नफा आणि तोटा) हा घटक शिकुयात.

नफा आणि तोटा: संकल्पना

Profit/नफा:

जेव्हा, एखाद्या व्यवहारात, विक्री किंमत खर्चाच्या किमतीपेक्षा जास्त असते, याचा अर्थ आपल्याला नफा मिळतो. एखाद्या वस्तूची विक्री किंमत त्याच्या किमतीपेक्षा जास्त असल्यास, व्यवहारात फायदा होतो. नफा मोजण्यासाठी वापरलेले मूलभूत सूत्र आहे:

नफा = विक्री किंमत – खरेदी किंमत.

Loss/तोटा :

जेव्हा, एखाद्या व्यवहारात, खर्चाची किंमत विक्रीच्या किंमतीपेक्षा जास्त असते, याचा अर्थ आपल्याला तोटा होतो. एखाद्या वस्तूची विक्री किंमत खरेदी किमतीपेक्षा कमी असल्यास व्यवहारात तोटा होतो. तोटा मोजण्यासाठी वापरलेले मूलभूत सूत्र आहे:

तोटा = खरेदी किंमत – विक्री किंमत

Cost Price/खेरेदी किंमत

वस्तू ज्या किंमतीला खरेदी केली जाते त्याला त्याची खेरेदी किंमत म्हणतात.

Selling Price/विक्री किंमत:

एखादी वस्तू ज्या किंमतीला विकली जाते त्याला त्या वस्तूची विक्री किंमत म्हणून ओळखली जाते.

Marked Price/चिन्हांकित/छापील किंमत:

• जर तुम्ही 100 रुपयांना एक पिशवी विकत घेतली आणि ती 130 रुपयांना विकली तर तुम्हाला झालेला नफा 30 रुपये आहे.
• जर तुम्ही 100 रुपयांना एक पिशवी विकत घेतली आणि ती 80 रुपयांना विकली तर तुम्हाला झालेला नुकसान 20 रुपये आहे.
• जर तुम्ही 100 रुपयांना एक पिशवी विकत घेतली आणि ती 120 रुपयांना विकली तर तुम्हाला झालेला नफा 20 आहे.

नफा आणि तोटा सूत्र

• Profit = SP – CP
• Loss = CP – SP
• Profit (%) = {Profit/CP} × 100
• Loss (%) = {Loss/CP} × 100
• Discount = Marked Price – Selling Price
• Discount (%) = (Discount/MP) × 100
• SP= [(100+ Gain%)/ 100]x CP
• SP= [(100- Loss%)/ 100]x CP
• CP= [100/ (100+ Gain%)]x SP
• CP= [100/ (100- Loss%)]x SP

• नफा = विक्री किंमत – खरेदी किंमत
• नुकसान = खरेदी किंमत – विक्री किंमत
• नफा (%) = {नफा/खरेदी किंमत} × 100
• तोटा (%) = {तोटा/खरेदी किंमत} × 100
• सूट = चिन्हांकित/छापील किंमत – विक्री किंमत
• सूट (%) = (सूट/छापील किंमत) × 100
• विक्री किंमत= [(100+ नफा%)/ 100]x खरेदी किंमत
• विक्री किंमत= [(100- तोटा%)/ 100]x खरेदी किंमत
• खरेदी किंमत= [100/ (100+ नफा%)]x विक्री किंमत
• खरेदी किंमत= [100/ (100- तोटा%)]x विक्री किंमत

नफा आणि तोटा: नमुना प्रश्न

Q4. व्यवहारात, नफ्याची टक्केवारी खर्चाच्या 80% असते. जर खरेदी किंमत आणखी 20% वाढली परंतु विक्री किंमत तीच राहिली तर नफ्याच्या टक्केवारीत किती घट होईल?

स्पष्टीकरण:

खरेदी किंमत 100 रु असे गृहीत धरुयात.

त्यामुळे नफा = रु. 80 आणि विक्री किंमत = रु. 180.

खर्च 20% ने वाढतो → नवीन खरेदी किंमत = रु. 120, आणि विक्री किंमत = रु. 180.

नफा % = 60/120 * 100 = 50%.

त्यामुळे नफा 30% कमी होतो.

Q5. एका माणसाने 10 खेळणी 40 रुपयांना याप्रमाणे खरेदी केले आणि त्यांनी 8 खेळणी 35 रुपयांना याप्रमाणे विकले असता. त्यांना झालेला नफा किंवा तोटा टक्केवारी शोधा.

