Guru Har Rai Ji
ਗੁਰੂ ਹਰਿ ਰਾਇ ਜੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਸੱਤਵੇਂ ਗੁਰੂ ਬਣੇ। ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦੇ ਦਾਦਾ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਫੌਜੀ ਆਗੂ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਲਗਾਤਾਰ ਫੌਜੀ ਪਰੰਪਰਾ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਨੇ ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਬਰਾੜ ਕਬੀਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਦੁਆਰਾ ਇਕੱਠੀ ਕੀਤੀ ਵੱਡੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ ਪਰ ਮੁਸਲਿਮ ਮੁਗਲ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਨਾਲ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ। ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਮੁਗਲ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਸਿੱਖਿਅਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮੁਗਲ ਤਖਤ ਦਾ ਸਮਰਥਕ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ।
ਇਸ ਲਈ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਕੋਲ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਥੇ ਰਾਮ ਰਾਇ ਨੇ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੂੰ ਬਾਣੀ ਦਾ ਸਹੀ ਅਰਥ ਨਹੀਂ ਸਮਝਾਇਆ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਰਾਮ ਰਾਇ ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਹੁਕਮ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਕੇ ਪਾਪ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੀ ਇਸ ਗਲਤੀ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖਾਂਗਾ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਪੁੱਤਰ, ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੇ ਹਰੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ, ਐਤਵਾਰ, 20 ਅਕਤੂਬਰ, 1661 ਨੂੰ ਅੱਠਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ। ਪਾਠਕ ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਸੰਪੂਰਨ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
Guru Nanak Dev Ji – The First Sikh Guru 1469 to 1539
Family History Of Guru Har Rai Ji
Guru Har Rai Ji: ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 31 ਜਨਵਰੀ 1630 ਨੂੰ ਮਾਤਾ ਜੀ ਨਿਹਾਲ ਕੌਰ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਗੁਰਦਿੱਤਾ ਦੇ ਘਰ ਸੋਢੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਗੁਰਦਿਤਾ ਜੀ ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਜੀ 8 ਸਾਲ ਦੇ ਸੀ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। 10 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 1640 ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਦਇਆ ਰਾਮ ਦੀ ਪੁੱਤਰੀ ਮਾਤਾ ਕਿਸ਼ਨ ਕੌਰ ( ਸੁਲੱਖਣੀ ) ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋ ਬੱਚੇ ਸਨ ਰਾਮ ਰਾਏ ਅਤੇ ਹਰਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਅੱਠਵੇਂ ਗੁਰੂ ਬਣੇ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸਿੱਖ ਯੋਧਿਆਂ, ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਭੰਗ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਕਦੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਦਾਦਾ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਦੁਆਰਾ ਸੰਭਾਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਫੌਜੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕੀਤਾ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਸਮਕਾਲੀ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਨਾਲ ਸਿੱਧੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਵਿਵਾਦ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦੇ ਵੱਡਾ ਭਰਾ ਧੀਰ ਮੱਲ ਨੇ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਤੋਂ ਮੁਫਤ ਜ਼ਮੀਨ ਗ੍ਰਾਂਟਾਂ ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਉਤਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਧੀਰ ਮੱਲ ਨੇ ਇੱਕ ਅਲੱਗ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਪਰੰਪਰਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਛੇਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੇ ਧੀਰ ਮੱਲ ਨਾਲ ਨਾ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਬੇਟੇ ਹਰਿਰਾਇ ਨੂੰ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ।
Guru Angad Dev ji 1504-1552 Biography of Second Sikh Guru
History Of Guru Har Rai Ji
