భారతదేశంలోని అతి పిన్న వయస్కుడైన రాష్ట్రమైన తెలంగాణ, శతాబ్దాల సాంస్కృతిక పరిణామం, రాజకీయ పోరాటాలు మరియు భౌగోళిక ప్రాముఖ్యత ద్వారా తన గుర్తింపును చెక్కింది. దక్కన్ పీఠభూమిపై నెలకొని ఉన్న ఈ శక్తివంతమైన ప్రాంతం నాలుగు పొరుగు రాష్ట్రాలైన మహారాష్ట్ర, ఛత్తీస్‌గఢ్, కర్ణాటక మరియు ఆంధ్రప్రదేశ్‌లతో సరిహద్దులను పంచుకుంటుంది. తెలంగాణ పొరుగు రాష్ట్రాలను అర్థం చేసుకోవడం దాని వ్యూహాత్మక స్థానాన్ని హైలైట్ చేయడమే కాకుండా దాని చారిత్రక సంబంధాలు, సహజ వనరులు మరియు భాగస్వామ్య వారసత్వంపై అంతర్దృష్టులను అందిస్తుంది. ఈ వ్యాసం తెలంగాణ పొరుగు రాష్ట్రాలు మరియు దాని గుర్తింపును రూపొందించడంలో వారి పాత్రను పరిశీలిస్తుంది.
Adda247 APP
తెలంగాణ పొరుగు రాష్ట్రాలు
భారతదేశం యొక్క అతిపెద్ద రాష్ట్రాలలో తెలంగాణ ఒకటి, ఇది భారత ఉపఖండం యొక్క మధ్య భాగంలో ఉంది. తెలంగాణ రాష్ట్రానికి ఉత్తరాన మహారాష్ట్ర, చత్తీస్‌గఢ్ రాష్ట్రాలు; దక్షిణం, తూర్పున ఆంధ్రప్రదేశ్, పడమరన కర్ణాటక రాష్ట్రం సరిహద్దుగా ఉన్నాయి. తెలంగాణ రాష్ట్రం మొత్తం నాలుగు రాష్ట్రాలతో సరిహద్దును కలిగి ఉంది. ఖమ్మం జిల్లాలోని ఏడు మండలాలను ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో విలీనం చేయడం వల్ల ఒడిశా రాష్ట్రంతో సరిహద్దు లేదు.
అక్షాంశాల మధ్య విస్తృతి దక్షిణాన గద్వాల జిల్లా నుంచి ఉత్తరాన ఆదిలాబాద్ జిల్లాల మధ్య విస్తరించి ఉంది. రేఖాంశాల దృష్ట్యా విస్తృతి పడమర మహబూబ్ నగర్ జిల్లా నుంచి తూర్పున భద్రాది కొత్తగూడెం జిల్లాల మధ్య విస్తరించి ఉంది.
మహారాష్ట్ర (ఉత్తరం మరియు వాయువ్య)
తెలంగాణ ఉత్తర మరియు వాయువ్య సరిహద్దులు మహారాష్ట్రతో పంచుకోబడ్డాయి. తెలంగాణలోని ఆదిలాబాద్, కుమురం భీమ్ ఆసిఫాబాద్, నిర్మల్, నిజామాబాద్ జిల్లాలు మహారాష్ట్ర సరిహద్దులో ఉన్నాయి. గోదావరి నది రెండు రాష్ట్రాల మధ్య కొన్ని ప్రాంతాలలో సహజ సరిహద్దుగా పనిచేస్తుంది.
ఛత్తీస్‌గఢ్ (ఈశాన్య)
తెలంగాణ ఈశాన్య సరిహద్దు ఛత్తీస్‌గఢ్‌ను తాకింది. భద్రాద్రి కొత్తగూడెం, ములుగు జిల్లాలు ఛత్తీస్‌గఢ్‌కు ఆనుకుని ఉన్నాయి. దట్టమైన అడవులు మరియు గోదావరి నది తరచుగా ఈ ప్రాంతంలో సరిహద్దును నిర్ణయిస్తాయి.
కర్ణాటక (పశ్చిమ)
తెలంగాణ తన పశ్చిమ సరిహద్దును కర్ణాటకతో పంచుకుంటుంది. తెలంగాణలోని మహబూబ్‌నగర్, నారాయణపేట, గద్వాల్ జిల్లాలు కర్ణాటకకు ఆనుకుని ఉన్నాయి. కన్నడ మరియు తెలుగు మాట్లాడే సంఘాలు ఈ ప్రాంతంలో సహజీవనం చేస్తున్నందున ఈ సరిహద్దు ఎక్కువగా సాంస్కృతిక మరియు భాషా సారూప్యతలతో నిర్వచించబడింది.
ఆంధ్రప్రదేశ్ (దక్షిణ మరియు ఆగ్నేయ)
తెలంగాణ దక్షిణ మరియు ఆగ్నేయ సరిహద్దులు ఆంధ్రప్రదేశ్‌తో పంచుకోబడ్డాయి. నల్గొండ, సూర్యాపేట, ఖమ్మం జిల్లాలు ఈ సరిహద్దులో ఉన్నాయి. విభజన సమయంలో భాగస్వామ్య రాజధానిగా ఉన్న హైదరాబాద్, మధ్యభాగంలో ఉంది, అయితే భౌగోళికంగా ఆంధ్రప్రదేశ్‌తో తెలంగాణ దక్షిణ సరిహద్దుకు దగ్గరగా ఉంది.
తెలంగాణలో జిల్లా సరిహద్దులు
తెలంగాణా 2014లో ఏర్పడిన సమయంలో వాస్తవానికి 10 జిల్లాలుగా విభజించబడింది. అయితే, మెరుగైన పాలన మరియు పరిపాలన కోసం, రాష్ట్రం 2016లో పెద్ద పునర్నిర్మాణానికి గురైంది, జిల్లాల సంఖ్యను 33కి పెంచింది. ఈ జిల్లాల సరిహద్దులు క్రింది విధంగా ఉన్నాయి:
ఉత్తర జిల్లాలు
- ఆదిలాబాద్: ఉత్తరాన మహారాష్ట్ర సరిహద్దు.
- కుమురం భీమ్ ఆసిఫాబాద్: మహారాష్ట్రతో సరిహద్దులను పంచుకుంటుంది.
- నిర్మల్: ఆదిలాబాద్‌కు దక్షిణంగా మహారాష్ట్రను తాకుతుంది.
ఈశాన్య జిల్లాలు
- భద్రాద్రి కొత్తగూడెం: ఛత్తీస్‌గఢ్ మరియు ఆంధ్రప్రదేశ్ సరిహద్దులు.
- ములుగు: భద్రాద్రి కొత్తగూడెం, ఛత్తీస్‌గఢ్‌తో సరిహద్దులు పంచుకుంది.
పశ్చిమ జిల్లాలు
- మహబూబ్ నగర్: కర్ణాటక మరియు ఆంధ్రప్రదేశ్ సరిహద్దులు.
నారాయణపేట: కర్ణాటకకు ఆనుకుని ఉంది.
గద్వాల్: పశ్చిమాన కర్ణాటకను తాకింది.
- నల్గొండ: దక్షిణాన ఆంధ్రప్రదేశ్ సరిహద్దు.
- సూర్యాపేట: ఆంధ్రప్రదేశ్ సరిహద్దుకు సమీపంలో ఉంది.
- ఖమ్మం: ఆంధ్రప్రదేశ్ మరియు భద్రాద్రి కొత్తగూడెంతో సరిహద్దులను పంచుకుంటుంది.
సెంట్రల్ జిల్లాలు
- హైదరాబాద్: రంగారెడ్డి మరియు మేడ్చల్-మల్కాజిగిరి జిల్లాల పరిధిలో, బయటి సరిహద్దులు లేకుండా.
- రంగారెడ్డి: హైదరాబాద్‌ను చుట్టుముట్టి వికారాబాద్, నల్గొండ వంటి జిల్లాలతో అంతర్గత సరిహద్దులను పంచుకుంటుంది.
- మేడ్చల్-మల్కాజిగిరి: హైదరాబాద్ శివార్లలో ఉంది.
తూర్పు జిల్లాలు
- వరంగల్ అర్బన్ మరియు వరంగల్ రూరల్: కేంద్రంగా ఉన్నప్పటికీ జనగాం మరియు
- భూపాలపల్లి వంటి తూర్పు జిల్లాలకు అనుసంధానించబడి ఉంది.
- జయశంకర్ భూపాలపల్లి: ములుగు, కరీంనగర్‌తో సరిహద్దులను పంచుకుంటుంది.
ఉత్తర మరియు మధ్య జిల్లాలు
- కరీంనగర్: నిజామాబాద్, సిద్దిపేట మరియు వరంగల్లతో సరిహద్దులను పంచుకుంటూ మధ్యలో ఉంది.
- సిద్దిపేట: మెదక్ మరియు సంగారెడ్డితో సహా బహుళ జిల్లాలకు అనుసంధానంతో కేంద్రంగా ఉంది.
తెలంగాణ రాష్ట్ర సరిహద్దులు మరియు జిల్లా హద్దుల ముఖ్యాంశాలు
రాష్ట్ర సరిహద్దులు
- మహారాష్ట్ర (ఉత్తర మరియు నైరుతి):
- గోదావరి నది మహారాష్ట్ర నుండి తెలంగాణలోకి ప్రవేశించి ఆదిలాబాద్, కుమ్రం భీం ఆసిఫాబాద్, నిర్మల్ వంటి జిల్లాలను సస్యశ్యామలం చేస్తుంది.
- ప్రసిద్ధ ప్రదేశాలు: బాసర (సరస్వతి ఆలయం), కావల్ వన్యప్రాణి అభయారణ్యం.
- సాంస్కృతిక సంబంధం: సరిహద్దు ప్రాంతాలలో మరాఠీ మాట్లాడే జనాభాతో భాషా, సాంస్కృతిక అనుబంధాలు ఉన్నాయి.
- ఛత్తీస్‌గఢ్ (ఉత్తర-తూర్పు):
- గోదావరి నది మరియు అటవీ ప్రాంతాలు భద్రాద్రి కొత్తగూడెం, ములుగు జిల్లాలతో ఛత్తీస్‌గఢ్‌కు సహజ సరిహద్దుగా ఉంటాయి.
- ప్రసిద్ధ ప్రదేశాలు: భద్రాచలం (రామాలయం, ప్రధాన పుణ్యక్షేత్రం).
- ఆర్థిక సంబంధం: అటవీ ఉత్పత్తులు, బొగ్గు గనుల వాణిజ్యం ద్వారా మంచి అనుబంధం.
- కర్ణాటక (మైదానం):
- కృష్ణా నది కర్ణాటకతో సరిహద్దుగా ప్రవహిస్తూ మహబూబ్‌నగర్, నారాయణపేట, జోగులాంబ గద్వాల్ జిల్లాలకు సాగు నీటిని అందిస్తుంది.
- ప్రసిద్ధ ప్రదేశాలు: జూరాల ప్రాజెక్ట్ (కృష్ణా నదిపై నిర్మితమైన జలవిద్యుత్ ప్రాజెక్ట్).
- సాంస్కృతిక సమ్మేళనం: ఈ ప్రాంతాలలో తెలుగు, కన్నడ మాట్లాడే జనాభా కలసి ఉంటారు.
- ఆంధ్రప్రదేశ్ (దక్షిణ మరియు తూర్పు):
- నదులు: కృష్ణా, గోదావరి నదులు ఆంధ్రప్రదేశ్ నుండి తెలంగాణలో ప్రవేశించి సాగు, తాగునీటి ప్రాజెక్టులకు సహాయపడతాయి.
- ప్రసిద్ధ ప్రదేశాలు: నాగార్జునసాగర్ డ్యామ్ (కృష్ణా నదిపై ప్రధాన జలవిద్యుత్ ప్రాజెక్ట్), యాదగిరిగుట్ట (శ్రీ లక్ష్మీ నరసింహ స్వామి దేవాలయం).
- GI ట్యాగులు: నల్గొండలోని పొచ్చంపల్లి ఇకత్ (ప్రపంచవ్యాప్తంగా గుర్తింపు పొందిన వస్త్ర కళ).
జిల్లా హద్దులు
- గోదావరి నది పరివాహక జిల్లాలు:
- ఆదిలాబాద్, నిర్మల్, జగిత్యాల, కరీంనగర్, భద్రాద్రి కొత్తగూడెం వంటి జిల్లాలు గోదావరి పరివాహక ప్రాంతంలో ఉన్నాయి.
- GI ట్యాగులు: జగిత్యాల మామిడి, కరీంనగర్ వెండి ఫిలిగ్రీ (హస్తకళ).
- కృష్ణా నది పరివాహక జిల్లాలు:
- మహబూబ్‌నగర్, వనపర్తి, నల్గొండ వంటి జిల్లాలు కృష్ణా నదిపై ఆధారపడతాయి.
- ప్రసిద్ధ ప్రాజెక్టులు: కల్వకుర్తి లిఫ్ట్ ఇరిగేషన్, జూరాల జలవిద్యుత్ ప్రాజెక్ట్.
- అటవీ మరియు గిరిజన ప్రాంతాలు:
- ములుగు, భద్రాద్రి కొత్తగూడెం, కుమ్రం భీం ఆసిఫాబాద్ జిల్లాలు అటవీ సంపద మరియు గిరిజన వారసత్వానికి ప్రసిద్ధి.
- ప్రసిద్ధ ప్రదేశాలు: రామప్ప ఆలయం (యునెస్కో వారసత్వ స్థలం), బొగత జలపాతం.
- సాంస్కృతిక మరియు చారిత్రక జిల్లాలు:
- హైదరాబాద్: చార్మినార్, గోల్కొండ కోట, ఐటీ హబ్‌లకు ప్రాచుర్యం.
- వారణగల్: వరంగల్ కోట, కాకతీయ కళా తొరణం, పెంబర్తి మెటల్ క్రాఫ్ట్ (GI ట్యాగు)కు ప్రసిద్ధి.
- పరిశ్రమల కేంద్రాలు:
- రంగారెడ్డి, సంగారెడ్డి, మేడ్చల్–మల్కాజిగిరి: ఔషధ తయారీ, ఐటీ, పరిశ్రమల కేంద్రాలుగా పేరుగాంచాయి.
- ప్రసిద్ధ సంస్థలు: ఐఐటీ హైదరాబాద్, జీనోమ్ వ్యాలీ (జీవవిజ్ఞాన పార్కు).
- సాగు మరియు వ్యవసాయ జిల్లాలు:
- నల్గొండ, కరీంనగర్: నాగార్జున సాగర్ ప్రాజెక్టు మరియు కాల్వలు వ్యవసాయ ఉత్పత్తిని మెరుగుపరుస్తాయి.
- GI ట్యాగులు: పొచ్చంపల్లి ఇకత్ (నల్గొండ), జగిత్యాల మామిడి, సిద్ధిపేట గోలాభామ చీరలు.