स्पष्टीकरण:
10 खेळण्यांची खरेदी किंमत = रु. 40 → 1 खेळण्याची खरेदी किंमत = रु. 4.

8 खेळण्यांची विक्री किंमत = रु. 35 → 1 खेळण्याची विक्री किंमत = रु. 35/8

म्हणून, नफा = 35/8 – 4 = 3/8.

नफा %= (3/8)/4 * 100 = 9.375%

Q6. दुकानदार विक्रीच्या किमतीवर 20% सूट देतो. विशेष विक्रीच्या दिवशी, तो पहिल्या सवलतीनंतर 25% अतिरिक्त कूपन ऑफर करतो. जर वस्तूची विक्री किंमत रु. 3600 असेल तर खालील ला विकला गेला. तर खालील गोष्टी शोधा.

1. लेखाची चिन्हांकित/छापील किंमत आणि
2. सर्व सूट लागू केल्यानंतरही दुकानदाराने एकूण 80% नफा कमावल्यास खरेदी किंमत शोधा.

स्पष्टीकरण:

वस्तूची छापील/चिन्हांकित किंमत x असे समजूयात.

प्रथम 20% सूट ऑफर केली गेली, ज्यावर आणखी 25% सूट देण्यात आली.

तर, x = 3600 च्या 80% च्या 75%

75/100 * 80/100 * x = 3600 → x = 6000.

त्यामुळे वस्तूची छापील/चिन्हांकित किंमत रु. 6000.

वस्तूची खरेदी किंमत = [100/(100+80)]*3600 = रु. 2000.

येथे हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की हे एकूण 45% सूटच्या बरोबरीचे नाही. जेव्हा वेगवेगळ्या सूट लागोपाठ लागू केल्या जातात, तेव्हा त्या जोडल्या जाऊ शकत नाहीत.

Q7. एक व्यक्ती ₹ 41000 ची दर्शनी किंमत असलेली वस्तू  5% आणि 10% च्या सलग दोन सवलतीसह खरेदी करतो. त्यानंतर त्याने रु. 5945 दुरुस्तीवर खर्च केले आणि ₹ 41000 ला ती वस्तू विकली तर त्याला किती नफा / तोटा झाला?

(a) 7% तोटा

(b) 6.5% नफा

(c) 2% नफा

(d) नफा ना तोटा

स्पष्टीकरण:

उत्तर:(d)

Q8. एका व्यापाऱ्याने 10% तोट्यात सायकल विकली. जर विक्री किंमत 200 रुपयांनी वाढली असती तर 6% नफा झाला असता. तर सायकलची किंमत किती आहे? 

(a) Rs. 1200

(b) Rs. 1205

(c) Rs. 1250

(d) Rs. 1275

स्पष्टीकरण:

उत्तर:(c)

Q9. एक डीलर 15% आणि 10% च्या सलग दोन सवलतींसह 40,000 रुपये दर्शनी किंमत असलेली वस्तू खरेदी करतो. तो दुरुस्तीसाठी 1400 रुपये खर्च करतो आणि 38,000 रुपयांना विकतो. तर त्याचा तोटा/नफा टक्केवारी किती आहे?

(a) 20 % तोटा

(b) 20 % नफा

(c) 25 % तोटा

(d)18.75% नफा

स्पष्टीकरण:

उत्तर:(d)

Q10. एका माणसाने प्रत्येकी 18,000 रुपयांना तीन वस्तू विकत घेतल्या. त्यांनी अनुक्रमे 25% नफा, 8% नफा आणि 9% तोटा या दराने वस्तू विकल्या. त्याने मिळवलेला एकूण नफा/तोटा आहे:-

(a) 8% तोटा

(b) 8% नफा

(c) 4% नफा

(d) ना नफा ना तोटा

स्पष्टीकरण:

उत्तर:(b)

महाराष्ट्रातील सर्व स्पर्धा परीक्षांसाठी ऑनलाईन क्लास, व्हिडिओ कोर्स, टेस्ट सिरीज, पुस्तके आणि इतर अभ्यास साहित्य खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करून मिळावा.

महाराष्ट्र अभ्यास साहित्य

अड्डा 247 मराठी अँप | अड्डा 247 मराठी टेलिग्राम ग्रुप

Sharing is caring!