ఆంధ్రప్రదేశ్ ఆర్థిక వ్యవస్థ వ్యవసాయం ప్రధానాధారంగా ఉన్నప్పటికీ, పారిశ్రామిక మరియు సేవా రంగాలు కూడా సమతుల అభివృద్ధిలో కీలక పాత్ర పోషిస్తున్నాయి. ఉపాధి కల్పనలో వ్యవసాయం కీలక పాత్ర పోషిస్తుండగా, ఆదాయార్జనకు సేవా రంగం ముఖ్యమైన మార్గంగా నిలుస్తుంది. అలాగే, మౌలిక వసతుల కల్పనతో పాటు అధిక ఆర్థిక వృద్ధిని సాధించడంలో పారిశ్రామిక రంగం కీలక భాగస్వామిగా ఉంది. దేశం యొక్క పురోగతిని GDP ద్వారా అంచనా వేసినట్లే, రాష్ట్ర అభివృద్ధిని GSDP మరియు GVA వంటి ఆర్థిక సూచికలు ప్రతిబింబిస్తాయి.
వీటిలో వ్యవసాయ, పారిశ్రామిక, సేవా రంగాల ప్రాధాన్యతను గ్రహించడం అత్యంత అవసరం. సంబంధిత వృద్ధిరేట్ల గణాంకాలు, రంగాల ఆధారిత ఉపవిభాగాలు, వాటి ప్రాధాన్యం, రాష్ట్ర తలసరి ఆదాయ స్థితిగతులపై సుస్థిర అవగాహన కలిగి ఉండడం ప్రతి పోటీ పరీక్ష అభ్యర్ధికి అవసరం.
రాష్ట్ర స్థూల దేశీయోత్పత్తి (GSDP )
రాష్ట్ర ఆర్థిక వ్యవస్థలో రాష్ట్ర స్థూల దేశీయోత్పత్తి (GSDP ) మరియు స్థూల విలువ జోడింపు (గ్రాస్ వ్యాల్యూ యాడెడ్ – GVA) ప్రధాన పాత్ర పోషిస్తాయి. సాధారణంగా ఒక సంవత్సర కాలంలో, రాష్ట్ర భౌగోళిక పరిధిలో వ్యవసాయం, పరిశ్రమలు, మరియు సేవా రంగాల ద్వారా ఉత్పత్తి చేసిన వస్తు మరియు సేవల మొత్తం విలువను GSDP అంటారు.
GSDP నుండి ఉత్పత్తి ప్రక్రియలో ఉపయోగించిన ముడి పదార్థాల పన్నులు మరియు సబ్సిడీలను తీసివేస్తే, మిగిలే మొత్తం స్థూల విలువ జోడింపు (GVA) అని పిలుస్తారు. సాధారణంగా GVA విలువ GSDP కంటే తక్కువగా ఉంటుంది.
ఈ రెండు సూచికలు, రాష్ట్ర ఆర్థిక ప్రగతిని అంచనా వేయడంలో కీలకమైనవి.
2023-24లో రాష్ట్ర GVA, GSDP గణాంకాలు
2023-24 సంవత్సరానికి ప్రస్తుత ధరల వద్ద, రాష్ట్ర GVA మొత్తం రూ.13.29 లక్షల కోట్లుగా అంచనా వేయబడింది. ఈ మొత్తం రంగాలవారీగా విభజిస్తే:
- వ్యవసాయం, అనుబంధ రంగాలు: రూ.4.54 లక్షల కోట్లు
- పారిశ్రామిక రంగం: రూ.3.41 లక్షల కోట్లు
- సేవా రంగం: రూ.5.34 లక్షల కోట్లు
ఇదే కాలానికి GSDP విలువ రూ.14.40 లక్షల కోట్లుగా అంచనా వేయబడింది.
GSDP వృద్ధిరేటు:
- 2023-24:
- మొత్తం వృద్ధి: 10.44%
- వ్యవసాయం: 6.04%
- పారిశ్రామిక రంగం: 8.46%
- సేవా రంగం: 11.01%
- 2022-23:
- మొత్తం వృద్ధి: 13.50%
- వ్యవసాయం: 9.48%
- పారిశ్రామిక రంగం: 16.06%
- సేవా రంగం: 17.57%
2022-23లో కూడా సేవా రంగం వృద్ధి రేటులో ముందంజలో ఉండటం గమనార్హం.
