ఇనుప ఖనిజం : ఇనుప ఖనిజం అతి ముఖ్యమైన లోహ ధాతువు. ఇది ఆధునిక నాగరికతకు వెన్నెముకగా ప్రసిద్ధి చెందింది. అనేక పరిశ్రమలు ఇనుముపై ఆధారపడి ఉంటాయి, అందువల్ల దీనిని అన్ని పరిశ్రమల ప్రాథమికాంశాలు అని కూడా పిలుస్తారు.
ఇనుప ఖనిజం అనేది సహజంగా లభించే ఘన పదార్థం, దీని నుండి విలువైన ఖనిజాలను వాణిజ్య ఉపయోగం కోసం వెలికితీస్తారు. ఇనుప ధాతువులు లోహ ఇనుమును ఉత్పత్తి చేయడానికి ఆర్థికంగా వెలికితీసే శిలలు మరియు ఖనిజాలు. ఇవి సాధారణంగా ఐరన్ ఆక్సైడ్లతో సమృద్ధిగా ఉంటాయి. ఇవి ముదురు బూడిద, ప్రకాశవంతమైన పసుపు, తుప్పుపట్టిన ఎరుపు, లోతైన ఊదా వంటి వివిధ రంగులలో లభిస్తాయి.
భారతదేశంలో ఇనుప ఖనిజం
ఇనుప ఖనిజంలో ఎక్కువ భాగం ఇనుమును ఉత్పత్తి చేయడానికి ఉపయోగించబడుతుంది, తరువాత ఉక్కును ఉత్పత్తి చేయడానికి ఉపయోగిస్తారు. నేడు తవ్విన మొత్తం ఇనుప ఖనిజంలో ఉక్కు ఉత్పత్తి 98%. భవన నిర్మాణంలో ఉపయోగించే స్టేపుల్స్, ఆటోమొబైల్స్, స్టీల్ బీమ్‌లు మరియు ఇనుము మరియు ఉక్కు అవసరమయ్యే ఏదైనా ఈ వర్గంలోకి వస్తాయి. పరిశ్రమ, నిర్మాణం, అన్ని రకాల రవాణా మార్గాలు, పాత్రలు మరియు గృహోపకరణాలు, ఎలక్ట్రానిక్ పరికరాలు మొదలైనవి. భారతదేశంలో సుమారుగా 9,602 మిలియన్ టన్నుల రికవరీ హెమటైట్ నిల్వలు మరియు 3,408 మిలియన్ టన్నుల ఇనుప ఖనిజం యొక్క రికవరీ మాగ్నెటైట్ నిల్వలు ఉన్నాయి. చత్తీస్‌గఢ్, మధ్యప్రదేశ్, కర్నాటక, జార్ఖండ్, ఒడిశా, గోవా, మహారాష్ట్ర, ఆంధ్రప్రదేశ్, కేరళ, రాజస్థాన్ మరియు తమిళనాడు భారతదేశంలోని ఇనుప ఖనిజం ఉత్పత్తిలో అగ్రస్థానంలో ఉన్నాయి. ఈ కథనం భౌగోళిక శాస్త్రంలో APPSC, TSPSC పరీక్షకు సిద్ధం కావడానికి మీకు సహాయపడుతుంది.
APPSC/TSPSC Sure Shot Selection Group
రాజస్థాన్‌లోని కరౌలి జిల్లాలో ముఖ్యమైన ఇనుప ఖనిజ నిల్వలు కనుగొనబడ్డాయి
- రాజస్థాన్ గనుల శాఖ హిండన్ సమీపంలోని కరౌలి జిల్లాలో గణనీయమైన ఇనుప ఖనిజ నిక్షేపాలను కనుగొంది.
- ఖోడా, దాదరోలి, తోదుపురా, లిలోటి ప్రాంతాల్లో 840 మిలియన్ టన్నులకు పైగా నిక్షేపాలు ఉన్నట్లు ప్రాథమిక అంచనాలు సూచిస్తున్నాయి.
- 1,888 హెక్టార్లలో మాగ్నెటైట్, హెమటైట్ వేరియంట్లను కనుగొన్నారు.
- పారిశ్రామిక వృద్ధి, ఉపాధి అవకాశాలను ఉత్తేజపరిచేందుకు వేలానికి కేటాయించిన బ్లాకులు.
- ఉక్కు, సిమెంట్, అనుబంధ పరిశ్రమల్లో మరింత అన్వేషణ, పెట్టుబడులకు అవకాశం.
- భారతదేశ ఖనిజ సంపదలో రాజస్థాన్ పాత్రను డిస్కవరీ హైలైట్ చేస్తుంది.
- ఇతర ప్రాంతాలలో కొనసాగుతున్న అన్వేషణ ప్రయత్నాలు విస్తృత ఆర్థిక సామర్థ్యాన్ని సూచిస్తాయి.
- ఇనుప ఖనిజం రాజస్థాన్ పారిశ్రామిక అభివృద్ధికి మూలస్తంభంగా ఆవిర్భవించింది, ఇది రాష్ట్ర ఆర్థిక వ్యవస్థపై పరివర్తన ప్రభావాన్ని చూపుతుంది.
ఇనుప ఖనిజం అంటే ఏమిటి?
ఇనుప ఖనిజం అనేది ఇనుము ఖనిజాలను కలిగి ఉన్న ఒక రకమైన రాయి, ప్రధానంగా హెమటైట్ మరియు మాగ్నెటైట్. ఉక్కు ఉత్పత్తికి ఇది కీలకమైన ముడిసరుకు. ధాతువులలో ఐరన్ ఆక్సైడ్లు పుష్కలంగా ఉంటాయి, ఇవి ముదురు బూడిద నుండి ప్రకాశవంతమైన పసుపు, లోతైన ఊదా నుండి తుప్పుపట్టిన ఎరుపు రంగులో ఉంటాయి. అత్యంత సాధారణ ఇనుము ఖనిజాలు మాగ్నెటైట్, హెమటైట్, గోథైట్, లిమోనైట్ మరియు సైడ్రైట్.
సహజ ధాతువు, దీనిని “డైరెక్ట్ షిప్పింగ్ ధాతువు” అని కూడా పిలుస్తారు, ఇది అధిక శాతం హెమటైట్ లేదా మాగ్నెటైట్ (60% కంటే ఎక్కువ ఇనుము) కలిగి ఉన్న ధాతువు మరియు ఇనుమును ఉత్పత్తి చేయడానికి బ్లాస్ట్ ఫర్నేస్లలో నేరుగా తినిపించవచ్చు. ఇనుప ఖనిజం అనేది పంది ఇనుమును ఉత్పత్తి చేయడానికి ఉపయోగించే ముడి పదార్థం, ఇది ఉక్కును ఉత్పత్తి చేయడానికి ఉపయోగించే ప్రాధమిక ముడి పదార్థాలలో ఒకటి-మొత్తం తవ్విన ఇనుప ఖనిజంలో ఉక్కు 98 శాతం.
ఇనుప ఖనిజ రకాలు
వాటిలో లోహ ఇనుము శాతాన్ని బట్టి వీటిని వర్గీకరిస్తారు:
- మాగ్నెటైట్: ఇది ఇనుప ఖనిజంలో అత్యంత విలువైన రకం. ఇది 70% కంటే ఎక్కువ లోహ ఇనుముతో తయారవుతుంది. ఇది నలుపు మరియు అయస్కాంత లక్షణాలను కలిగి ఉంటుంది.
- హెమటైట్: ఇది 65-70 శాతం లోహ ఇనుముతో కూడి ఉంటుంది. ఇది ఎరుపు మరియు గోధుమ కలయిక.
- సైడ్రైట్: ఇందులో మలినాలు ఎక్కువగా ఉంటాయి. ఇందులో 40 నుంచి 50 శాతం మెటల్ ఐరన్ ఉంటుంది. ఇది గోధుమ రంగులో ఉంటుంది. ఇది ఇనుము మరియు కార్బన్ తో తయారవుతుంది.
- లిమోనైట్: ఇందులో 50% కంటే తక్కువ లోహ ఇనుము ఉంటుంది. ఇది పసుపు రంగులో ఉంటుంది. ఇది అనేక మలినాలను కలిగి ఉంటుంది మరియు తక్కువ గ్రేడ్ ఇనుప ఖనిజం.
ఇనుప ఖనిజం పంపిణీ మ్యాప్
భారతదేశంలో ఇనుప ఖనిజ గనులు ఉన్న ప్రదేశాన్ని చూపించే మ్యాప్. ఇనుప ఖనిజం గనులు భారతదేశంలోని వివిధ ప్రాంతాలలో ఉన్నాయి.
భారతదేశంలో ఇనుప ఖనిజం పంపిణీ
భారతదేశంలో గణనీయమైన ఇనుప ఖనిజం నిల్వలు ఉన్నాయి, నిక్షేపాలలో ఎక్కువ భాగం ఒడిశా, ఛత్తీస్గఢ్, జార్ఖండ్, కర్ణాటక మరియు గోవా రాష్ట్రాల్లో ఉన్నాయి.
- భారతదేశంలో ఇనుప ఖనిజ వనరులు సాపేక్షంగా పుష్కలంగా ఉన్నాయి. హెమటైట్ మరియు మాగ్నెటైట్ మన దేశంలో కనిపించే రెండు అత్యంత సాధారణ ధాతువు రకాలు.
- ఇనుప ఖనిజం గనులు ఈశాన్య పీఠభూమి ప్రాంతంలోని బొగ్గు క్షేత్రాలకు సమీపంలో ఉన్నాయి. ఒడిశా, జార్ఖండ్, చత్తీస్ గఢ్, కర్ణాటక, గోవా, తెలంగాణ, ఆంధ్రప్రదేశ్, తమిళనాడు రాష్ట్రాల్లో 95 శాతం ఇనుప ఖనిజం నిల్వలు ఉన్నాయి.
- ఇనుప ఖనిజం సుందర్గఢ్, మయూర్భంజ్ మరియు ఝార్తో సహా ఒడిశాలోని అనేక పర్వత శ్రేణులలో కనుగొనవచ్చు.
- జార్ఖండ్ లో కొన్ని పురాతన ఇనుప ఖనిజం గనులు, అలాగే ఇనుము మరియు ఉక్కు కర్మాగారాలు అధికంగా ఉన్నాయి.
- నోముండి మరియు గువా వంటి చాలా ముఖ్యమైన గనులు పూర్బి మరియు పష్చిమి సింగ్భూమ్ జిల్లాల్లో ఉన్నాయి. ఈ బెల్ట్ దుర్గ్, దంతెవారా మరియు బైలాడిలా వరకు కొనసాగుతుంది.
- కర్ణాటకలోని బళ్లారి జిల్లాలోని సండూర్-హోస్పేట్ ప్రాంతం, చిక్కమగళూరు జిల్లాలోని బాబా బుడాన్ కొండలు, కుద్రేముఖ్ ప్రాంతం, శివమొగ్గ, చిత్రదుర్గ్, తుమకూరు జిల్లాల్లోని కొన్ని ప్రాంతాల్లో ఇనుప ఖనిజం నిక్షేపాలు ఉన్నాయి.
- మహారాష్ట్రలోని చంద్రాపూర్, భండారా, రత్నగిరి జిల్లాలు, తెలంగాణలోని కరీంనగర్, వరంగల్ జిల్లాలు, ఆంధ్రప్రదేశ్లోని కర్నూలు, కడప, అనంతపురం జిల్లాలు, తమిళనాడులోని సేలం, నీలగిరి జిల్లాలు ఇతర ఇనుప మైనింగ్ జిల్లాలు.
- గోవా కూడా గణనీయమైన ఇనుప ఖనిజం ఉత్పత్తిదారుగా అవతరించింది.
