విడాకులు తీసుకున్న ముస్లిం మహిళల భరణం హక్కులు | మొహమ్మద్ అబ్దుల్ సమద్ వర్సెస్ తెలంగాణ రాష్ట్రం, 2024 కేసు

మొహమ్మద్ అబ్దుల్ సమద్ వర్సెస్ తెలంగాణ రాష్ట్రం, 2024 కేసులో, విడాకులు తీసుకున్న ముస్లిం మహిళకు క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్ (CrPC) సెక్షన్ 125 వర్తింపజేయడాన్ని సవాలు చేస్తూ దాఖలైన పిటిషన్‌ను భారత సుప్రీంకోర్టు (SC) తోసిపుచ్చింది.

పిటిషన్ దేనికి సంబంధించింది?

• సెక్షన్ 125 సిఆర్‌పిసి కింద విడాకులు తీసుకున్న తన భార్యకు మధ్యంతర భరణం చెల్లించాలని ఆదేశించడాన్ని సవాలు చేస్తూ ఒక ముస్లిం వ్యక్తి ఈ పిటిషన్‌ను దాఖలు చేశారు.
• ముస్లిం మహిళల (విడాకుల హక్కుల పరిరక్షణ) చట్టం, 1986, సెక్షన్ 125 CrPC యొక్క లౌకిక చట్టాన్ని భర్తీ చేయాలని పిటిషనర్ వాదించారు.
• పిటిషనర్ 1986 చట్టం, ప్రత్యేక చట్టంగా, మరింత సమగ్రమైన నిర్వహణ నిబంధనలను అందించిందని, అందువల్ల సెక్షన్ 125 CrPC యొక్క సాధారణ నిబంధనల కంటే ప్రాధాన్యాన్ని తీసుకోవాలని పేర్కొన్నారు.
• 1986 చట్టంలోని సెక్షన్లు 3 మరియు 4, నాన్‌స్టాంటిక్ క్లాజుతో, మహర్ (పెళ్లిలో భర్త తన భార్యకు ఇచ్చే తప్పనిసరి బహుమతి) మరియు జీవనాధార భత్యాల విషయాలను నిర్ణయించడానికి ఫస్ట్ క్లాస్ మేజిస్ట్రేట్‌లకు అధికారం ఇస్తుందని పిటిషనర్ వాదించారు.
• ఈ సమస్యలను మేజిస్ట్రేట్‌లు పరిష్కరించాలని చట్టం ఆదేశించినందున కుటుంబ న్యాయస్థానాలకు అధికార పరిధి లేదని ఆయన నొక్కి చెప్పారు. సెక్షన్ 5 ప్రకారం 1986 చట్టంపై సిఆర్‌పిసి నిబంధనలను ఎంచుకుని అఫిడవిట్ సమర్పించడంలో భార్య విఫలమైందని పిటిషనర్ నొక్కి చెప్పారు.
• 1986 చట్టం దాని నిర్దిష్ట నిబంధనల కారణంగా ముస్లిం మహిళల కోసం సెక్షన్ 125 CrPCని పరోక్షంగా రద్దు చేసిందని, తద్వారా వారు సెక్షన్ 125 CrPC కింద ఉపశమనం పొందకుండా నిరోధించారని వాదించారు.

ముస్లిం మహిళల (విడాకుల హక్కుల పరిరక్షణ) చట్టం, 1986 అంటే ఏమిటి?

తమ భర్తల ద్వారా విడాకులు పొందిన లేదా విడాకులు పొందదలచిన ముస్లిం మహిళల హక్కులను పరిరక్షించడానికి ఈ చట్టం రూపొందించబడింది. ఇది ఈ హక్కుల పరిరక్షణకు సంబంధించిన లేదా ఆ సందర్భానికి సంబంధించిన విషయాలను అందిస్తుంది.

• ఈ చట్టం మొహమ్మద్‌ అహ్మద్ ఖాన్ వర్సెస్ షా బానో బేగం, 1985 కేసు యొక్క విచారణ ఫలితం. దీనిలో సుప్రీంకోర్ట్ CrPC సెక్షన్ 125 మతంతో సంబంధం లేకుండా అందరికీ వర్తించే లౌకిక నిబంధన అని పేర్కొంది.
• CrPC క్రింద నిర్వహణ హక్కు వ్యక్తిగత చట్టం యొక్క నిబంధనల ద్వారా తిరస్కరించబడదు.

నిబంధనలు:

• విడాకులు తీసుకున్న ముస్లిం మహిళ తన మాజీ భర్త నుండి సహేతుకమైన మరియు న్యాయమైన కేటాయింపు మరియు భరణానికి అర్హులు, ఇద్దత్ వ్యవధిలో చెల్లించాలి.
• ఇద్దత్ అనేది సాధారణంగా మూడు నెలల కాలం, ఒక స్త్రీ తన భర్త మరణించిన తర్వాత లేదా విడాకులు తీసుకున్న తర్వాత ఆమె మళ్లీ పెళ్లి చేసుకునే ముందు తప్పనిసరిగా పాటించాలి.
• ఈ చట్టం మహర్ (డవర్) చెల్లింపు మరియు వివాహ సమయంలో స్త్రీకి ఇచ్చిన ఆస్తుల వాపసు కూడా వర్తిస్తుంది.
• విడాకులు తీసుకున్న మహిళ మరియు ఆమె మాజీ భర్త CrPC, 1973లోని 125 నుండి 128 సెక్షన్‌ల నిబంధనలకు అనుగుణంగా ఎంచుకోవడానికి ఇది అనుమతిస్తుంది. దరఖాస్తు యొక్క మొదటి విచారణలో వారు ఉమ్మడిగా లేదా విడిగా డిక్లరేషన్ చేస్తే.

పరిణామ క్రమం:

• సుప్రీంకోర్ట్ యొక్క రాజ్యాంగ ధర్మాసనం 2001 నాటి తీర్పులో డేనియల్ లతీఫీ & అనదర్ వర్సెస్ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా కేసులో 1986 చట్టం యొక్క రాజ్యాంగ ప్రామాణికతను సమర్థించింది మరియు దాని నిబంధనలు భారత రాజ్యాంగంలోని 14, 15 మరియు 21 అధికరణలను ఉల్లంఘించవని పేర్కొంది.
• ఇద్దత్ కాలం దాటిన తర్వాత మళ్లీ పెళ్లి చేసుకునేంత వరకు భరణం పొందే హక్కు ముస్లిం మహిళల హక్కు కాలాన్ని పొడిగించింది.
• షబానా బానో వర్సెస్ ఇమ్రాన్ ఖాన్ కేసు, 2009: విడాకులు తీసుకున్న ముస్లిం మహిళలు ఇద్దత్ కాలం దాటినంత వరకు, CrPC సెక్షన్ 125 కింద మెయింటెనెన్స్ క్లెయిమ్ చేసుకోవచ్చని SC పునరుద్ఘాటించింది. మతంతో సంబంధం లేకుండా CrPC నిబంధన వర్తిస్తుందనే సూత్రాన్ని ఇది ధృవీకరించింది.

CrPC సెక్షన్ 125 ఏమి చెబుతుంది?

CrPC యొక్క సెక్షన్ 125, మొదటి తరగతికి చెందిన మేజిస్ట్రేట్, తగిన సదుపాయాలు కలిగి ఉన్న వ్యక్తిని వీటి నిర్వహణ కోసం నెలవారీ భత్యం అందించడానికి ఆదేశించవచ్చు:

• అతని భార్య, ఆమె తనను తాను పోషించుకొలేని పక్షంలో.
• అతని చట్టబద్ధమైన లేదా చట్టవిరుద్ధమైన మైనర్ బిడ్డ, ఆమె వివాహం చేసుకున్నా లేదా కాకపోయినా, తనను తాను పోషించుకొలేని పక్షంలో.
• శారీరక లేదా మానసిక అసాధారణతలు లేదా గాయాలు కలిగి ఉన్న అతని చట్టబద్ధమైన లేదా చట్టవిరుద్ధమైన వయోజన పిల్లలు తమను తాము పోషించుకొలేని పక్షంలో.
• అతని తండ్రి లేదా తల్లి, తమను తాము పోషించుకోలేని పక్షంలో.

సుప్రీంకోర్టు పరిశీలనలు ఏమిటి?

• సెక్షన్ 125 CrPC వివాహిత మహిళలకు మాత్రమే కాకుండా మహిళలందరికీ వర్తిస్తుందని సుప్రీంకోర్ట్ పేర్కొంది. ఈ నిబంధన విశ్వవ్యాప్తంగా వర్తిస్తుందని ఉద్ఘాటించింది.
• సుప్రీంకోర్ట్ యొక్క తీర్పు విడాకులు పొందిన ముస్లిం మహిళలకు సెక్షన్ 125 CrPC కింద మెయింటెనెన్స్ క్లెయిమ్ చేసే హక్కులను పునరుద్ఘాటిస్తుంది, చట్టపరమైన సమానత్వాన్ని నిర్ధారిస్తుంది మరియు సమానత్వం మరియు వివక్షత లేని రాజ్యాంగ హామీలను పరిరక్షిస్తుంది.
• 1986 చట్టం ఉన్నప్పటికీ సెక్షన్ 125 CrPC కింద ముస్లిం మహిళలు భరణం కోరవచ్చని పునరుద్ఘాటిస్తూ సుప్రీంకోర్టు అప్పీల్‌ను కొట్టివేసింది.
• స్వతంత్ర ఆదాయం లేని వారి భార్యలను భారతీయ పురుషులు ఆర్థికంగా బలోపేతం చేయాల్సిన అవసరాన్ని సుప్రీంకోర్ట్ నొక్కి చెప్పింది. ఇది ఆర్థికంగా స్వతంత్రంగా లేదా ఉద్యోగంలో ఉన్న వివాహిత స్త్రీలకు మరియు వారి వ్యక్తిగత అవసరాలను, ఖర్చులను తీర్చుకోవడానికి ఎటువంటి మార్గం లేకుండా ఇంట్లో ఉండేవారికి మధ్య ఉన్న వ్యత్యాసాన్ని నొక్కి చెబుతుంది.

Sharing is caring!