List of UNESCO World Heritage Sites in India : The United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) World Heritage Sites are the important places of cultural or natural heritage as described in the UNESCO World Heritage Convention, established in 1945. India accepted the convention on 14 November 1977, making its sites eligible for inclusion on the list.
భారతదేశంలోని ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశాలు
అజంతా గుహలు, ఎల్లోరా గుహలు, ఆగ్రా ఫోర్ట్ మరియు తాజ్ మహల్, ప్రపంచ వారసత్వ కమిటీ 1983 సెషన్‌లో లిఖించబడిన మొదటి ప్రదేశాలు. 2021లో గుజరాత్‌లోని ధోలవీర అని లిఖించబడిన తాజా సైట్. జూలై 2021 నాటికి, భారతదేశంలోని 36 రాష్ట్రాలు మరియు కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలలో 19 ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశాలకు నిలయంగా ఉన్నాయి, మహారాష్ట్ర అత్యధిక సైట్‌లను కలిగి ఉంది
ప్రస్తుతం, భారతదేశంలో 40 ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశాలు ఉన్నాయి. వీటిలో, 32 సాంస్కృతికమైనవి, 7 సహజమైనవి మరియు 1 మిశ్రమంగా ఉంటాయి (సాంస్కృతిక మరియు సహజ ప్రమాణాలు రెండింటికి అనుగుణంగా), సంస్థ ఎంపిక ప్రమాణాల ద్వారా నిర్ణయించబడుతుంది. భారతదేశం ప్రపంచంలోని ఆరోవ అతిపెద్ద సైట్‌లను కలిగి ఉంది.
UNESCO World Heritage Sites 2023
- 1954లో, ఈజిప్ట్ ప్రభుత్వం కొత్త అస్వాన్ హై డ్యామ్‌ను నిర్మించాలని నిర్ణయించుకుంది, దీని ఫలితంగా భవిష్యత్తులో ఏర్పడే రిజర్వాయర్ చివరికి నైలు లోయలో పురాతన ఈజిప్ట్ మరియు పురాతన నుబియా యొక్క సాంస్కృతిక సంపదను కలిగి ఉన్న పెద్ద విస్తీర్ణంలో మునిగిపోతుంది.
- 1959లో, ఈజిప్ట్ మరియు సుడాన్ ప్రభుత్వాలు అంతరించిపోతున్న స్మారక చిహ్నాలు మరియు ప్రదేశాలను రక్షించడానికి మరియు రక్షించడానికి తమకు సహాయం చేయమని యునెస్కోను అభ్యర్థించాయి.
- 1960లో, UNESCO యొక్క డైరెక్టర్-జనరల్ నుబియా యొక్క స్మారక చిహ్నాలను రక్షించడానికి అంతర్జాతీయ ప్రచారాన్ని ప్రారంభించారు.
- ఈ విజ్ఞప్తి ఫలితంగా వందలకొద్దీ స్థలాల త్రవ్వకాలు మరియు రికార్డింగ్‌లు, వేలకొలది వస్తువులను వెలికితీయడం, అలాగే అనేక ముఖ్యమైన దేవాలయాలను రక్షించడం మరియు ఎత్తైన ప్రదేశాలకు మార్చడం జరిగింది.
- వీటిలో అత్యంత ప్రసిద్ధమైనవి అబూ సింబెల్ మరియు ఫిలే ఆలయ సముదాయాలు. ప్రచారం 1980లో ముగిసింది మరియు విజయవంతమైంది. ముఖ్యంగా ప్రచారం విజయవంతానికి సహకరించిన దేశాలకు ధన్యవాదాలు తెలిపేందుకు, ఈజిప్ట్ నాలుగు దేవాలయాలను విరాళంగా ఇచ్చింది; దెందుర్ దేవాలయం న్యూయార్క్ నగరంలోని మెట్రోపాలిటన్ మ్యూజియం ఆఫ్ ఆర్ట్‌కు, మాడ్రిడ్‌లోని పార్క్ డెల్ ఓస్టెకి డెబోడ్ ఆలయం, లైడెన్‌లోని రిజ్క్స్‌మ్యూజియం వాన్ ఔదేడెన్‌కు టాఫెహ్ ఆలయం మరియు టురిన్ మ్యూజియో ఎజిజియోలోని ఎల్లేసియా ఆలయంలోకి మార్చబడింది.
- ప్రాజెక్ట్ US$80 మిలియన్లు (2020లో $251.28 మిలియన్లకు సమానం), ఇందులో దాదాపు $40 మిలియన్లు 50 దేశాల నుండి సేకరించబడ్డాయి.