ప్రపంచంలో ఇనుప ఖనిజం పంపిణీ
ప్రపంచవ్యాప్తంగా సుమారు 60 దేశాల్లో ఇనుప ఖనిజం ఉత్పత్తి అవుతోంది. ఇనుప ఖనిజం ప్రధానంగా చైనా, బ్రెజిల్, ఆస్ట్రేలియా, భారతదేశం, రష్యా, ఉక్రెయిన్, యునైటెడ్ స్టేట్స్, దక్షిణాఫ్రికా, కెనడా, స్వీడన్ మొదలైన దేశాలలో ఉత్పత్తి చేయబడుతుంది. ప్రపంచంలో అత్యధిక ఉత్పత్తిదారు ఆస్ట్రేలియా కాగా, బ్రెజిల్, చైనా తర్వాతి స్థానాల్లో ఉన్నాయి.
| దేశం | ప్రాంతాలు |
| ఆస్ట్రేలియా | పశ్చిమ ఆస్ట్రేలియా, దక్షిణ ఆస్ట్రేలియాలో ఐరన్ నాబ్ |
| బ్రెజిల్ | మినాస్ గెరైస్ |
| చైనా | మంచూరియన్ నిక్షేపాలు అన్షాన్, యాంగ్జీ లోయ, హోపీ |
| USA | లేక్ సుపీరియర్ ప్రాంతం, అడిరోండాక్స్, అలబామా, నెవాడా, కాలిఫోర్నియా. |
| కెనడా | లాబ్రడార్, క్యూబెక్, బ్రిటిష్ కొలంబియా. |
| ఫ్రాన్స్ | లోరైన్, నార్మాండీ |
| భారతదేశం | ఒరిస్సా, జార్ఖండ్ |
| దక్షిణ ఆఫ్రికా | పోస్ట్‌మాస్‌బర్గ్, తబాజింబి |
| పెరూ | నజ్కా మార్కోనా |
ఇనుప ఖనిజం ఉపయోగాలు
ఇనుప ఖనిజం ఉక్కు ఉత్పత్తికి కీలకమైన ముడి పదార్థం, దీనిని వివిధ పరిశ్రమలలో వివిధ ప్రయోజనాల కోసం ఉపయోగిస్తారు. ఇనుప ఖనిజం యొక్క కొన్ని ప్రధాన ఉపయోగాలు:
- ఉక్కు ఉత్పత్తి: ఇనుప ఖనిజం ఉక్కు ఉత్పత్తిలో ప్రధాన పదార్ధం, దీనిని నిర్మాణం, రవాణా, యంత్రాలు మరియు వివిధ ఇతర పరిశ్రమలలో ఉపయోగిస్తారు.
- మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధి: భవనాలు, వంతెనలు, రోడ్లు మరియు ఇతర మౌలిక సదుపాయాల నిర్మాణంలో ఉక్కు ఒక కీలక భాగం, ఇది మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధికి ఇనుప ఖనిజాన్ని కీలకమైన వనరుగా చేస్తుంది.
- ఆటోమోటివ్ పరిశ్రమ: కార్లు మరియు ఇతర వాహనాల ఉత్పత్తిలో ఉక్కు ఒక కీలక భాగం, ఇది ఆటోమోటివ్ పరిశ్రమకు ఇనుప ఖనిజాన్ని ఒక ముఖ్యమైన ముడి పదార్థంగా చేస్తుంది.
- శక్తి ఉత్పత్తి: ఇనుప ఖనిజాన్ని ఇనుము మరియు ఉక్కు ఉత్పత్తిలో ఉపయోగిస్తారు, దీనిని విద్యుత్ ప్లాంట్లు మరియు ఇతర శక్తి-ఉత్పాదక సౌకర్యాలలో శక్తిని ఉత్పత్తి చేయడానికి ఉపయోగిస్తారు.
- యంత్రాలు మరియు పరికరాలు: వ్యవసాయ పరికరాలు, మైనింగ్ పరికరాలు మరియు నిర్మాణ పరికరాలతో సహా విస్తృత శ్రేణి యంత్రాలు మరియు పరికరాల ఉత్పత్తిలో ఉక్కును ఉపయోగిస్తారు, ఇనుప ఖనిజం ఈ పరిశ్రమలకు ఒక ముఖ్యమైన వనరుగా మారుతుంది.
- గృహోపకరణాలు: గృహోపకరణాలు, వంట సామాగ్రి మరియు ఫర్నిచర్ తో సహా వివిధ గృహోపకరణాల ఉత్పత్తిలో ఉక్కును ఉపయోగిస్తారు, ఇనుప ఖనిజం ఈ పరిశ్రమలకు కీలకమైన వనరుగా మారుతుంది.
