Forest Area of Punjab 2023 Get Geographical Survey of Punjab

Table of Contents

Forest Area of Punjab: Punjab is a small state in India. The total geographical area of Punjab is 50,362 sq. Km (19,445 square miles). The legally notified Forest Area of Punjab is 3058 sq. km which is about 6.1% of the total geographical area. It comprises two wings the department namely the forest wing and the wildlife wing. These Wings are responsible for the protection, conservation, and management of wildlife both in nature as well as in captivity.

Forest Area of Punjab | ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਜੰਗਲੀ ਖੇਤਰ

Forest Area of Punjab: ਪੰਜਾਬ 50,362 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਕੁੱਲ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਛੋਟੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਉੱਤਰ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਦੱਖਣ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਰਾਜਸਥਾਨ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ; ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਇੱਕ ਸੂਬੇ ਪੰਜਾਬ ਨਾਲ ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਰਹੱਦ ਸਾਂਝੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਰਾਜ ਦਾ ਜਲਵਾਯੂ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਗਰਮ ਗਰਮੀਆਂ ਅਤੇ ਠੰਡੀਆਂ ਸਰਦੀਆਂ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਜੋ Forest Area of Punjab ਅਤੇ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।

Forest Area of Punjab ਅਧੀਨ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅਧਿਸੂਚਿਤ ਖੇਤਰ 3058 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਕੁੱਲ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ ਦਾ ਲਗਭਗ 6.1% ਹੈ। Forest Area of Punjab ਲਗਭਗ ਅੱਧੇ ਜੰਗਲਾਤ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਰਾਖਵੇਂ/ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਜੰਗਲ ਵਜੋਂ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਕੀ ਬਚੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ Punjab Land Preservation Act, 1900 ਅਧੀਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਜੰਗਲਾਤ ਐਕਟ, 1927, ਜੰਗਲਾਤ ਸੰਭਾਲ ਐਕਟ, 1980 ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਅਧੀਨ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹੋਰ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਨਿਯਮ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ‘ਤੇ Forest Area of Punjab ਲਈ ਕਾਨੂੰਨ ਬਣਾਉਂਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। Forest Area of Punjab ਦੋ ਹਿੱਸੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੀਆਂ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿੰਗ ਅਤੇ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਵਿੰਗ।

ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਵਿੰਗ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬੰਦੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ। Forest Area of Punjab ਦੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਅਪਰਾਧਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣਾ ਅਤੇ ਅਦਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੁਕੱਦਮੇ ਚਲਾਉਣਾ ਅਤੇ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ (ਸੁਰੱਖਿਆ) ਐਕਟ, 1972 ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। Forest Area of Punjab ਦੇ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੁਨਰਵਾਸ, ਚਿੜੀਆਘਰਾਂ ਅਤੇ ਮਿੰਨੀ ਚਿੜੀਆਘਰਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।

Protected Forest Area in Punjab |ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਖੇਤਰ

Forest Area of Punjab: ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 13 ਵਾਈਲਡਲਾਈਫ ਸੈਂਚੂਰੀਜ਼, 4 ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਰਿਜ਼ਰਵ, 2 ਵੈਟਲੈਂਡਜ਼, 1 ਚਿੜੀਆਘਰ (ਮਹਿੰਦਰ ਚੌਧਰੀ ਜ਼ੂਲੋਜੀਕਲ ਪਾਰਕ), 1 ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਟਾਈਗਰ ਸਫਾਰੀ ਅਤੇ 3 ਮਿੰਨੀ ਚਿੜੀਆਘਰ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਰਾਜ ਦੇ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਵਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

WILDLIFE SANCTUARIES OF PUNJAB
1.	Abhor Wildlife Sanctuary(AWS)	Ferozepur
2.	Harike-e-Pattan Wildlife Sanctuary	Amritsar
3.	Bir Aishwan Wildlife Sanctuary	Sangrur
4.	Bir Bhunerheri Wildlife Sanctuary	Patiala
5.	Bir Dosanjh Wildlife Sanctuary	Nabha District Patiala
6.	Bir Gurdialpura Wildlife Sanctuary	Patiala
7.	Bir Mehaswala Wildlife Sanctuary	Nabha District Patiala
8.	Bir Motibagh Wildlife Sanctuary	Patiala
9.	Jhajjar Bacholi Wildlife Sanctuary	Anandpur Sahib

10.	Kathlour Kushlian Wildlife Sanctuary	Gurdaspur
11.	Takhni-Rehampur Wildlife Sanctuary	Hoshiarpur
12.	Nangal Wildlife Sanctuary	Ropar
13.	Bir Bhadson Wildlife Sanctuary	Patiala
COMMUNITY RESERVE & CONSERVATION RESERVES

1.	Lalwan Community Reserve	Hoshiarpur
2.	Keshopur Chhamb Community Reserve	Gurdaspur
3.	Panniwala-Gumjal-Haripura-Diwankhera Community Reserve	Fazilka
4.	Siswan Community Reserve	Sahibjada Ajit Singh Nagar
5.	Rakh Sarai Amanat Khan Conservation Reserve	Amritsar
6.	Bir Bhadson Wildlife Sanctuary	Patiala
7.	Ropar Wetland Conservation Reserve	Ropar
8.	Ranjit Sagar Dam Conservation	Gurdaspur
9.	Beas River Conservation Reserve	Talwara

WETLAND
1.	Harika wildlife Sanctuary	Tarn Taran
2.	Nangal Wildlife Sanctuary	Nangal
3.	Keshopur Community Reserve	Gurdaspur

How much area of Punjab is covered with the forest? | ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਕਿੰਨਾ ਰਕਬਾ ਜੰਗਲਾਂ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ?