2020-21లో ఆర్థిక రంగాలపై కొవిడ్ ప్రభావం
రాష్ట్ర విభజన నుంచి 2023-24 వరకు, రాష్ట్ర ఆర్థిక వ్యవస్థలోని మూడు ప్రధాన రంగాలైన వ్యవసాయం, పారిశ్రామికం, మరియు సేవలు నిరంతర అభివృద్ధిని సాధించాయి. అయితే, 2020-21లో, కొవిడ్-19 మహమ్మారి ప్రభావం వల్ల సేవా రంగం తీవ్రంగా దెబ్బతింది.
- సేవా రంగం: ఈ కాలంలో రుణాత్మక వృద్ధి రేటు (-5.18%) నమోదైంది, ఇది ఆర్థిక వ్యవస్థపై కొవిడ్ ప్రభావాన్ని స్పష్టంగా చూపిస్తుంది.
ఇది సేవా రంగంలోని ఉపరంగాలు, ముఖ్యంగా రవాణా, హోటళ్ళు మరియు కమ్యూనికేషన్ వంటి విభాగాలపై తీవ్రమైన ప్రతికూల ప్రభావం చూపింది.
రంగాలవారీగా సహకారం
వ్యవసాయం మరియు అనుబంధ రంగాలు
ఆంధ్రప్రదేశ్ ఆర్థిక వ్యవస్థలో GSDP కి అత్యధిక ఆదాయాన్ని సేవా రంగం అందిస్తుందనే విషయం నిజమైనా, వ్యవసాయ రంగం రాష్ట్రంలోని 62% ప్రజల జీవనాధారంగా నిలుస్తోంది. వ్యవసాయం, అనుబంధ రంగాలు ఉపాధిని కల్పించడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుండగా, మొత్తం ఆదాయంలో రెండవ స్థానాన్ని కలిగివున్నాయి.
2023-24లో గణాంకాలు
- స్థిర ధరల వద్ద: వ్యవసాయ రంగం 1.69% వృద్ధి రేటుతో రూ.2,17,403 కోట్లు GVAకు అందించింది.
- ప్రస్తుత ధరల వద్ద: వ్యవసాయ రంగం 6.04% వృద్ధి రేటుతో రూ.4,53,807 కోట్లు అందించింది.
వృద్ధిరేటు విశ్లేషణ
- 2014-15 నుంచి 2023-24 వరకు, వ్యవసాయం మరియు అనుబంధ రంగాలు ధనాత్మక వృద్ధిరేటు నమోదు చేశాయి.
- 2023-24లో వ్యవసాయం 10.6%, పశుసంపద 4.79% వృద్ధిరేటు సాధించాయి.
గత నాలుగేళ్లలో GVAలో భాగస్వామ్యం
- 2020-21: 37.69%
- 2021-22: 36.49%
- 2022-23: 34.97%
- 2023-24: 34.14%
ఉపవిభాగాల ప్రదర్శన (2023-24)
- వ్యవసాయం ఉపవిభాగం: స్థిర ధరల వద్ద రూ.24,450 కోట్లు (రుణాత్మక వృద్ధి -9.82%)
- ఉద్యానవన విభాగం: 2.84% వృద్ధితో రూ.56,262 కోట్లు
- పశుసంపద: 4.79% వృద్ధి రేటుతో రూ.63,886 కోట్లు
- అటవీ ఉత్పత్తులు: 0.85% వృద్ధి రేటుతో రూ.2,673 కోట్లు
- మత్స్యసంపద: 2.6% వృద్ధితో రూ.70,131 కోట్లు
సేవా రంగం పాత్ర
సేవా రంగం రాష్ట్ర ఆర్థిక వ్యవస్థకు కీలకమైన ఆదాయ వనరుగా ఉంది. ఆంధ్రప్రదేశ్ ఆర్థిక వ్యవస్థలో GVA మరియు GSDP కి అత్యధిక ఆదాయం సేవా రంగం నుంచి లభిస్తోంది. ఉపరంగాల వృద్ధి నిరంతరంగా కొనసాగుతుండగా, కమ్యూనికేషన్లు అత్యధిక ప్రగతిని సాధించాయి. ప్రజాసేవల రంగం మినహా అన్ని విభాగాలు స్థిర వృద్ధి సాధించడం గమనార్హం.
2023-24లో సేవా రంగం గణాంకాలు
- స్థిర ధరల వద్ద: 5.21% వృద్ధి రేటుతో రూ.2,90,360 కోట్లు GVAకు అందించింది.
- ప్రస్తుత ధరల వద్ద: 11.01% వృద్ధి రేటుతో రూ.5,33,833 కోట్లు అందించింది.
- సేవా రంగం వాటా:
- ప్రస్తుత ధరల GVAలో 40.16%
- ఉపరంగాల వాటాలు:
- వాణిజ్యం, హోటళ్లు, రెస్టారెంట్లు: 7.61%
- రవాణా, నిల్వ, కమ్యూనికేషన్లు: 8.29%
- ఫైనాన్స్, బీమా, రియల్ ఎస్టేట్: 12.50%
- సామాజిక, వ్యక్తిగత సేవలు: 11.76%
సేవా రంగం వాటా పెరుగుదల
- 2020-21: 37.78%
- 2021-22: 38.18%
- 2022-23: 39.30%
- 2023-24: 40.46%
ఉపరంగాల పనితీరు (2023-24)
- కమ్యూనికేషన్లు: అత్యధిక వృద్ధి రేటు 12.40%
- ప్రజాసేవలు: రుణాత్మక వృద్ధి రేటు -2.9%
పారిశ్రామిక రంగం
ఆంధ్రప్రదేశ్ ఆర్థిక వ్యవస్థలో పారిశ్రామిక రంగం కీలకమైన స్థానం కలిగి ఉంది. రాష్ట్ర GVAలో పారిశ్రామిక రంగం 2023-24లో 25.69% వాటాను అందించింది. పారిశ్రామిక రంగం ఆంధ్రప్రదేశ్ ఆర్థిక వ్యవస్థకు ఉత్పత్తి, ఉపాధి, మరియు వృద్ధిలో కీలకంగా ఉంది. తయారీ రంగం ఈ విభాగంలో ప్రధాన ఆదాయ వనరుగా ఉన్నప్పటికీ, విద్యుత్తు, గ్యాస్, నీటి సరఫరా అత్యధిక వృద్ధి రేటు నమోదు చేయడం గమనార్హం.ఈ రంగంలో నాలుగు ప్రధాన ఉపరంగాలు ఉన్నాయి:
- గనులు, తవ్వకం
- విద్యుత్తు, గ్యాస్, నీటి సరఫరా
- తయారీ రంగం
- నిర్మాణ రంగం
పారిశ్రామిక రంగంపై ప్రభావం
రాష్ట్ర విభజన తర్వాత, పారిశ్రామిక రంగం ఆశించిన స్థాయిలో ప్రగతి సాధించలేకపోయింది. దీంతో రాష్ట్ర ప్రభుత్వం పారిశ్రామిక రంగాన్ని ఆర్థిక వ్యవస్థకు కీలక శక్తిగా మార్చేందుకు పలు విధానాలను ప్రవేశపెట్టింది.
2023-24లో పారిశ్రామిక రంగం గణాంకాలు
- స్థిర ధరల వద్ద:
- వృద్ధి రేటు: 8.02%
- GVA: రూ.2,22,870 కోట్లు
- ప్రస్తుత ధరల వద్ద:
- వృద్ధి రేటు: 8.46%
- GVA: రూ.3,41,484 కోట్లు
GVAలో పారిశ్రామిక రంగం వాటా
- 2014-15: 25.48%
- 2023-24: 25.69%
ఉపరంగాల విభాగం
- తయారీ రంగం:
- స్థిర ధరల వద్ద GVAకు రూ.1,13,278 కోట్లు
- ప్రస్తుత ధరల వద్ద రూ.1,62,545 కోట్లు
- GVAలో వాటా: 12.23%
- నిర్మాణ రంగం: తయారీ రంగం తర్వాత రెండవ స్థానంలో ఉంది.
- విద్యుత్తు, గ్యాస్, నీటి సరఫరా:
- అత్యల్ప ఆదాయాన్ని అందించినప్పటికీ, 2023-24లో అత్యధిక వృద్ధిరేటు నమోదు చేసింది.
ఆంధ్రప్రదేశ్ ఆర్థిక వ్యవస్థ అన్ని రంగాలలో సమతుల అభివృద్ధి సాధించేందుకు కృషి చేస్తోంది. వ్యవసాయం, పారిశ్రామికం, సేవా రంగాల్లో సృష్టించబడుతున్న విలువ ఆధారంగా రాష్ట్ర ఆర్థిక ప్రగతి అంచనా వేయబడుతోంది.