- ప్రాజెక్ట్ యొక్క విజయం వెనిస్ మరియు ఇటలీలోని దాని మడుగు, పాకిస్తాన్‌లోని మొహెంజదారో శిధిలాలు మరియు ఇండోనేషియాలోని బోరోబోదుర్ టెంపుల్ కాంపౌండ్‌లను రక్షించడం వంటి ఇతర రక్షణ ప్రచారాలకు దారితీసింది
- . స్మారక చిహ్నాలు మరియు ప్రదేశాలపై అంతర్జాతీయ కౌన్సిల్‌తో కలిసి, యునెస్కో సాంస్కృతిక వారసత్వాన్ని రక్షించడానికి డ్రాఫ్ట్ కన్వెన్షన్‌ను ప్రారంభించింది.
UNESCO World Heritage Sites Convention and Background
- యునెస్కో ప్రారంభించిన ముసాయిదా కన్వెన్షన్ ఆధారంగా, చివరికి అన్ని పార్టీలచే ఒకే టెక్స్ట్ అంగీకరించబడింది మరియు “ప్రపంచ సాంస్కృతిక మరియు సహజ వారసత్వ పరిరక్షణకు సంబంధించిన కన్వెన్షన్” 16 నవంబర్ 1972న యునెస్కో సాధారణ సమావేశం ద్వారా ఆమోదించబడింది.
- కన్వెన్షన్ 17 డిసెంబర్ 1975 నుండి అమల్లోకి వచ్చింది. జూన్ 2020 నాటికి, ఇది 193 రాష్ట్రాల పార్టీలచే ఆమోదించబడింది
- 189 UN సభ్య దేశాలు, 2 UN అబ్జర్వర్ స్టేట్స్ (హోలీ సీ మరియు పాలస్తీనా రాష్ట్రం) మరియు 2 రాష్ట్రాలు కొత్తగా జీలాండ్ (కుక్ దీవులు మరియు నియు).
- కేవలం నాలుగు UN సభ్య దేశాలు మాత్రమే ఈ ఒప్పందాన్ని ఆమోదించలేదు: లీచ్టెన్‌స్టెయిన్, నౌరు, సోమాలియా మరియు తువాలు.
UNESCO World Heritage Sites Nomination Process
- ఒక దేశం ముందుగా దాని ముఖ్యమైన సాంస్కృతిక మరియు సహజ ప్రదేశాలను తాత్కాలిక జాబితాగా పిలిచే పత్రంలో జాబితా చేయాలి. తరువాత, ఇది ఆ జాబితా నుండి ఎంచుకున్న సైట్‌లను ఒక నామినేషన్ ఫైల్‌లో ఉంచగలదు, దీనిని అంతర్జాతీయ స్మారక చిహ్నాలు మరియు సైట్‌లు మరియు వరల్డ్ కన్జర్వేషన్ యూనియన్ మూల్యాంకనం చేస్తుంది.
- ఒక దేశం దాని తాత్కాలిక జాబితాలో ముందుగా చేర్చబడని సైట్‌లను నామినేట్ చేయకపోవచ్చు. ఈ సంస్థలు ప్రపంచ వారసత్వ కమిటీకి తమ సిఫార్సులను చేస్తాయి.
- ప్రతి నామినేటెడ్ ఆస్తిని ప్రపంచ వారసత్వ జాబితాలో చేర్చాలా వద్దా అని నిర్ణయించడానికి కమిటీ సంవత్సరానికి ఒకసారి సమావేశమవుతుంది. కొన్నిసార్లు అది తన నిర్ణయాన్ని వాయిదా వేస్తుంది లేదా సైట్‌ను నామినేట్ చేసిన దేశం నుండి మరింత సమాచారాన్ని అభ్యర్థిస్తుంది.
- పది ఎంపిక ప్రమాణాలు ఉన్నాయి – జాబితాలో చేర్చడానికి సైట్ తప్పనిసరిగా కనీసం ఒకదానిని కలిగి ఉండాలి.
UNESCO World Heritage Sites Selection Criteria
2004 వరకు, సాంస్కృతిక వారసత్వానికి ఆరు మరియు సహజ వారసత్వానికి నాలుగు ప్రమాణాలు ఉన్నాయి. 2005లో, ఇది సవరించబడింది కాబట్టి ఇప్పుడు పది ప్రమాణాల సెట్ మాత్రమే ఉంది. నామినేట్ చేయబడిన సైట్‌లు తప్పనిసరిగా “అత్యద్భుతమైన సార్వత్రిక విలువ” కలిగి ఉండాలి మరియు కనీసం పది ప్రమాణాలలో ఒకదానికి అనుగుణంగా ఉండాలి.ఈ ప్రమాణాలు సృష్టించబడినప్పటి నుండి అనేక సార్లు సవరించబడ్డాయి.
