Important events in the history of Telangana movement, TSPSC Groups Study Notes | తెలంగాణ ఉద్యమ చరిత్రలో ముఖ్య సంఘటనలు

తెలంగాణ ఉద్యమం భారతదేశంలో ముందుగా ఉన్న ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం నుండి తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రం ఏర్పాటు కోసం జరిగిన ఉద్యమం. దాదాపు 5 దశాబ్దాల పాటు ఉద్యమం సాగింది. తెలంగాణ ఉద్యమ చరిత్రలో కొన్ని ముఖ్యమైన సంఘటనలు ఉన్నాయి:

• 1969: తెలంగాణకు ప్రత్యేక రాష్ట్ర ఏర్పాటు కోసం “జై తెలంగాణ” ఉద్యమం ప్రారంభమైంది. పోలీసుల కాల్పుల్లో 300 మందికి పైగా చనిపోయారు.
• 1975: తెలంగాణకు కొన్ని భద్రతలు కల్పించిన సిక్స్ పాయింట్ ఫార్ములాను అమలు చేయాలని రాష్ట్రపతి ఉత్తర్వు జారీ చేయబడింది.
• 1997: తెలంగాణ రాష్ట్ర డిమాండ్‌కు బిజెపి మద్దతు ఇచ్చింది.
• 2001: తెలంగాణ ఉద్యమాన్ని పునరుద్ధరించడానికి కె. చంద్రశేఖర రావు తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి (TRS)ని ప్రారంభించారు.
• 2009: ప్రత్యేక తెలంగాణ కోసం రావు నిరాహార దీక్ష చేపట్టారు.
• 2013: భారతదేశంలోని 29వ రాష్ట్రమైన తెలంగాణ ఏర్పాటుకు కేంద్ర మంత్రివర్గం ఆమోదం తెలిపింది.

తెలంగాణ ఉద్యమ చరిత్రలో ముఖ్య సంఘటనలు

తెలంగాణ ఉద్యమం అనేది భారతదేశం యొక్క దక్షిణ భాగంలోని ఒక ప్రాంతమైన తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్ర ఏర్పాటు కోసం వాదిస్తూ వచ్చిన ఒక రాజకీయ ఉద్యమం. ఉద్యమానికి సుదీర్ఘ చరిత్ర ఉంది  తెలంగాణ ఉద్యమం, అనేక దశాబ్దాలుగా, భారతదేశంలో ఒక ముఖ్యమైన రాజకీయ పోరాటానికి ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంది, ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్రం కోసం వాదించింది ఆంధ్ర ప్రదేశ్ ఏర్పడినప్పటి నుండి తెలంగాణ తిరుగుబాటు వరకు రాజకీయ పార్టీలు, నిరసనలతో ఉద్యమం ఊపందుకుని, చివరకు తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్ర ఏర్పాటుకు దారి తీసింది. తెలంగాణ ఉద్యమ చరిత్రలోని ముఖ్య సంఘటనల గురించి ఈ కధనంలో చర్చించాము.

Adda247 APP

స్వాతంత్య్రానంతరం

1947లో భారతదేశం బ్రిటీష్ సామ్రాజ్యం నుండి స్వతంత్రం పొందినప్పుడు, హైదరాబాద్ 13 నెలల కాలానికి స్వతంత్ర రాచరిక రాష్ట్రంగా ఉంది. 1948 సెప్టెంబర్ 17న భారత ప్రభుత్వం హైదరాబాద్ రాష్ట్రాన్ని ఇండియన్ యూనియన్‌లోకి తీసుకురావడానికి ఆపరేషన్ పోలో అనే సైనిక చర్యను నిర్వహించింది. ఇది 26 జనవరి 1950న హైదరాబాద్ రాష్ట్ర మొదటి ముఖ్యమంత్రిగా M. K. వెల్లోడి అనే సివిల్ సర్వెంట్‌ను నియమించింది. 1952లో, డాక్టర్ బూర్గుల రామకృష్ణారావు హైదరాబాద్ రాష్ట్రానికి మొదటి ప్రజాస్వామ్య ఎన్నికలలో ముఖ్యమంత్రిగా ఎన్నికయ్యారు. ఈ సమయంలో, హైదరాబాద్‌లోని స్థానికులకు (ముల్కీలు) సరైన ప్రాతినిధ్యం కల్పించాలని రాష్ట్రంలో స్థానికులు ఆందోళన చేపట్టారు.

తొలి తెలంగాణ ఉద్యమం

1950ల ప్రారంభంలో, హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలోని తెలంగాణ ప్రాంత ప్రజలు ప్రత్యేక రాష్ట్ర డిమాండ్‌తో పోరాటం ప్రారంభించారు. 1953లో భారత ప్రభుత్వం దేశంలోని వివిధ రాష్ట్ర డిమాండ్లను పరిశీలించేందుకు రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ కమిషన్ (SRC)ని నియమించింది. కమీషన్‌కు ఫజల్ అలీ, కావలం మాధవ పనిక్కర్ మరియు హెచ్.ఎన్. కుంజ్రు నేతృత్వం వహించారు. 1955 సెప్టెంబర్ 30న కమిషన్ తన నివేదికను సమర్పించి, తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటుకు సిఫారసు చేసింది.

1955 సెప్టెంబరు మరియు 1956 నవంబర్ మధ్య కాలంలో, తెలంగాణ ప్రజలు SRC సిఫార్సులను అమలు చేయడం ద్వారా రాష్ట్ర ఏర్పాటును కోరుతూ అనేక నిరసనలు చేపట్టారు. కానీ న్యూ ఢిల్లీలో ఆంధ్ర రాష్ట్ర నాయకులు చేసిన తీవ్రమైన లాబీయింగ్ ఫలితంగా ఆంధ్ర రాష్ట్రంలో తెలంగాణ ప్రాంతం విలీనం చేసి ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రాన్ని ఏర్పాటు చేసింది. విలీనం జరగడానికి ముందే పెద్దమనుషుల ఒప్పందంపై తెలంగాణ నేతలు పట్టుబట్టారు. ఆంధ్రా నాయకులు తెలంగాణా పట్ల వివక్షను నిరోధించే ఉద్దేశ్యంతో ఆంధ్ర మరియు తెలంగాణ నాయకులు ఈ ఒప్పందంపై సంతకాలు చేశారు మరియు ఆంధ్రా నాయకులు ఈ ఒప్పందాన్ని మొదటి రోజు నుండి ఉల్లంఘించారు.

1969 తెలంగాణ ఉద్యమం

పెద్దమనుషుల ఒప్పందాన్ని అమలు చేయకపోవడం మరియు ప్రభుత్వ ఉద్యోగాలు, విద్య మరియు ప్రభుత్వ వ్యయంలో తెలంగాణ ప్రాంతానికి వివక్ష కొనసాగింపు ఫలితంగా 1969 రాష్ట్ర ఆవిర్భావ ఆందోళన జరిగింది. 1969లో జరిగిన తెలంగాణ తిరుగుబాటు తెలంగాణ ఉద్యమంలో కీలక మలుపు తిరిగింది. తెలంగాణ ఉద్యమం లేదా జై తెలంగాణ ఉద్యమం అని కూడా పిలుస్తారు, ఇది రాష్ట్ర ప్రభుత్వం గ్రహించిన వివక్షకు వ్యతిరేకంగా విస్తృత నిరసన. ప్రభుత్వ ఉద్యోగాల్లో తెలంగాణకు సముచిత ప్రాతినిధ్యం కల్పించాలని, ఈ ప్రాంత వనరుల దోపిడీకి స్వస్తి పలకాలని, ఆరు అంశాల ప్రణాళిక రూపొందించాలని ఉద్యమం డిమాండ్ చేసింది. తిరుగుబాటు తీవ్ర నిరసనలు, సమ్మెలు మరియు ప్రదర్శనలను చూసింది, సాధారణ జీవితానికి అంతరాయం కలిగించింది మరియు తెలంగాణ ప్రాంత మనోవేదనలపై దృష్టిని ఆకర్షించింది.

రాజకీయ ఉద్యమాల ఆవిర్భావం

తెలంగాణ ఉద్యమం అనేక రాజకీయ పార్టీలు మరియు సంస్థల ఆవిర్భావాన్ని చూసింది.  2001లో కె. చంద్రశేఖర రావు స్థాపించిన తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి (TRS) ఉద్యమానికి మద్దతు కూడగట్టడంలో కీలక పాత్ర పోషించింది. బహిరంగ సభలు, ప్రచారాలు, యువత చైతన్యం వంటి పలు రాజకీయ వ్యూహాలను వినియోగించుకుని తెలంగాణకు ప్రత్యేక రాష్ట్ర సాధనపై టీఆర్‌ఎస్ దృష్టి సారించింది.

కె. చంద్రశేఖర్ రావు ఆమరణ నిరాహార దీక్ష

2009లో ప్రత్యేక రాష్ట్ర ఏర్పాటు డిమాండ్‌ను తీవ్రతరం చేసేందుకు కె. చంద్రశేఖర్‌రావు ఆమరణ నిరాహార దీక్ష చేపట్టారు. ఆయన నిరాహార దీక్ష తెలంగాణ ప్రాంతంలో తీవ్ర నిరసనలకు ఉత్ప్రేరకంగా పనిచేసి గణనీయమైన దృష్టిని ఆకర్షించింది. నిరాహారదీక్ష జాతీయ మీడియా దృష్టిని ఆకర్షించింది మరియు ఉద్యమం యొక్క డిమాండ్లను తీవ్రంగా పరిష్కరించాలని కేంద్ర ప్రభుత్వాన్ని ఒత్తిడి చేసింది.

రోశయ్య నేతృత్వంలోని రాష్ట్ర ప్రభుత్వం డిసెంబర్ 7న అఖిలపక్ష సమావేశానికి పిలుపునిచ్చింది. తెలంగాణ రాష్ట్ర సాధన తీర్మానాన్ని అసెంబ్లీలో పెడితే మద్దతు ఇస్తామని టీడీపీ, పీఆర్పీ నేతలు హామీ ఇచ్చారు. కేసీఆర్ ఆరోగ్యం చాలా వేగంగా క్షీణించడంతో, డిసెంబర్ 9, 2009 న, తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటు ప్రక్రియను ప్రారంభిస్తున్నట్లు UPA ప్రభుత్వం ప్రకటించింది.

కేంద్ర ప్రభుత్వ ప్రకటన

డిసెంబర్ 2009లో, భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ నేతృత్వంలోని భారత ప్రభుత్వం ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటు ప్రక్రియను ప్రారంభించాలనే ఉద్దేశాన్ని ప్రకటించింది. ఈ ప్రకటన ప్రాంతం అంతటా వేడుకలు మరియు నిరసనలు రెండింటినీ ప్రేరేపించింది. సమాజంలోని కొన్ని వర్గాల నుండి ఆందోళనలు మరియు ప్రతిఘటనను లేవనెత్తుతున్నప్పుడు ఉద్యమ మద్దతుదారులు రాజ్యాధికారం మంజూరు నిర్ణయాన్ని ఉత్సాహంగా ఎదుర్కొన్నారు.

తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటు

సంవత్సరాల తరబడి రాజకీయ చర్చలు, నిరసనలు మరియు న్యాయ ప్రక్రియల తరువాత, భారత పార్లమెంటు ఫిబ్రవరి 2014లో ఆంధ్రప్రదేశ్ పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టాన్ని ఆమోదించింది, ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటుకు దారితీసింది. హైదరాబాద్ రాజధానిగా జూన్ 2, 2014న తెలంగాణ అధికారికంగా ఉనికిలోకి వచ్చింది. 2014 ఏప్రిల్‌లో జరిగిన సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి 119 స్థానాలకు గానూ 63 స్థానాల్లో విజయం సాధించి ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసింది. తెలంగాణ తొలి ముఖ్యమంత్రిగా శ్రీ కె చంద్రశేఖర రావు ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు.

Sharing is caring!