భారతదేశపు మొట్టమొదటి జాతీయ జల వనరుల గణన, ఆవశ్యకత, పరిశోధనలు, లోపాలు

భారతదేశపు మొట్టమొదటి జాతీయ జల వనరుల గణన: జాతీయ జల వనరుల గణన అనేది దేశంలోని సహజ మరియు నవ నిర్మిత నీటి వనరుల సమగ్ర డేటాబేస్ ను సృష్టించడానికి భారత ప్రభుత్వం నిర్వహించిన భారీ దేశవ్యాప్త సర్వే.  ఇటీవల, జల్ శక్తి మంత్రిత్వ శాఖ భారతదేశం యొక్క మొదటి జాతీయ జల వనరుల గణన 2023 ఫలితాలను ప్రచురించింది.

జాతీయ జల వనరుల గణన 2023

నీటి వనరుల పరిమాణం, యాజమాన్యం, స్థితి, ఉద్దేశ్యం మరియు పరిస్థితులపై సమాచారం యొక్క జాతీయ డేటాబేస్ను సృష్టించడానికి ఉద్దేశించిన మొదటి నీటి వనరుల గణన అవసరమైన మరియు ముఖ్యమైన కార్యక్రమం.

• జనాభా గణనలో మానవ నిర్మిత మరియు సహజసిద్ధమైన అన్ని యూనిట్లు ఉన్నాయి, అవి వాటి ఉపయోగం లేదా పరిస్థితితో సంబంధం లేకుండా నీటిని నిల్వ చేస్తాయి.
• అన్ని రాష్ట్రాలు మరియు కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలలోని సర్వేయర్‌లకు డేటా-ప్రాసెసింగ్ వర్క్‌షాప్‌ల ద్వారా శిక్షణ ఇచ్చారు మరియు నీటి వనరుల స్థానాన్ని మరియు దృశ్యాన్ని సంగ్రహించడానికి మొబైల్ యాప్ మరియు డేటా ఎంట్రీ సాఫ్ట్‌వేర్‌ను అభివృద్ధి చేశారు.
• జనాభా గణన ఇప్పటికే ఉన్న ఉపగ్రహ-ఉత్పన్నమైన డేటాసెట్‌లను ఉపయోగించుకుంది, ఇవి విస్తృతమైనవి మరియు నిర్దిష్ట గ్రామాల కోసం పౌరులు చారిత్రక సమయ శ్రేణి డేటాను యాక్సెస్ చేయడానికి అనుమతిస్తాయి.
• ఏదేమైనప్పటికీ, ఈ డేటాసెట్‌లు గమనించదగ్గ లక్షణాలను మాత్రమే కలిగి ఉంటాయి మరియు యాజమాన్యం, ఉపయోగం మరియు పరిస్థితి వంటి సామాజిక లక్షణాలను చేర్చడానికి నీటి వనరుల జనాభా గణన దీనికి మించి విస్తరించింది.

APPSC/TSPSC Sure shot Selection Group

జాతీయ జలవనరుల గణన 2023 ఫలితాలు

ఈ విస్తృతమైన జాతీయ ప్రయత్నం ద్వారా సేకరించిన డేటా ఆధారంగా, దేశవ్యాప్తంగా నీటి వనరుల యొక్క ప్రాదేశిక మరియు తాత్కాలిక పోకడలకు సంబంధించి అనేక పరిశీలనలు చేయవచ్చు.

• దేశంలోని చాలా నీటి వనరులు చాలా చిన్నవి – భారతదేశంలోని నీటి వనరులలో ఎక్కువ భాగం ఒక హెక్టారు (హెక్టార్) కంటే తక్కువ పెద్దవి.
  • అంటే వాటిని గుర్తించడం, ట్రాక్ చేయడం సవాలుగా మారే అవకాశం ఉంది.
  • ఉపగ్రహాలను ఉపయోగించి ఈ నీటి వనరులను మ్యాప్ చేయడానికి సాంప్రదాయిక మార్గం పనిచేయకపోవచ్చు, అందుకే భూ-ఆధారిత ట్రాకింగ్ కోసం వెచ్చించిన భారీ ప్రయత్నం చాలా స్వాగతించదగినది.
• నీటి వనరులు వర్షపాతంతో పరస్పర సంబంధం కలిగి ఉండే ప్రాంతీయ నమూనాలను చూపుతాయి – సాధారణంగా, గుజరాత్, మహారాష్ట్ర మరియు రాజస్థాన్ వంటి పొడి రాష్ట్రాలలో, నీటి వనరులు పెద్దవిగా మరియు బహిరంగంగా ఉంటాయి.
  • దేశంలోని తడి ప్రాంతాల్లో, కేరళ, పశ్చిమ బెంగాల్ మరియు ఈశాన్య రాష్ట్రాలలో, మూడు వంతుల కంటే ఎక్కువ నీటి వనరులు ప్రైవేట్ యాజమాన్యంలో ఉన్నాయి.
  • పొడి రాష్ట్రాలలో, నీటి వనరులను ప్రధానంగా నీటిపారుదల మరియు భూగర్భజలాల రీఛార్జ్ కోసం ఉపయోగిస్తారు, అయితే తడి రాష్ట్రాలలో గృహ వినియోగం మరియు పిస్కికల్చర్ ఆధిపత్యం చెలాయిస్తుంది. మధ్య తరహా నీటి వనరులు ఎక్కువగా పంచాయతీ యాజమాన్యంలో ఉన్నాయి.
• చాలా నీటి వనరులు ఎన్నడూ మరమ్మత్తు చేయబడలేదు లేదా పునరుద్ధరించబడలేదు – అనేక నీటి వనరులు “ఉపయోగంలో లేవు” అని వర్గీకరించబడ్డాయి, అంటే నీటి వనరులను పునరుజ్జీవింపజేయడానికి ఇటీవల ఆసక్తి ఉన్నప్పటికీ, వాటిలో చాలా వరకు మరమ్మత్తు లేదా పునరుద్ధరించబడలేదు.

జాతీయ నీటి గణన అవసరం

• భూగర్భజలాలు తగ్గడం, జీవవైవిధ్యం కోల్పోవడం మరియు వాతావరణ మార్పుల కారణంగా వరదలు మరియు కరువులు పెరుగుతున్న ఫలితంగా భారతదేశం ప్రస్తుతం తీవ్రమైన నీటి సంక్షోభంతో పోరాడుతోంది.
• వాతావరణ వైవిధ్యానికి వ్యతిరేకంగా బఫర్‌లుగా వ్యవహరించడం ద్వారా మరియు పొడి స్పెల్స్‌లో ఉపయోగించడానికి వరదనీటిని నిల్వ చేయడం ద్వారా ఈ సంక్షోభాన్ని తగ్గించడంలో నీటి వనరులు కీలక పాత్ర పోషిస్తాయి.
• అదనంగా, వారు భూగర్భ జలాలను తిరిగి నింపడం, నీటిపారుదల మరియు పశువులకు నీటిని అందించడం ద్వారా ఆహారం మరియు నీటి భద్రతకు దోహదం చేస్తారు మరియు సాంస్కృతిక మరియు పర్యావరణ ప్రాముఖ్యతను కలిగి ఉంటారు.
• అయినప్పటికీ, ఈ నీటి వనరులు కాలుష్యం, ఆక్రమణలు, పట్టణీకరణ మరియు ఎండబెట్టడం వల్ల ఎక్కువగా ముప్పు పొంచి ఉన్నాయి.
• వాటిని సమర్థవంతంగా సంరక్షించడానికి మరియు నిర్వహించడానికి బేస్‌లైన్ డేటా ఆధారంగా కార్యాచరణ ప్రణాళికలు అవసరం, ఇవి సులభంగా యాక్సెస్ చేయగల మరియు ఏకరీతిగా ఉండాలి, ఎందుకంటే నీటి వనరులు వివిధ స్థాయిలలో వివిధ ఏజెన్సీలచే నిర్వహించబడతాయి.
• అంతేకాక, సమర్థవంతమైన నిర్వహణను సాధించడానికి కమ్యూనిటీల నుండి సాంప్రదాయ మరియు సందర్భోచిత జ్ఞానాన్ని అధికారిక డేటాతో అనుసంధానించాలి.
• భారతదేశ జలవనరుల సమాచార వ్యవస్థ ద్వారా రిజర్వాయర్లు మరియు నదులపై డేటా అందుబాటులో ఉన్నప్పటికీ, గ్రామీణ ప్రాంతాలకు కీలకమైన మరియు నగరాల్లో సాంస్కృతిక, వరద-నియంత్రణ మరియు వినోద ప్రదేశాలుగా పనిచేసే చిన్న నీటి వనరులపై డేటా కొరత ఉంది.
• ఇవి భారతదేశపు మొట్టమొదటి జాతీయ నీటి గణన అవసరానికి దారితీశాయి.

భారతదేశం యొక్క 1 వ జాతీయ జల వనరుల గణనలో అంతరాలు

నీటి గణన ఒక బృహత్తర కార్యక్రమం అయినప్పటికీ, డేటాను విశ్లేషించేటప్పుడు మనం జాగ్రత్తగా ఉండాలి. భారతదేశం యొక్క 1 వ జాతీయ జల వనరుల గణనలో కొన్ని ముఖ్యమైన అంతరాలు క్రింద చర్చించబడ్డాయి-

జలవనరుల మానవ వినియోగంపై పరిమిత దృష్టి

జలవనరుల గణన ఒక బృహత్తర ప్రయత్నం అయినప్పటికీ, డేటాలో కొన్ని గుర్తించదగిన అంతరాలు ఉన్నాయి. జీవవైవిధ్యానికి తోడ్పడటంలో, చేపలు, పక్షులకు ఆవాసాన్ని కల్పించడంలో జలవనరులు కీలక పాత్ర పోషిస్తున్నప్పటికీ, తాజా జనాభా గణన ఈ సమస్యను పరిష్కరించడంలో విఫలమైంది.

• నీటి వనరులు ఆరోగ్యకరమైన పర్యావరణ వ్యవస్థలకు మద్దతు ఇస్తాయని నివేదిక అంగీకరించింది, అయితే మానవ వినియోగానికి, ప్రత్యేకంగా చేపల పెంపకం లేదా చేపల పెంపకంపై దృష్టి పరిమితం చేయబడింది, ఇది సహజ జీవవైవిధ్యాన్ని ప్రతిబింబించదు.
• అదనంగా, జనాభా గణనలో నీటి వనరులను వదిలివేయడానికి లేదా ఉపయోగించకుండా ఉండటానికి గల కారణాలకు సంబంధించిన ముఖ్యమైన ప్రశ్నలను పరిష్కరించలేదు, “ఇతరులు” అనే వర్గం ముఖ్యమైన కారణంగా ఉద్భవించింది.
• జనాభా గణన ప్రశ్నావళి యూట్రోఫికేషన్, మురుగునీటి కాలుష్యం మరియు ఘన వ్యర్థాల డంపింగ్ వంటి అత్యంత సాధారణ కారణాలను విస్మరించే అవకాశం దీనికి కారణం కావచ్చు.

జలవనరుల వర్గీకరణలో అసమానత

• జలవనరుల గణన దాని వర్గీకరణలో కొన్ని అసమానతలను ప్రదర్శిస్తుంది. ఇది చెరువులు, కుంటలు, సరస్సులు, జలాశయాలు మరియు నీటి సంరక్షణ పథకాలు అనే ఐదు రకాలుగా జలాశయాలను వర్గీకరిస్తుంది.
• ఏదేమైనా, ఈ వర్గాలు ప్రత్యేకమైనవి కావు, మరియు గతంలో నీటిపారుదల కోసం ఉపయోగించిన అనేక చెరువులు ఇప్పుడు ప్రధానంగా రీఛార్జ్ నిర్మాణాలుగా పనిచేస్తాయి.
• కర్ణాటకలో ఈ చెరువులను సాగునీటి అవసరాల కోసం చెరువులు, కుంటలుగా వర్గీకరించగా, మహారాష్ట్రలో భూగర్భ జలాల రీచార్జి కోసం నీటి సంరక్షణ నిర్మాణాలుగా వర్గీకరించారు.
• ఇరు రాష్ట్రాల నీటి పారుదల గణాంకాలు రెండు రాష్ట్రాలు చెరువు నీటి పారుదలపై ఎక్కువగా ఆధారపడలేదని సూచిస్తున్నాయి.

డేటా యొక్క ప్రామాణికీకరణ లేకపోవడం

గుజరాత్ లో నీటి వనరులు నిరుపయోగంగా ఉన్నాయని నివేదించగా, కర్ణాటకలో దాదాపు 80% నీటి వనరులు నిరుపయోగంగా ఉన్నట్లు నివేదించడం ద్వారా రాష్ట్రాల అంతటా డేటా యొక్క ప్రామాణికీకరణ ఏకరీతిగా నిర్వహించబడలేదు. రిపోర్టింగ్ లో ఈ అస్థిరత సర్వేయర్ల వివరణలో తేడాలను సూచిస్తుంది.

• దీనికితోడు నీటి వనరుల సాంద్రత తక్కువగా కనిపించే ఉత్తర కర్ణాటక మ్యాప్ పై ఆందోళనలు వ్యక్తమవుతున్నాయి.
• అయితే, అసలు జియోట్యాగింగ్ డేటా ఇంకా విడుదల కానందున, కొన్ని జిల్లాలను విస్మరించారా లేదా ఈ ప్రాంతం నిజంగా తక్కువ నీటి వనరుల సాంద్రతను కలిగి ఉందా అనేది అస్పష్టంగా ఉంది.

Sharing is caring!