ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో కూటమి ప్రభుత్వం ఏర్పడిన తర్వాత తొలిసారి పూర్తిస్థాయి బడ్జెట్‌ను ఆర్థిక మంత్రి పయ్యావుల కేశవ్ అసెంబ్లీలో ప్రవేశపెట్టారు. ఈ ఏడాది బడ్జెట్ మొత్తం రూ. 3,22,359 కోట్లుగా ఉంది. ఇందులో రెవెన్యూ వ్యయం రూ. 2,51,162 కోట్లు కాగా, రెవెన్యూ లోటు రూ. 33,185 కోట్లు. అలాగే, ద్రవ్య లోటు రూ. 79,926 కోట్లు కాగా, మూల ధన వ్యయం రూ. 40,635 కోట్లుగా ఉంది.
బడ్జెట్ అవలోకనం
- మొత్తం బడ్జెట్ వ్యయం: ₹3,22,359 కోట్లు
- ఆదాయ వ్యయం: ₹2,51,162 కోట్లు
- మూలధన వ్యయం: ₹40,635 కోట్లు
- ఆర్థిక లోటు: ₹79,926.90 కోట్లు (జిఎస్‌డిపిలో 4.38%)
- ఆదాయ లోటు: ₹33,185.97 కోట్లు (జిఎస్‌డిపిలో 1.82%)
- ప్రాథమిక లోటు: ₹44,928.78 కోట్లు
ప్రధాన నిధి కేటాయింపులు:
- డ్రిప్ ఇరిగేషన్: 85 వేల హెక్టార్ల భూభాగాన్ని డ్రిప్ ఇరిగేషన్ పరిధిలోకి తీసుకురావడానికి అనుమతులు మంజూరు.
- తాగునీరు: గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో 95.44 లక్షల ఇళ్లకు రక్షిత తాగునీరు అందించేందుకు ప్రణాళికలు.
- గ్రామీణ రహదారులు: గ్రామాల్లో సిమెంట్ రోడ్లు, తారు రోడ్లు, పశువుల పాకల కోసం 30 వేల పనులు ఇప్పటికే మంజూరు.
- సీసీ రహదారులు: మంజూరైన 4,300 కిలోమీటర్ల సీసీ రహదారుల్లో 3,000 కిలోమీటర్ల మేర నిర్మాణం పూర్తి, మిగిలిన 1,300 కిలోమీటర్ల పనులు తుది దశలో.
- నరేగా ఉపాధి: 72 లక్షల మందికి ఉపాధి అవకాశాలను కల్పించే ప్రణాళిక.
- జల వనరుల అభివృద్ధి: పోలవరం-బనకచర్ల నదుల అనుసంధాన ప్రాజెక్టు ప్రణాళిక రూపొందింపు. రాయలసీమకు 200 టీఎంసీల నీటిని తరలించే చర్యలు.
- హంద్రీ-నీవా ప్రాజెక్టు: కాల్వల వెడల్పు పనులు ఇప్పటికే ప్రారంభం.
- పాత్‌హోల్‌ ఫ్రీ ఆంధ్ర: మొత్తం 20,059 కిలోమీటర్ల రహదారుల్లో 17,605 కిలోమీటర్ల రోడ్ల మరమ్మతులు మూడు నెలల వ్యవధిలోనే పూర్తయ్యాయి.
ఆంధ్రప్రదేశ్ 2024-25 బడ్జెట్ కేటాయింపులు:
- అమరావతి నిర్మాణం: ₹6,000 కోట్లు
- రోడ్ల నిర్మాణం, మరమ్మతులు: ₹4,220 కోట్లు
- పోర్టులు, ఎయిర్‌పోర్టులు: ₹605 కోట్లు
- ఆర్టీజీఎస్: ₹101 కోట్లు
- ఐటీ, ఎలక్ట్రానిక్స్ రాయితీలు: ₹300 కోట్లు
- NTR భరోసా పెన్షన్: ₹27,518 కోట్లు
- ఆదరణ పథకం: ₹1,000 కోట్లు
- మనబడి పథకం: ₹3,486 కోట్లు
- తల్లికి వందనం పథకం: ₹9,407 కోట్లు : 2025-26 విద్యా సంవత్సరంలో రూ.15,000 ఆర్థిక సహాయం అందించడానికి ప్రభుత్వం తల్లికి వందనం పథకాన్ని ప్రారంభిస్తోంది. ప్రభుత్వ మరియు ప్రైవేట్ పాఠశాలల్లో I నుండి XII తరగతుల్లో చేరిన పిల్లలకు ఈ పథకం వర్తిస్తుంది.
- దీపం 2.O పథకం: ₹2,601 కోట్లు
- బాల సంజీవని పథకం: ₹1,163 కోట్లు
- చేనేత, నాయీబ్రాహ్మణుల ఉచిత విద్యుత్: ₹450 కోట్లు
- ఎస్సీ, ఎస్టీ, బీసీ స్కాలర్‌షిప్‌లు: ₹3,377 కోట్లు
- స్వచ్ఛ ఆంధ్ర: ₹820 కోట్లు
- ఎస్సీ, ఎస్టీల ఉచిత విద్యుత్: ₹400 కోట్లు
- అన్నదాత సుఖీభవ పథకం: ₹6,300 కోట్లు
- ధరల స్థిరీకరణ నిధి: ₹300 కోట్లు
- సాగునీటి ప్రాజెక్టులు: ₹11,314 కోట్లు
- పోలవరం నిర్మాణం: ₹6,705 కోట్లు
- జల్ జీవన్ మిషన్: ₹2,800 కోట్లు
- రాష్ట్రీయ కృషి వికాస్ యోజన: ₹500 కోట్లు
- ప్రభుత్వ పాఠశాలలకు ఉచిత విద్యుత్: నిధుల కేటాయింపు
- ప్రాజెక్టుల గ్యాప్ ఫండింగ్ స్కీమ్: ₹2,000 కోట్లు
- భాషాభివృద్ధి నిధులు: తొలిసారి కేటాయింపు
- తెలుగు భాషాభివృద్ధి: ₹10 కోట్లు
- BC విభాగానికి రూ.47,456 కోట్లు
- ఎస్సీ విభాగానికి రూ.20,281 కోట్లు
- మైనారిటీ వర్గాల సంక్షేమానికి రూ.5,434 కోట్లు
ఈ బడ్జెట్‌లో అభివృద్ధి, సంక్షేమ కార్యక్రమాలకు ప్రాధాన్యతనిచ్చారు.
ఆంధ్రప్రదేశ్ బడ్జెట్ 2025లో అత్యధికంగా కేటాయించిన రంగాలు
వివిధ రంగాలలో, సామాజిక సేవలకు అత్యధిక కేటాయింపులు వచ్చాయి, తరువాత సాధారణ సేవలు మరియు ఆర్థిక సేవలు ఉన్నాయి.
1. సామాజిక సేవలు – ₹1,36,740 కోట్లు (మొత్తం బడ్జెట్‌లో 42.42%)
ఈ రంగంలో విద్య, ఆరోగ్యం, సంక్షేమం, గృహనిర్మాణం, పట్టణాభివృద్ధి మరియు నీటి సరఫరా ఉన్నాయి. ప్రధాన కేటాయింపులు:
- సాధారణ విద్య: ₹34,825.61 కోట్లు
- 2025-26 సంవత్సరానికి ఆరోగ్యం, వైద్య మరియు కుటుంబ సంక్షేమ శాఖకు రూ.19,264 కోట్లు కేటాయించాలని బడ్జెట్‌లో ప్రతిపాదించారు.
- సంక్షేమ కార్యక్రమాలు: ₹52,380.63 కోట్లు
- పట్టణాభివృద్ధి: ₹13,862.29 కోట్లు
- గృహనిర్మాణం: ₹6,317.78 కోట్లు
2. సాధారణ సేవలు – ₹1,01,080 కోట్లు (మొత్తం బడ్జెట్‌లో 31.36%)
సాధారణ సేవలు పరిపాలనా ఖర్చులు, చట్ట అమలు మరియు పాలనను కవర్ చేస్తాయి, రాష్ట్ర యంత్రాంగం సజావుగా పనిచేయడానికి భరోసా ఇస్తాయి.
3. ఆర్థిక సేవలు – ₹84,538 కోట్లు (మొత్తం బడ్జెట్‌లో 26.22%)
ఈ రంగం వ్యవసాయం, నీటిపారుదల, పరిశ్రమ, ఇంధనం, రవాణా మరియు గ్రామీణాభివృద్ధిపై దృష్టి పెడుతుంది. ప్రధాన కేటాయింపులు:
- వ్యవసాయం & అనుబంధ సేవలు: ₹14,182.37 కోట్లు
- పంచాయతీరాజ్ & గ్రామీణాభివృద్ధి శాఖకు 2025-26 సంవత్సరానికి రూ.18,847 కోట్లు కేటాయించారు.
- నీటిపారుదల & వరద నియంత్రణ: ₹18,019.66 కోట్లు (ఆర్థిక సేవలలో అత్యధిక కేటాయింపు)
- ఇంధన శాఖ కోసం, ఆర్థిక మంత్రి రూ.13,600 కోట్ల కేటాయింపును ప్రతిపాదించారు. దక్షిణ రాష్ట్ర ఇంధన రంగం గ్రీన్ హైడ్రోజన్ హబ్‌గా ఎదగాలనే లక్ష్యంతో పరివర్తనాత్మక పునరుజ్జీవనాన్ని పొందుతోంది.
- ఇతర ప్రధాన కేటాయింపుల్లో రవాణా, రోడ్లు మరియు భవనాల శాఖకు రూ.8,785 కోట్లు మరియు హోం శాఖకు రూ.8,570 కోట్లు ఉన్నాయి.
Download Andhra Pradesh Budget 2025 PDF