సాంస్కృతిక వారసత్వం
- మానవ సృజనాత్మక మేధావి యొక్క కళాఖండాన్ని సూచించాలి
- వాస్తుశిల్పం లేదా సాంకేతికత, స్మారక కళలు, పట్టణ-ప్రణాళిక లేదా ల్యాండ్‌స్కేప్ డిజైన్‌లో అభివృద్ధిపై, మానవ విలువల యొక్క ముఖ్యమైన పరస్పర మార్పిడిని ప్రదర్శించాలి
- సాంస్కృతిక సంప్రదాయానికి లేదా సజీవంగా ఉన్న లేదా అదృశ్యమైన నాగరికతకు ప్రత్యేకమైన సాక్ష్యాన్ని అందించడం
- మానవ చరిత్రలో ముఖ్యమైన దశలను వివరించే ఒక రకమైన భవనం, నిర్మాణ లేదా సాంకేతిక సమిష్టి లేదా ప్రకృతి దృశ్యం యొక్క అత్యుత్తమ ఉదాహరణగా ఉండటం
- సంస్కృతి (లేదా సంస్కృతులు) లేదా పర్యావరణంతో మానవ పరస్పర చర్యకు ప్రాతినిధ్యం వహించే సాంప్రదాయ మానవ నివాసం, భూమి-వినియోగం లేదా సముద్ర వినియోగానికి అత్యుత్తమ ఉదాహరణగా ఉండటం, ప్రత్యేకించి అది కోలుకోలేని మార్పు ప్రభావంతో దుర్బలంగా మారినప్పుడు
- సంఘటనలు లేదా జీవన సంప్రదాయాలతో, ఆలోచనలతో లేదా నమ్మకాలతో, అత్యుత్తమ సార్వత్రిక ప్రాముఖ్యత కలిగిన కళాత్మక మరియు సాహిత్య రచనలతో ప్రత్యక్షంగా లేదా ప్రత్యక్షంగా సంబంధం కలిగి ఉండటం
సహజ వారసత్వం
- “అత్యుత్తమ సహజ దృగ్విషయాలు లేదా అసాధారణమైన సహజ సౌందర్యం మరియు సౌందర్య ప్రాముఖ్యత కలిగిన ప్రాంతాలను కలిగి ఉండటం
- భూరూపాల అభివృద్ధిలో గణనీయమైన కొనసాగుతున్న భౌగోళిక ప్రక్రియలు లేదా ముఖ్యమైన భౌగోళిక లేదా భౌతిక లక్షణాలతో సహా భూమి యొక్క చరిత్రలోని ప్రధాన దశలను సూచించే అత్యుత్తమ ఉదాహరణలు”
- “భూగోళ, మంచినీరు, తీర మరియు సముద్ర పర్యావరణ వ్యవస్థలు మరియు మొక్కలు మరియు జంతువుల సమాజాల పరిణామం మరియు అభివృద్ధిలో ముఖ్యమైన పర్యావరణ మరియు జీవ ప్రక్రియలను సూచించే అత్యుత్తమ ఉదాహరణలు”
- “సైన్స్ లేదా కన్జర్వేషియో దృక్కోణం నుండి అత్యుత్తమ సార్వత్రిక విలువ కలిగిన బెదిరింపు జాతులతో సహా జీవ వైవిధ్యం యొక్క ఇన్-సిటు పరిరక్షణ కోసం అత్యంత ముఖ్యమైన మరియు ముఖ్యమైన సహజ ఆవాసాలను కలిగి ఉండటం.
UNESCO World Heritage Sites in India
| Sr No | ప్రదేశం పేరు | రాష్ట్రం |
| 1 | ఆగ్రా ఫోర్ట్ (1983) | ఉత్తర ప్రదేశ్ |
| 2 | అజంతా గుహలు (1983) | మహారాష్ట్ర |
| 3 | ఎల్లోరా గుహలు (1983) | మహారాష్ట్ర |
| 4 | తాజ్ మహల్ (1983) | ఉత్తర ప్రదేశ్ |
| 5 | మహాబలిపురం (1984) వద్ద స్మారక కట్టడాలు | తమిళనాడు |
| 6 | సూర్య దేవాలయం | కోనారక్ (1984) ఒడిషా |
| 7 | గోవా చర్చిలు మరియు కాన్వెంట్లు (1986) | గోవా |
| 8 | ఫతేపూర్ సిక్రి (1986) | ఉత్తర ప్రదేశ్ |
| 9 | హంపి వద్ద స్మారక కట్టడాలు (1986) | కర్ణాటక |
| 10 | ఖజురహో గ్రూప్ ఆఫ్ టెంపుల్స్ (1986) | మధ్యప్రదేశ్ |
| 11 | ఎలిఫెంటా గుహలు (1987) | మహారాష్ట్ర |
| 12 | గ్రేట్ లివింగ్ చోళ దేవాలయాలు |
తంజావూరు |
| 13 | పట్టడకల్ (1987) వద్ద స్మారక కట్టడాలు | కర్ణాటక |
| 14 | సాంచి (1989) వద్ద బౌద్ధ స్మారక చిహ్నాలు | మధ్యప్రదేశ్ |
| 15 | హుమాయున్ సమాధి | ఢిల్లీ (1993) |
| 16 | కుతుబ్ మినార్ మరియు దాని స్మారక చిహ్నాలు | ఢిల్లీ (1993) |
| 17 | రాక్ షెల్టర్స్ ఆఫ్ భీంబెట్కా (2003) | మధ్యప్రదేశ్ |
| 18 | చంపానేర్-పావగర్ ఆర్కియాలజికల్ పార్క్ (2004) | గుజరాత్ |
| 19 | రెడ్ ఫోర్ట్ కాంప్లెక్స్, ఢిల్లీ (2007) | ఢిల్లీ |
| 21 | గుజరాత్‌లోని పటాన్ (2014) వద్ద రాణి-కి-వావ్ (ది క్వీన్స్ స్టెప్‌వెల్) |
గుజరాత్ |
| 22 | నలంద మహావిహార పురావస్తు ప్రదేశం (నలంద విశ్వవిద్యాలయం) |
బీహార్ |
| 23 | మౌంటెన్ రైల్వేస్ ఆఫ్ ఇండియా (డార్జిలింగ్ 1999) నీలగిరి (2005) కల్కా-సిమ్లా(2008) |
పశ్చిమ బెంగాల్ తమిళనాడు హిమాచల్ ప్రదేశ్ |
| 24 | ఛత్రపతి శివాజీ టెర్మినస్ (గతంలో విక్టోరియా టెర్మినస్) (2004) |
మహారాష్ట్ర |
| 25 | బోధ్ గయా వద్ద మహాబోధి ఆలయ సముదాయం (2002) | బీహార్ |
| 26 | జంతర్ మంతర్ జైపూర్ (2010) | రాజస్థాన్ |
| 27 | ది ఆర్కిటెక్చరల్ వర్క్ ఆఫ్ లే కార్బూసియర్ ఎ ఔట్‌స్టాండింగ్ ఆధునిక ఉద్యమానికి సహకారం (2016) |
చండీగఢ్ |
| 28 | హిస్టారిక్ సిటీ ఆఫ్ అహ్మదాబాద్ (2017) | గుజరాత్ |
| 29 | విక్టోరియన్ మరియు ఆర్ట్ డెకో సమిష్టి ముంబై (2018) | మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వం |
| 30 | జైపూర్ సిటీ రాజస్థాన్ (2019) | రాజస్థాన్ ప్రభుత్వం |
| 31 | కజిరంగా నేషనల్ పార్క్ (1985) | అస్సాం |
| 32 | కియోలాడియో నేషనల్ పార్క్ (1985) | రాజస్థాన్ |
| 33 | మనస్ వన్యప్రాణుల అభయారణ్యం (1985) | అస్సాం |
| 34 | సుందర్‌బన్స్ నేషనల్ పార్క్ (1987) | పశ్చిమ బెంగాల్ |
| 35 | నందా దేవి అండ్ వ్యాలీ ఆఫ్ ఫ్లవర్స్ నేషనల్ పార్క్స్ (1988 2005) |
ఉత్తరాఖండ్ |
| 36 | పశ్చిమ కనుమలు (2012) |
కర్ణాటక కేరళ మహారాష్ట్ర
తమిళనాడు |
| 37 | గ్రేట్ హిమాలయన్ నేషనల్ పార్క్ (2014) | హిమాచల్ ప్రదేశ్ |
| 38 | ఖంగ్‌చెండ్‌జోంగా నేషనల్ పార్క్ (2016) | సిక్కిం |
| 39 | ధోలవీర: హరప్పా నగరం (2021) | గుజరాత్ |
| 40 | కాకతీయ రుద్రేశ్వర (రామప్ప) దేవాలయం | తెలంగాణ |
| 41 | వాద్‌నగర్- బహుళ-పొరల చారిత్రక పట్టణం, గుజరాత్(Tentative) | గుజరాత్ |
| 42 | సూర్య దేవాలయం, మోధేరా మరియు దాని ప్రక్కనే ఉన్న స్మారక చిహ్నాలు(Tentative) | గుజరాత్ |
| 43 | ఉనకోటి, ఉనకోటి శ్రేణి, ఉనకోటి జిల్లా యొక్క రాక్-కట్ శిల్పాలు మరియు కొండలు(Tentative) | త్రిపుర |
| మరింత చదవండి: | |
| తాజా ఉద్యోగ ప్రకటనలు | ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి |
| ఉచిత స్టడీ మెటీరియల్ (APPSC, TSPSC) | ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి |
| ఉచిత మాక్ టెస్టులు | ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి |
