Telangana Movement and State Formation – Mulki Movement, Download PDF | తెలంగాణ ఉద్యమం – రాష్ట్ర ఏర్పాటు – ముల్కీ ఉద్యమం 1952

Telangana Movement

Telangana Movement & State Formation Most important and prestigious exams in Telangana are TSPSC Group-1,2,3, 4, Police, Revenue etc. Many hopefuls are interested in entering these prestigious jobs.Due to the high level of competition, one can opt for high weightage related subjects and get a job with smart study.We provide Telugu study material in pdf format all aspects of Telangana Movement & State Formation that can be used in all competitive exams like TSPSC Group-1,2,3, 4, Police, Revenue etc.

Telangana Movement & State Formation , తెలంగాణ ఉద్యమం-రాష్ట్ర ఏర్పాటు , Mulki Movement ముల్కీ ఉద్యమం 1952 : తెలంగాణ లో అత్యంత ముఖ్యమైన మరియు ప్రతిష్టాత్మకమైన పరీక్షలు  TSPSC గ్రూప్-1,2,3 ,4 , పోలీస్ , రెవెన్యూ  మొదలైన పరీక్షలకు చాలా మంది ఆశావహులు, ఈ  ప్రతిష్టాత్మక ఉద్యోగాల్లో కి ప్రవేశించడానికి ఆసక్తి చూపుతారు.దీనికి పోటీ ఎక్కువగా ఉండడం కారణంగా, అధిక వెయిటేజీ సంబంధిత సబ్జెక్టులను ఎంచుకుని స్మార్ట్ అధ్యయనంతో ఉద్యోగం పొందవచ్చు. ఈ పరీక్షలలో ముఖ్యమైన అంశాలు అయిన పౌర శాస్త్రం , చరిత్ర , తెలంగాణ ఉద్యమం,  భూగోళశాస్త్రం, ఆర్ధిక శాస్త్రం, సైన్సు మరియు విజ్ఞానం, సమకాలీన అంశాలు చాల ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తాయి. కాబట్టి ఈ TSPSC గ్రూప్-1,2,3 ,4 , పోలీస్ , రెవెన్యూ  మొదలైన పరీక్షలపై ఆసక్తి ఉన్న అభ్యర్థుల కొరకు Adda247, ఈ అంశాలలో ఒకటైన తెలంగాణ ఉద్యమం (Telangana Movement) కి సంబంధించిన కొన్ని ముఖ్యమైన అంశాలను PDF రూపంలో అందిస్తుంది.

APPSC/TSPSC Sure shot Selection Group

Telangana Movement & State Formation (తెలంగాణ ఉద్యమం-రాష్ట్ర ఏర్పాటు PDF తెలుగులో)

TSPSC గ్రూప్స్, పోలీస్ ,రెవెన్యూ , పంచాయతి సెక్రెటరీ వంటి అన్ని పరీక్షలలో అడిగే ప్రశ్నల సరళిని అనుసరించి అన్ని పోటీ పరీక్షలకు ఉపయోగపడే విధంగా సమగ్రమైన సిలబస్ తో కూడిన సమాచారం ఈ క్రింద ఇవ్వడం జరిగింది.

1. Mulki Movement 1952 | ముల్కీ ఉద్యమం 1952
2. Gentlemen Agreement 1956 | పెద్ద మనుషుల ఒప్పందం 1956
3. Violation of protection of Telangana between 1956-69 | 1956-69 మధ్య తెలంగాణ పరిరక్షణల ఉల్లంఘనలు
4. Causes of 1969 Movement | 1969 ఉద్యమానికి కారణాలు
5. 1969 Movement- The role of Various Communities | 1969 ఉద్యమం-వివిధ వర్గాల పాత్ర
6. 1969 Movement – Role of Various Political Parties | 1969 ఉద్యమం – వివిధ రాజకీయ పార్టీల పాత్ర
7. Jai Andhra Movement | జై ఆంధ్ర ఉద్యమం
8. Telangana recognition | తెలంగాణ గుర్తింపుకై ఆరాటం 
9. Spread of Telangana Ideology | తెలంగాణ భావజాల వ్యాప్తి
10. Role of Civil Societies and Vedika in Spreading Telangana Ideology | తెలంగాణ భావజాల వ్యాప్తిలో పౌరసంఘాలు, వేదికల పాత్ర
11. Various assemblies in the spread of Telangana ideologies | తెలంగాణ భావజాల వ్యాప్తిలో వివిధ సభలు
12. Political and ideological efforts | రాజకీయ మరియు సిద్ధాంతపరమైన ప్రయత్నాలు
13. Malidasha movement | మలిదశ ఉద్యమం
14. The Role of Various Parties in the Formation of Telangana State | తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటులో వివిధ పార్టీల పాత్ర
15. Revivalision of Telangana Culture | తెలంగాణ సాంస్కృతిక పునరుజ్జీవనం
16. KCR hunger strike | కె.సి.అర్ ఆమరణ నిరాహార దీక్ష
17. తెలంగాణ ఉద్యమం – వివిధ నిరసన కార్యక్రమాలు
18. Naxalite movement | నక్సలైట్ ఉద్యమం 

Mulki Movement, ముల్కీ ఉద్యమం 1952

• అరాచకమైన నిజాం యొక్క పాలన నుండి విముక్తి లభిస్తుందని హైదరాబాద్ రాష్ర్ట ప్రజలు పోలీస్ చర్యను స్వాగతించారు.
• కానీ పోలీస్ చర్య తరువాత ఏర్పడిన మిలిటరీ పాలన (జనరల్ జె.ఎన్. చౌదరి పాలన), పౌర ప్రభుత్వ పాలన (ఎమ్.కె.వెల్లో డిపాలన) కాలంలో స్థానికేతరులను(నాన్‌ముల్కీ) వివిధ ప్రభుత్వఉద్యోగాలలోనియమించబడడం జరిగింది.  దీంతో విద్యార్థులు ఆందోళనకు గురయ్యారు.
• 1952 మార్చిలో ప్రజాస్వామ్య పద్దతిలో ఎన్నికైన ప్రజా ప్రభుత్వం బూర్గుల రామకృష్ణారావు నేతృత్వంలో ఏర్పడింది. దీంతో స్థానికులకు ఉద్యోగాలు లభిస్తాయని అనుకున్నారు.
• కానీ వాస్తవంలో నాన్ ముల్కీలు నకిలీ ధృవ పత్రాలను సృష్టించి ముల్కీలుగా ఉద్యోగాలలో చేరడం వంటి విషయాలను బూర్గుల ప్రభుత్వం అరికట్టకపోవడంతో స్థానికులలో అభద్రతా భావం పెరిగింది.

వరంగల్ లో ముల్కీ ఉద్యమం:

• వరంగల్ జిల్లాలోని డివిజనల్ ఇన్స్ పెక్టర్ ఆఫ్ స్కూల్స్ గా పనిచేస్తున్న పార్థసారథి అనే అధికారి 1952లో దాదాపు 180 మంది టీచర్లను బదిలీ చేసి వారి స్థానంలో నాన్‌ముల్కీలను నియమించినట్లు వార్తలు ప్రచారంలో వచ్చాయి.
• స్థానికంగా ఉన్న విద్యార్థులు ఈ చర్యకు వ్యతిరేకంగా ఉద్యమించడానికి నిర్ణయించారు.
• దీంతో పార్థసారథి యొక్క అక్రమాలపై సెంట్రల్ మిడిల్ స్కూలకు చెందిన 9 మంది ఉపాధ్యాయులు, హయగ్రీవాచారి అనే రాజకీయనాయకుడు పార్థసారధిపై ఉన్నతాధికారులకు ఫిర్యాదు చేశారు.
• పాఠశాలలు, కళాశాలల ప్రతినిధులతో కలిసి 1952 జూలై 26న వరంగల్ లో ఒక కార్యాచంలో కమిటి ఏర్పాటయింది.
• 1952 ఆగస్టు నెలలో విద్యార్థులు శాంతియుతమైన ర్యాలీని నిర్వహించారు.
• 1952 ఆగస్టు 30న విద్యార్థులు తరగతులకు వెళ్ళకుండా ఉద్యమించటంతో పోలీసులు లాఠీఛార్జి చేశారు.

తెలంగాణా చరిత్ర – ఇక్ష్వాకులు 

హైదరాబాద్ లో ఉద్యమం:

• ఆగసు 30న హన్మకొండ హైస్కూలు విద్యార్థులపై జరిగిన లాఠీ చార్జ్ కు వ్యతిరేకంగా ఆగస్టు 31న హైదరాబాద్ లో సమ్మెను నిర్వహించారు.
• ఆగస్టు 31 1952న సైఫాబాద్ కాలేజీ నుండి ఆబిడ్స్ వరకు విద్యార్థులు పెద్ద ఎత్తున ర్యాలీ నిర్వహించారు.
• సెప్టెంబర్ 1, 1952న బక్రీద్ పండుగ కావటంతో ఎటువంటి ర్యాలీలు నిర్వహించలేదు.

సీటి కాలేజి సంఘటన:

• సెప్టెంబర్ 2, 1952న ‘నాన్ ముల్కీ గోబ్యాక్’, ‘ఇడ్లీ సాంబార్ ఘర్ కో జాప్’, ‘స్టూడెంట్స్ యూనియన్ జిందాబాద్’ వంటి నినాదాలతో విద్యార్థులు భారీస్థాయిలో ర్యాలీలు నిర్వహించారు.
• 3 సెప్టెంబర్ 1952న పోలీస్ కమిషనర్ శివకుమార్ లాల్ ఒకప్రకటన ద్వారా నిషేధిత ఆజ్ఞలను జారీచేయడంజరిగింది.
• ” అయినప్పటికి సెప్టెంబర్ 3న సిటీ కాలేజ్ విద్యార్థులు ఆందోళన ప్రారంభించారు.
• సిటీ కాలేజ్ విద్యార్థుల ఆందోళనను శాంతింపజేయడానికి కొండా లక్ష్మణ్ బాపూజీ ప్రయత్నం చేసి విఫలమయ్యా రు.
• సెప్టెంబర్ 3 1952న సిటీ కాలేజ్ మరియు పత్తర్ ఘట్ ప్రాంతాలలో ముల్కీ ఉద్యమకారులపై పోలీసులు కాల్పులు జరిపారు.
• మొదటిసారి కాల్పుల్లో మహమ్మద్ ఖాసీం అనే 22 యేండ్ల యువకుడు మరణించగా, రెండవసారి కాల్పులలో షేక్ మహబూబ్ అనే వ్యక్తి మరణించాడు
• 1952 సెప్టెంబర్ 3న జరిగిన కాల్పులలో గాయపడి చికిత్స పొందుతున్న జమాలూద్దీన్ (40 సం||లు), రాములు (18 సం||లు) 1952, సెప్టెంబర్ 29న మరణించారు
• ప్రభుత్వ మరియు జస్టిస్ పింగళి జగన్మోహన్ రెడ్డి రిపోర్టు ప్రకారం ఇద్దరు చనిపోయారు, కానీ అనధికార లెక్కల ప్రకారం ఇద్దరు అక్కడే మరణించగా, మరో ఇద్దరు ఆసుపత్రిలో మరణించారు.
• సెప్టెంబర్ 4న చనిపోయిన విద్యార్థుల (సెప్టెంబర్ 3న) శవాలు అప్పగించాలని విద్యార్థులు ఆందోళన చేపట్టారు.
• దాంతో శాంతిభద్రతలను సాకుగా చూపిస్తూ సెప్టెంబర్ 4, 1952న అఫ్టల్ గంజ్ ప్రాంతంలో ముల్కీ ఉద్యమకారులపై పోలీసులు కాల్పులు జరిపారు.
•  1952 సెప్టెంబర్ 4 న జరిపిన కాల్పులలో నలుగురు మరణించారు.
• ప్రభుత్వ లెక్కల ప్రకారం సెప్టెంబర్ 3, 4న జరిగిన కాల్పులలో 6 మంది మరణించారు. అనధికార లెక్కల ప్రకారం 8 మంది మరణించారు .

1. మహ్మద్ ఖాసీం – వయస్సు 22 సంవత్సరాలు – ఫాక్టరీ వర్కర్
2. షేక్ మహబూబ్ – వయస్సు 30 సంవత్సరాలు – రిక్షా కార్మికుడు
3. జమాలుద్దీన్ – వయస్సు 40 సంవత్సరాలు – ప్రైవేటు ఉద్యోగి
4. మహ్మద్ ఖాన్ – వయస్సు 35 సంవత్సరాలు – ప్రైవేటు ఉద్యోగి
5. రాములు – వయస్సు 18 సంవత్సరాలు – ప్రైవేటు ఉద్యోగి
6. షేక్ ముక్తార్ – వయస్సు 40 సంవత్సరాలు – ప్రైవేటు ఉద్యోగి

1952 సెప్టెంబర్ లో ఫతేమైదా లో బహిరంగ సభ

• ఉద్యోగాలలో ముల్కీలకు ప్రాధాన్యత ఇవ్వాలని ప్రతిపక్ష నాయకుడు వి.డి.దేశ్ పాండే (P.D.F) ముల్కీ ఉద్యమానికి మద్దతు తెలిపారు.
• సోషలిస్టు పార్టీ నాయకుడు ‘మహదేవ్ సింగ్’ పోలీసుల కాల్పులను ఖండించి ముల్కి ఉద్యమానికి సంపూర్ణ మద్దతు తెలిపాడు.
• కృష్ణదేవరాయల భాషా నిలయం స్వర్ణోత్సవములు 1952 సెప్టెంబర్ లో సుల్తాన్ బజార్ లో జరిగినాయి.
• ఈ సమావేశానికి ముఖ్య అతిధిగా ‘బూర్గుల రామకృష్ణారావు’ హాజరయ్యారు.
• ముల్కీ ఉద్యమకారులపై జరిగిన కాల్పులకు నిరసనగా బూర్గుల యొక్క కారును సెప్టెంబర్ 5న ఆందోళనకారులు తగులబెట్టారు.
• ఈ సంఘటన జరగడంతో స్వామి రామానంద తీర్థ విద్యార్థుల వెనకాల సంఘ విద్రోహశక్తులున్నాయని పేర్కొన్నాడు.
• ఆ తర్వాత కాలంలో ఉపఎన్నికల ప్రచారానికి వరంగల్ వెళ్ళిన రామనందతీర్థ కారుకు కూడా విద్యార్థులు నిప్పంటించారు.
• జయశంకర్ సార్ ఈ ముల్కి ఉద్యమంలో పాల్గొనడానికి హన్మకొండ నుండి హైదరాబాద్ కి వస్తున్నబస్ ను భువనగిరిలో ఆపివేశారు.

ప్రభుత్వచర్యలు:

• ముల్కీ ఉద్యమం యొక్క ఉధృతిని గమనించిన ప్రభుత్వం సెప్టెంబర్ 7న ముల్కీ నిబంధనల పరిశీలన కోసం ఒక మంత్రివర్గ ఉపసంఘంను నియమించింది.

ఈ మంత్రివర్గ ఉపసంఘంలో సభ్యులు :

• కొండా వెంకటరంగారెడ్డి (ఎక్సైజ్ శాఖామంత్రి)
• డా|| మెల్కోటే (ఆర్థికమంత్రి)
• పూల్ చంద్ గాంధీ (విద్యాశాఖ మంత్రి)
• నవాజ్ జంగ్ (పబ్లిక్ వర్క్స్ శాఖమంత్రి)
• పోలీసుల కాల్పులపై విచారణ జరిపేందుకు హైకోర్టు సిట్టింగ్ జడ్జి ‘పింగళి జగన్మోహనరెడ్డి’ ఆధ్వర్యంలోన్యాయ విచారణ సంఘాన్ని నియమించింది.
• జస్టిస్ పింగళి జగన్మోహనరెడ్డి యొక్క ఆత్మకథ – ‘ది జుడిషియరీ ఐ సర్వ్ డ్‘. 
• ‘ది జుడిషియరీ ఐ సర్వ్ డ్’ అనే తన ఆత్మకథలో తెలంగాణ ప్రజల పట్ల ఆంధ్ర అధికారుల దుష్ప్రవర్తన వల్లనే ముల్కీ అల్లర్లు తెలంగాణ ప్రాంతమంతటా వ్యాపించాయని పేర్కొన్నాడు.

జస్టిస్ పింగళి జగన్మోహన్ రెడ్డి కమిటి:

• సెప్టెంబర్ 3మరియు 4 తేదీలలో జరిగిన కాల్పులపై విచారణ చేపట్టేందుకు హైదరాబాద్ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం సెప్టెంబర్ 5న జస్టిస్ పింగళి జగన్మోహన్ రెడ్డి ఆధ్వర్యంలో ఒక కమిటీని వేయడం జరిగిందని పత్రికా ప్రకటన వెలువడింది.

• కమిటీ చేపట్టాల్సిన విచారణను గురించి విధి విధానాలు సవివరంగా తెలుపుతూ సెప్టెంబర్ 10 1952న ప్రభుత్వం జీవో విడుదల చేసింది.

కమిటీ రిపోర్టు:

• మొదటిసారి అఫ్టల్ గంజ్ లో కాల్పులు జరిగినపుడు ప్రజాప్రతినిధులు మరియు నాయకులు, పోలీసు అధికారులు, పోలీసు బలగాల మధ్య సమన్వయ లోపం కొరవడింది.
• పోలీసులు సరిగా స్పందించకపోవడం మరియు ప్రజానాయకులు సరిగా కల్పించుకోకపోవడం వెరసి ఆందోళనకారులు, విద్యార్థులు చెలరేగిపోయారు.
• ఆందోళనకారులు ఎలాగైన ర్యాలీ తీయాలనే సంకల్పంతో ఉండటం, పోలీసులపై రాళ్లు రువ్వడం వలన పోలీసులు కాల్పులు జరిపారు.

ముల్కి ఉద్యమ అనంతరం 

• నాన్ ముల్కీలందరిని వెనక్కుపంపి ఆ స్థానాలలో స్థానికులను నియమించాలని విశాలాంధ్ర దినపత్రికలో పేర్కొన్న PDF నాయకులు :  వి.డి.దేశ్ పాండ్ , రాజ్ బహద్దూర్ గౌడ్ ,వి.కె.ధాగే
• సెప్టెంబర్ 13న ప్రివెంటివ్ డిటెన్షన్ కింద అరెస్ట్ కాబడ్డ శాసన సభ్యుడు -సయ్యద్ అక్తర్ హుస్సేన్.
• ‘సయ్యద్ అక్తర్ హుస్సేన్’ ఆవాద్ అనే ఉర్దూ పత్రిక సంపాదకుడు.
• ఇతనితో పాటు అరెస్టు కాబడ్డ మరో పాత్రికేయురాలు – బేగం సాదిక్ జహన్.

  Download: Telangana Movement & State Formation , mulki movemnt

Sharing is caring!