Guru Har Rai Ji: ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਏ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਹੋਈਆ। ਜੋ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮੱਹਤਵਪੂਰਨ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਹਰਗੌਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਸੱਤਵੇ ਗੁਰੂ 19 ਮਾਰਚ 1644 ਈ: ਨੂੰ ਬਣੇ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਗੁਰੂ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਏ ਜੀ ਦੁਆਬੇ ਅਤੇ ਮਾਲਵੇ ਦੇ ਦੌਰੇ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆ ਰਹੇ ਸਨ। ਮੁਖਲਿਸ ਖਾਂ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਮੁਹੰਮਦ ਯਾਰਬੇਗ ਖਾਂ ਜੋ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬੰਦਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਫੌਜਾਂ ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਇਸ ਜਬਰਦਸਤ ਹਮਲੇ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਕੁਝ 100 ਸਿੱਖ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੇ ਬੜੀ ਦਲੇਰੀ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਨਾਕਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਦੁਸ਼ਮਣ ਦਾ ਭਾਰੀ ਜਾਨੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ। ਕੁਝ ਦੁਸ਼ਮਣ ਮੌਕੇ ਤੋਂ ਭੱਜ ਗਏ। ਉਹਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਹਮਲੇ ਦਾ ਜਬਰਦਸਤ ਢੁਕਵਾਂ ਜਵਾਬ ਜੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਗੈਰ-ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਬਕ ਸੀ ਜੋ ਅਹਿੰਸਾ ਜਾਂ ਅਹਿੰਸਾ ਪਰਮੋ ਧਰਮ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਅਕਸਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਿੱਖ ਯੋਧਿਆਂ ਨੂੰ ਬਹਾਦਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ।
ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਨੇ ਲਾਹੌਰ, ਰਾਮਗੜ੍ਹ, ਪਠਾਨਕੋਟ, ਸਿਆਲਕੋਟ ਅਤੇ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਕਈ ਸਥਾਨਾਂ ਦਾ ਵੀ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਸੀਟਾਂ ਵੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀਆਂ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਪੁਰਾਣੀ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਮਸੰਦ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸੁਥਰੇ ਸ਼ਾਹ, ਮੀਆਂ ਸਾਹਿਬ, ਬਹਾਤ ਮੱਲ, ਭਗਤ ਭਗਵਾਨ ਅਤੇ ਜੀਤ ਮੱਲ ਭਗਤ ਆਦਿ। ਜਿੰਨਾਂ ਨੂੰ ਬੈਰਾਗੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪਵਿੱਤਰ ਅਤੇ ਮਹਾਨ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਨੂੰ ਮੰਜੀਆਂ ਦੇ ਮੁਖੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ।
Biography of Guru Amar Das Ji – The Third Sikh Guru 1479-1574
Guru Har Rai Ji: Spiritual, Humanity and Equality
Guru Har Rai Ji: ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਿਆਲੂ ਸੁਭਾਅ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ। ਇਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਅਜੇ ਛੋਟਾ ਸਨ। ਤਾਂ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਇਕ ਪੈਰ ਪੌਦੇ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਤੇ ਉਹ ਪੌਦਾ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਰਾਬ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਬਹੁਤ ਦੁਖੀ ਹੋ ਗਏ। ਕੁਦਰਤ ਪ੍ਰਤੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਉਮਰ ਦੇ ਨਾਲ ਵਧਦੀ ਗਈ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਇਸਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦੇ ਜਨੂੰਨ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।ਇਹ ਉਹ ਗੁਣ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਸਨ।
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਵੱਡੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਮਨੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਬਾਰੇ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਚਿੰਤਾ ਕਰਦੇ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਪਰੇ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾਵਿਕ ਵੀ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਨੇ ਜੰਗ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਧਾਰਮਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਵੀ ਬਰਾਬਰੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੋਵੇਂ ਪੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਪੁੰਨ ਹੋ ਗਏ।
Biography Of Guru Ramdas Ji- The Fourth Sikh Guru (1534-1574)
Guru Har Rai Ji: Established Ayurvedic Hospital
Guru Har Rai Ji: ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਨੇ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਦਵਾਈ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮੰਨਿਆ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਹਸਪਤਾਲ ਅਤੇ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਗਿਆਨ ਨੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਦਾਰਾ ਸ਼ਿਕੋਹ ਜਿਸਨੂੰ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੁਆਰਾ ਜ਼ਹਿਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਉਸ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦਾਰਾ ਸ਼ਿਕੋਹ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਅਤੇ ਜਾਦੂਗਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਕੋਈ ਲਾਭ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਸੀ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੋਈ ਸਮਾਨ ਨਹੀ ਸੀ।
ਫਿਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਮਾਨ ਵਿੱਚੋਂ ਉਹਨਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਬਹੁਤ ਆਗਿਆਕਾਰੀ ਅਤੇ ਨਿਮਰਤਾ ਨਾਲ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਤੇ ਸਮੱਗਰੀ ਮੰਗੀ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੀ ਨਿਮਰਤਾ ਭਰੀ ਬੇਨਤੀ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਅਤੇ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਦਾਰਾ ਸ਼ਿਕੋਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਠੀਕ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨਾਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਸ ਨੇ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਨਿਭਾਈ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਸਾਰੀ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਭੁੱਲਾ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਤੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਬੁਰਾਈ ਦੇ ਬਦਲੇ ਚੰਗਿਆਈ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਹੋਰ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਪੈਦਾ ਨਾ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ।
Biography of Guru Arjun Dev Ji -The Fifth Sikh Guru 1563-1606
Guru Har Rai Ji: Meeting With Dara Shikoh
Guru Har Rai Ji: ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੇ ਅਲੱਗ- ਅਲੱਗ ਪਤਨੀਆਂ ਤੋਂ ਚਾਰ ਪੁੱਤਰ ਸਨ: ਦਾਰਾ ਸ਼ਿਕੋਹ, ਮੁਰਾਦ ਬਖਸ਼, ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਤੇ ਸ਼ੁਜਾ ਮੁਹੰਮਦ। ਦਾਰਾ ਸ਼ਿਕੋਹ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰਾ ਸੀ। ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਬਹੁਤ ਚਲਾਕ ਅਤੇ ਲਾਲਚੀ ਸੀ। ਔਰਗਜੇਬ ਗੱਦੀ ਤੇ ਬੈਠਣ ਲਈ ਕੁਝ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਥਾਲੀ ਵਿੱਚ ਟਾਈਗਰ ਦੇ ਮੁੱਛਾਂ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀਆਂ ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਉਹ ਖਤਰਨਾਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਪੀਰਾਂ ਅਤੇ ਫਕੀਰਾਂ ਤੇ ਜੋਤਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ। ਸਾਰੇ ਮਿਲ ਕੇ ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਬਾਘ ਦੇ ਮੁੱਛਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾਇਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਠੀਕ ਹੋਣ ਦੀ ਕੋਈ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਸੀ ਕਿ ਜੇ chebulic myrobalan ਤੇ masha weight of cloves ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸਿਹਤ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਦਰਬਾਰੀ ਇਹ ਦਵਾਈ ਲਈ ਜਗ੍ਹਾ-ਜਗ੍ਹਾ ਘੁੰਮਣ ਲੱਗੇ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਦਵਾਈ ਕਿਤੇ ਨਾ ਮਿਲੀ। ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਦਰਬਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਹਰਿ ਰਾਇ ਜੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ। ਹਲਾਂਕਿ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਪ੍ਰਤਿ ਈਰਖਾ ਰੱਖਦਾ ਸੀ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਗੁਰੂ ਘਰ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਹਮਦਰਦੀ ਅਤੇ ਸਦਾਚਾਰ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਸੀ। ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਅੱਗੇ ਨਿਮਰ ਤੇ ਆਦਰ ਸਤਿਕਾਰ ਹੋ ਕੇ ਇੱਕ ਚਿੱਠੀ ਭੇਜੀ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਇਸ ਗੱਲੋਂ ਖੁਸ਼ ਹੋਏ ਕਿ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਤੇ ਜੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖਤ ਲਿਖਿਆ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਲੋੜੀਂਦੀ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਏ।
ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕੁਹਾੜੀ ਚੰਦਨ ਦੇ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਕੱਟ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਚੰਦਨ ਕੁਹਾੜੀ ਨੂੰ ਖੂਸ਼ਬੂਦਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਇੱਕ ਹੱਥ ਨਾਲ ਫੁੱਲ ਤੋੜਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਹੱਥ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਫੁੱਲ ਦੋਵਾਂ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਬੁਰਾਈ ਦੇ ਬਦਲੇ ਚੰਗਿਆਈ ਵਾਪਸ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਇੱਕ ਮੋਤੀ ਇਹਨਾਂ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜੋੜਿਆ ਜਿਸਨੂੰ ਪੀਸਿਆ ਜਾਣਾ ਸੀ ਅਤੇ ਸਹਾਇਕ ਉਪਾਅ ਲਈ ਵਰਤ ਕੇ ਦਾਰਾ ਸ਼ਿਕੋਹ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ। ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਉਹ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਭੁੱਲ ਕੇ ਸ਼ਾਤੀ ਦੀ ਮਾਰਗ ਅਪਣਾਇਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾ ਦਾਰਾ ਸ਼ਿਕੋਹ ਦੀ ਸਿਹਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜਲਦੀ ਸੁਧਾਰ ਆਇਆ।
GURU HARGOBIND SINGH JI – The Sixth Sikh Guru 1613-38
Guru Har Rai Ji: Peace Intact
Guru Har Rai Ji: ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਲੜਾਈ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸ਼ਾਤੀ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲੋੜਵੰਦਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਫੌਜ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਦੁਆਰਾ ਖੜ੍ਹੀ ਕੀਤੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪਹਿਲਾਂ ਲੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸ਼ਾਤੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸ਼ਾਤੀਪੂਰਨ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
Biography Of Guru Har Rai Ji- The Seventh Sikh Guru (1630-1661)
Guru Har Rai Ji: Death And Successor
Guru Har Rai Ji: ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਏ ਜੀ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਰਾਮ ਰਾਏ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਔਗਰਜੇਬ ਅੱਗੇ ਬਾਣੀ ਦਾ ਸਹੀ ਅਰਥ ਨਹੀ ਦੱਸਿਆ। ਤਾਂ ਇਹ ਸੁਣ ਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਦੁੱਖ ਹੋਈਆ। ਇਸ ਲਈ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਏ ਜੀ ਨੇ ਰਾਮ ਰਾਏ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਉੱਤਰਧਿਕਾਰੀ ਨਾ ਚੁਣ ਕੇ ਹਰਕ੍ਰਿਸ਼ਣ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਉੱਤਰਧਿਕਾਰੀ ਚੁਣਿਆ। ਫਿਰ ਗੁਰੂ ਹਰਕ੍ਰਿਸ਼ਣ ਜੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਅਗਲੇ ਗੁਰੂ ਬਣੇ। ਜੋ ਸਿਰਫ ਕੇਵਲ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੇ ਸਨ। ਅਖੀਰ ਗੁਰੂ ਹਰਿ ਰਾਏ ਜੀ 6 ਅਕਤੂਬਰ 1661 ਈ: ਵਿੱਚ ਕੀਰਤਪੁਰ ਵਿਖੇ ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਸਮਾ ਗਏ।
Guru Har Krishan Ji 1656-64 Biography of the Eighth Sikh Guru
Guru Har Rai Ji: Jyanti
Guru Har Rai Ji: ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਇ ਜੀ ਦੀ ਜੈਅੰਤੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਿੱਖ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਹਰ ਸਾਲ ਗੁਰੂ ਹਰਿਰਾਏ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਨ ਲਈ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪਿਆਰ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਟ ਕਰਦੇ ਹਨ।ਇਹ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਹੈ।
ਸੰਗਤ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਗੁਰੂ ਦੇ ਭਜਨ ਉਚਾਰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਸ਼ਬਦ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਲੋਕ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਲਾਈਟਾਂ ਨਾਲ ਸਜਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ ਅਤੇ ਲੰਗਰ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕਰਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
Guru Tegh Bahadur Ji -The Ninth Guru of Sikh Religion 1621-75
Guru Gobind Singh Ji – The tenth Sikh Guru 1666 – 1708