Forest Area of Punjab – ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲਾਂ ਅਧੀਨ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅਧਿਸੂਚਿਤ ਖੇਤਰ 3058 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਕੁੱਲ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ ਦਾ ਲਗਭਗ 6.1% ਹੈ। ਭਾਰਤ ਰਾਜ ਜੰਗਲਾਤ ਰਿਪੋਰਟ 2021 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲਾ ਅਤੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਘੇਰੇ ਹੇਠ ਰਕਬਾ 456 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਤੱਕ ਘੱਟਿਆ ਹੈ। ਜੱਦ Forest Area of Punjab ਕਿ ਬਾਕੀ ਗੁਆਂਢੀ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚੋ ਸਭ ਤੋ ਉੱਪਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

Which is the main forest area in Punjab? | ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਜੰਗਲੀ ਖੇਤਰ ਕਿਹੜੇ ਹਨ।

Forest Area of Punjab -ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜੰਗਲੀ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਭਾਗਾ ਵਿੱਚ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਵੰਡੀਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਸੰਘਣੇ ਜੰਗਲ ਖੇਤਰ-ਸ਼ਿਵਾਲਿਕ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰ,ਪਠਾਨਕੋਟ, ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ,ਰੋਪੜ,ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਅਤੇ ਨਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਜਿੱਥੇ ਜਿਆਦਤਰ ਖੇਤਰ ਜੰਗਲਾਂ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਮੱਧਮ ਜੰਗਲ ਖੇਤਰ-ਜਿਵੇਂ ਜਲੰਧਰ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ ਪਟਿਆਲਾ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜੰਗਲ ਖੇਤਰ-ਮਾਲਵੇ ਦੇ ਜ਼ਿਲ਼੍ਹੇ ਸੰਗਰੂਰ,ਬਠਿੰਡਾ,ਮੋਗਾ,ਫਰੀਦਕੋਟ,ਮਾਨਸਾ,ਫਾਜ਼ਿਲਕਾ,ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਆਦਿ।

Forest Area of Punjab: FAQ’s

ਪ੍ਰਸ਼ਨ- ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਜੰਗਲ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ?

ਉੱਤਰ- ਪੰਜਾਬ ਦੇ Forest Area of Punjab ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਜੰਗਲ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਗਰਮ ਖੰਡੀ ਸੁੱਕੇ ਪਤਝੜ ਜੰਗਲ
ਗਰਮ ਖੰਡੀ ਕੰਡਿਆਲੀ ਜੰਗਲ
ਸਬਟ੍ਰੋਪਿਕਲ ਪਾਈਨ ਜੰਗਲ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ- ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਮਸ਼ਹੂਰ ਜੰਗਲ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?

ਉੱਤਰ- Forest Area of Punjab ਵਿੱਚ ਬੀਰ ਭਾਦਸੋਂ ਵਾਈਲਡਲਾਈਫ ਸੈਂਚੂਰੀ- ਇਹ ਸੈੰਕਚੂਰੀ ਸਰਕਾਰੀ ਖੇਤਰ ਦੇ 1,022.63 ਹੈਕਟੇਅਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਪਟਿਆਲਾ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ (ਪੈਪਸੂ) ਦੇ ਅਧੀਨ ਪਟਿਆਲਾ ਨਿਯਮਾਂ, 1896 ਦੇ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਤਹਿਤ ਬੀੜ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਜੋਂ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ- ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਜੰਗਲੀ ਖੇਤਰ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?

ਉੱਤਰ- Forest Area of Punjab ਵਿੱਚ ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜੰਗਲਾਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਦੇ ਕੁੱਲ ਜੰਗਲਾਂ ਦਾ ਲਗਭਗ 34% ਹਿੱਸਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ- ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲਾਂ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ ਕਿੰਨਾ ਹੈ?

ਉੱਤਰ- Forest Area of Punjab ਵਿੱਚ ਜੰਗਲਾਂ ਅਧੀਨ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਅਧਿਸੂਚਿਤ ਖੇਤਰ 3058 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਕੁੱਲ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ ਦਾ ਲਗਭਗ 6.1% ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ- 2023 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਕਿੰਨੀ ਹੈ?

ਉੱਤਰ- ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਵਣ ਕਵਰ ਖੇਤਰ 713,789 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕੁੱਲ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ ਦਾ 21.71 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ। ਜੰਗਲਾਤ ਸਰਵੇਖਣ ਰਿਪੋਰਟ 2021 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੁੱਲ ਜੰਗਲਾਂ ਅਤੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ 2,261 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ- 2023ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜੰਗਲੀ ਖੇਤਰ ਹੈ?

ਉੱਤਰ- 2023 ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਲਕਸ਼ਦੀਪ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 90.33% ਜੰਗਲਾਤ ਹਨ।

Read More: