భారతదేశ పర్యావరణ విధానాలు
భారతదేశంలో అద్భుతమైన పర్యావరణ వైవిధ్యం ఉంది, అభివృద్ధి చెందుతున్న జనాభా మరియు వేగవంతమైన పారిశ్రామికీకరణతో పాటు, పర్యావరణం మరియు సహజ వనరులను రక్షించడానికి బలమైన చట్టాల మరియు విధానాల అవసరం ఉంది. భారతదేశం తన పర్యావరణ వ్యవస్థలను రక్షించడం, కాలుష్యాన్ని తగ్గించడం మరియు స్థిరమైన అభివృద్ధిని ప్రోత్సహించే లక్ష్యంతో పర్యావరణ చట్టాలు మరియు నిబంధనలను రూపొందించింది. ఈ కథనంలో భారతదేశంలోని ప్రధాన పర్యావరణ విధానాల గురించి చర్చించాము.
భారత రాజ్యాంగంలో పర్యావరణ సంబంధిత నిబంధనలు
పర్యావరణ పరిరక్షణ అనేది భారత రాజ్యాంగంలో రాష్ట్ర విధాన నిర్దేశక సూత్రాలు మరియు ప్రాథమిక విధులలో భాగంగా పేర్కొనబడింది.
రాష్ట్ర విధాన నిర్దేశక సూత్రాలు (పార్ట్ IV) ఆర్టికల్ 48A : పర్యావరణ పరిరక్షణ మరియు అభివృద్ధి మరియు అడవులు మరియు వన్యప్రాణుల రక్షణ పర్యావరణాన్ని రక్షించడానికి మరియు మెరుగుపరచడానికి మరియు దేశంలోని అడవులు మరియు వన్యప్రాణులను రక్షించడానికి రాష్ట్రం ప్రయత్నిస్తుంది.
ప్రాథమిక విధులు (పార్ట్ IV A) ఆర్టికల్ 51A : అడవులు, సరస్సులు, నదులు మరియు వన్యప్రాణులతో సహా సహజ పర్యావరణాన్ని రక్షించడం మరియు మెరుగుపరచడం మరియు జీవుల పట్ల కరుణ కలిగి ఉండటం.
APPSC/TSPSC Sure shot Selection Group
భారతదేశ పర్యావరణ విధానాలు
1. వాతావరణ మార్పుపై జాతీయ కార్యాచరణ ప్రణాళిక (NAPCC)
2008లో రూపొందించబడిన, NAPCC ఉపశమన మరియు అనుసరణ చర్యల కలయిక ద్వారా వాతావరణ మార్పులను ఎదుర్కోవటానికి భారతదేశం యొక్క వ్యూహాన్ని వివరిస్తుంది. ఇది సౌరశక్తి, స్థిరమైన వ్యవసాయం, నీటి సంరక్షణ మరియు హరిత భారతదేశాన్ని సృష్టించడం వంటి రంగాలపై దృష్టి సారించే ఎనిమిది జాతీయ మిషన్లను కలిగి ఉంది. NAPCC దేశం యొక్క కార్బన్ తీవ్రతను తగ్గించడానికి మరియు వాతావరణ మార్పుల యొక్క ప్రతికూల ప్రభావాలకు దాని స్థితిస్థాపకతను మెరుగుపరచడానికి ప్రయత్నిస్తుంది.
2. స్వచ్ఛ భారత్ అభియాన్ (క్లీన్ ఇండియా క్యాంపెయిన్)
2014లో ప్రారంభించబడిన ఈ ప్రచారం భారతదేశం అంతటా పరిశుభ్రత మరియు ఘన వ్యర్థాల సరైన నిర్వహణను నిర్ధారించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. బహిరంగ మలవిసర్జనను తొలగించడానికి మరియు పారిశుద్ధ్యాన్ని మెరుగుపరచడానికి గృహ మరుగుదొడ్ల నిర్మాణం దాని ప్రధాన భాగాలలో ఒకటి. మెరుగైన ప్రజారోగ్యాన్ని ప్రోత్సహిస్తూనే, ఒక ముఖ్యమైన పర్యావరణ ఆందోళన, అక్రమ వ్యర్థాలను పారవేయడం అనే సమస్యను ప్రచారం చేస్తుంది
3. పునరుత్పాదక ఇంధన విధానాలు
పునరుత్పాదక ఇంధన స్వీకరణ కోసం భారతదేశం ప్రతిష్టాత్మక లక్ష్యాలను నిర్దేశించింది. NAPCCలో భాగమైన నేషనల్ సోలార్ మిషన్ మరియు నేషనల్ విండ్ మిషన్ దేశ శక్తి మిశ్రమంలో సౌర మరియు పవన శక్తి వాటాను పెంచడం లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నాయి. శిలాజ ఇంధనాలపై ఆధారపడటాన్ని తగ్గించడం, గ్రీన్‌హౌస్ వాయు ఉద్గారాలను తగ్గించడం మరియు శక్తి భద్రతను నిర్ధారించడం లక్ష్యంగా ఉంది.
భారతదేశంలోని పర్యావరణ చట్టాలు
పర్యావరణ పరిరక్షణ చట్టం, 1986
భారతదేశ పర్యావరణ చట్టపరమైన ఫ్రేమ్‌వర్క్ యొక్క మూలస్తంభం, పర్యావరణ పరిరక్షణ చట్టం (EPA) వివిధ పర్యావరణ సమస్యలను పరిష్కరించడానికి పునాదిని అందిస్తుంది. పర్యావరణాన్ని రక్షించడానికి మరియు మెరుగుపరచడానికి, పర్యావరణానికి హాని కలిగించే కార్యకలాపాలను నియంత్రించడానికి మరియు నిషేధించడానికి మరియు కాలుష్య నియంత్రణకు ప్రమాణాలను నిర్ణయించడానికి ఇది కేంద్ర ప్రభుత్వానికి అధికారం ఇస్తుంది. ఇది డిసెంబర్ 1984లో భోపాల్ గ్యాస్ దుర్ఘటన నేపథ్యంలో ఆమోదించబడింది. మానవ పర్యావరణంపై UN సమావేశం, 1972- స్టాక్‌హోమ్ ప్రకటనను సాధించడానికి ఇది అమలు చేయబడింది. పర్యావరణ-సున్నితమైన జోన్‌లు EPA, 1986 కింద MoEFCC ద్వారా తెలియజేయబడతాయి
నీరు (కాలుష్య నివారణ మరియు నియంత్రణ) చట్టం, 1974
ఈ చట్టం నీటి కాలుష్యాన్ని పరిష్కరిస్తుంది, నీటి వనరుల కాలుష్యాన్ని నిరోధించడం మరియు నియంత్రించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. ఇది నీటి వనరులలోకి పారిశ్రామిక మరియు గృహ విడుదలలను నియంత్రించడానికి మరియు నీటి నాణ్యత ప్రమాణాలను అమలు చేయడానికి రాష్ట్ర కాలుష్య నియంత్రణ బోర్డులు (SPCBలు) అని పిలువబడే అధికారులను ఏర్పాటు చేస్తుంది.
- CPCB నీటి కాలుష్య నివారణకు సంబంధించిన విధానాలను రూపొందించడం మరియు వివిధ SPSBల సమన్వయ కార్యకలాపాలతో పాటుగా కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలలో కూడా ఇదే విధులను నిర్వహిస్తుంది.
- SPCB రాష్ట్రం లోని నీటి కాలుష్య నివారణకు సంబంధించిన విధానాలను ఆమోదించడం, తిరస్కరించడం మరియు విడుదలకు సమ్మతి ఇవ్వడం ద్వారా మురుగు మరియు పారిశ్రామిక వ్యర్థాల విడుదలను నియంత్రిస్తుంది.
వాయు (కాలుష్య నివారణ మరియు నియంత్రణ) చట్టం, 1981
నీటి చట్టం మాదిరిగానే, ఈ చట్టం వాయు కాలుష్యాన్ని లక్ష్యంగా చేసుకుంది. పరిశ్రమలు, వాహనాలు మరియు ఇతర వనరుల నుండి వాయు కాలుష్య కారకాలను నియంత్రించడానికి మరియు నియంత్రించడానికి, గాలి నాణ్యతను నిర్వహించడానికి ఉద్గార ప్రమాణాలు మరియు మార్గదర్శకాలను ఏర్పాటు చేయడానికి ఇది కేంద్ర మరియు రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలకు అధికారం ఇస్తుంది. భారతదేశంలో వాయు కాలుష్యాన్ని నియంత్రించడం మరియు నిరోధించడం ఈ చట్టం లక్ష్యం మరియు దాని ప్రధాన లక్ష్యాలు:
- వాయు కాలుష్యం నివారణ, నియంత్రణ మరియు తగ్గించడం కోసం అందించడం.
- చట్టాన్ని అమలు చేయడానికి కేంద్ర మరియు రాష్ట్ర స్థాయిలో బోర్డుల ఏర్పాటు చేయడం
వన్యప్రాణుల రక్షణ చట్టం, 1972
భారతదేశం యొక్క గొప్ప జీవవైవిధ్యాన్ని పరిరక్షించడం యొక్క ప్రాముఖ్యతను గుర్తిస్తూ, ఈ చట్టం వన్యప్రాణుల జాతులను వేటాడటం నిషేధించింది. ఇది రక్షిత ప్రాంతాలను నిర్దేశిస్తుంది, నేరాలకు జరిమానాలను నిర్దేశిస్తుంది మరియు వన్యప్రాణులు మరియు వాటి ఉత్పన్నాలలో వాణిజ్యాన్ని నియంత్రిస్తుంది. ఈ చట్టం ఆరు షెడ్యూల్‌లను కలిగి ఉంది
- షెడ్యూల్ I మరియు షెడ్యూలు II భాగం సంపూర్ణ రక్షణను అందిస్తాయి, వీటికింద నేరాలకు అత్యధిక జరిమానాలు విధించబడతాయి.
- షెడ్యూల్ III మరియు షెడ్యూల్ IVలో జాబితా చేయబడిన జాతులు కూడా రక్షించబడ్డాయి, అయితే జరిమానాలు చాలా తక్కువగా ఉంటాయి.
- షెడ్యూల్ V కింద జంతువులు, ఉదా. సాధారణ కాకులు, పండ్ల గబ్బిలాలు, ఎలుకలు మరియు ఎలుకలు చట్టబద్ధంగా క్రిమికీటకాలుగా పరిగణించబడతాయి మరియు వాటిని స్వేచ్ఛగా వేటాడవచ్చు.
- షెడ్యూల్ VIలో పేర్కొన్న స్థానిక మొక్కలను సాగు చేయడం మరియు నాటడం నిషేధించబడింది.
అటవీ సంరక్షణ చట్టం, 1980
దేశంలోని విలువైన అటవీ విస్తీర్ణాన్ని కాపాడేందుకు, అటవీ భూములను అటవీయేతర ప్రయోజనాల కోసం మళ్లించడానికి ఈ చట్టానికి కేంద్ర ప్రభుత్వ అనుమతి అవసరం. అటవీ భూమి విచక్షణారహితంగా దోపిడీకి గురికాకుండా చూసుకోవడం ద్వారా పరిరక్షణ ప్రయత్నాలతో అభివృద్ధి అవసరాలను సమతుల్యం చేయడం దీని లక్ష్యం.
జీవ వైవిధ్య చట్టం 2002
CBD, నగోయా ప్రోటోకాల్‌ను అమలు చేయడానికి ఇది అమలు చేయబడింది. బయోపైరసీని తనిఖీ చేయడం, జీవ వైవిధ్యం మరియు స్థానిక సాగుదారులను కేంద్ర మరియు రాష్ట్ర బోర్డులు మరియు స్థానిక కమిటీల యొక్క మూడు-స్థాయి నిర్మాణం ద్వారా రక్షించడం వంటి బాధ్యతలు నిర్వహిస్తుంది. నేషనల్ బయోడైవర్సిటీ అథారిటీ (NBA), రాష్ట్ర జీవవైవిధ్య బోర్డులు (SBBS), మరియు బయోడైవర్సిటీ మేనేజ్‌మెంట్ కమిటీలు (BMCS) ఏర్పాటు చేస్తుంది.
నేషనల్ గ్రీన్ ట్రిబ్యునల్ చట్టం, 2010
నేషనల్ గ్రీన్ ట్రిబ్యునల్ (NGT) ఏర్పాటు పర్యావరణ న్యాయశాస్త్రంలో ఒక ముఖ్యమైన దశగా గుర్తించబడింది. పర్యావరణ వివాదాలను పరిష్కరించడానికి మరియు పర్యావరణ చట్టాలను అమలు చేయడానికి NGT ప్రత్యేక ఫోరమ్‌ను అందిస్తుంది, గాలి మరియు నీటి కాలుష్యం, వ్యర్థాల నిర్వహణ మరియు మరిన్నింటికి సంబంధించిన విషయాలపై అధికార పరిధిని కలిగి ఉంటుంది.
ప్రమాదకర మరియు ఇతర వ్యర్థాలు (నిర్వహణ మరియు సరిహద్దుల మార్పిడి) నియమాలు, 2016
ఈ నియమాల సమితి మానవ ఆరోగ్యం మరియు పర్యావరణంపై దాని ప్రతికూల ప్రభావాలను నివారించడానికి ప్రమాదకర వ్యర్థాల నిర్వహణపై దృష్టి పెడుతుంది. ఇది ప్రమాదకర వ్యర్థాల సరైన నిర్వహణ, రవాణా, చికిత్స మరియు పారవేయడం వంటి విధానాలను వివరిస్తుంది.
భారతదేశ పర్యావరణ విధానాలు, డౌన్లోడ్ PDF
| మరింత చదవండి: | |
| తాజా ఉద్యోగ ప్రకటనలు | ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి |
| ఉచిత స్టడీ మెటీరియల్ (APPSC, TSPSC) | ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి |
| ఉచిత మాక్ టెస్టులు | ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి |
