Vigyan Dhara Scheme: Empowering Scientific Temper in India | విజ్ఞాన్ ధారా పథకం: భారతదేశంలో శాస్త్రీయ ఆలోచనల వికాసం

డిపార్ట్‌మెంట్ ఆఫ్ సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ (డిఎస్‌టి) కింద ‘విజ్ఞాన్ ధార’ అనే ఏకీకృత కేంద్ర రంగ పథకంలో విలీనమైన మూడు గొడుగు పథకాలను కొనసాగించడానికి ప్రధాన మంత్రి నరేంద్ర మోడీ అధ్యక్షతన జరిగిన కేంద్ర మంత్రివర్గం ఆమోదం తెలిపింది. ఈ పథకం నిధుల వినియోగంలో సామర్థ్యాన్ని పెంపొందించడానికి మరియు సబ్-స్కీమ్‌లు మరియు ప్రోగ్రామ్‌ల మధ్య మెరుగైన సమకాలీకరణను నిర్ధారించడానికి రూపొందించబడింది. 15వ ఫైనాన్స్ కమిషన్ కాలానికి (2021-22 నుండి 2025-26 వరకు) ₹10,579.84 కోట్ల వ్యయంతో ‘విజ్ఞాన్ ధార’ భారతదేశంలో సైన్స్, టెక్నాలజీ మరియు ఇన్నోవేషన్ (STI) పర్యావరణ వ్యవస్థను బలోపేతం చేయడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.

విజ్ఞాన్ ధార గురించి

విజ్ఞాన్ ధారా పథకం భారత ప్రభుత్వము ప్రారంభించిన ఒక ప్రగతిశీల కార్యక్రమం, ఇది శాస్త్రీయ ఆలోచనలను, ఆవిష్కరణలను, పరిశోధనలను దేశవ్యాప్తంగా ప్రోత్సహించడమే లక్ష్యంగా రూపొందించబడింది. ఈ పథకం శాస్త్రీయ పురోగతులు మరియు సామాజిక అవసరాల మధ్య ఉన్న అంతరాన్ని తీర్చడానికి, యువతలో శాస్త్రీయ విచారణ మరియు ఆవిష్కరణల సాంస్కృతిక పునాదులను స్థాపించడానికి సహాయపడుతుంది. విజ్ఞాన్ ధారా పథకం ద్వారా, భారతదేశం శాస్త్ర సాంకేతిక రంగంలో గ్లోబల్ లీడర్‌గా నిలవడమే లక్ష్యం.

Adda247 APP

విజ్ఞాన్ ధారా పథకంలోని ముఖ్య లక్ష్యాలు

విజ్ఞాన్ ధారా పథకంలోని ముఖ్య లక్ష్యాలు:

1. శాస్త్రీయ అవగాహనను ప్రోత్సహించడం: విద్యా వ్యవస్థలో మరియు నిత్య జీవితంలో శాస్త్రాన్ని సమగ్రపరచడం ద్వారా పౌరుల శాస్త్రీయ జ్ఞానాన్ని పెంచడం.
2. ఆవిష్కరణలను ప్రోత్సహించడం: యువతను పరిశోధన మరియు ఆవిష్కరణలలో పాల్గొనటానికి ప్రోత్సహించడం, తద్వారా సామాజిక సవాళ్లకు కొత్త పరిష్కారాలను మరియు సాంకేతికతలను అభివృద్ధి చేయడం.
3. పరిశోధన మౌలిక సదుపాయాలను బలోపేతం చేయడం: దేశంలోని సంస్థల పరిశోధనా సామర్ధ్యాలను మెరుగుపరచడానికి అవసరమైన వనరులు మరియు సదుపాయాలను అందించడం.
4. శాస్త్రీయ ప్రతిభకు మద్దతు ఇవ్వడం: శాస్త్ర సాంకేతిక రంగంలో యువ ప్రతిభను గుర్తించి, వారిని రాష్ట్రీయ పురోగతికి తోడ్పడే అవకాశం కల్పించడం.

విజ్ఞాన్ ధారా పథకం ముఖ్య భాగాలు

1. శాస్త్ర విద్యా అభివృద్ధి

ఈ భాగం కింద, అన్ని స్థాయిల్లో శాస్త్ర విద్యను పాఠ్యక్రమంలో సమగ్రపరచడం లక్ష్యం. ప్రభుత్వము, విద్యాసంస్థలతో కలసి, సృజనాత్మక బోధన పద్ధతులు, నవీకరించబడిన శాస్త్ర సిలబస్ మరియు చేతిలో నేర్చుకునే అనుభవాలను పరిచయం చేయడానికి ప్రయత్నిస్తుంది.

a. పాఠశాల ప్రోగ్రాములు

పాఠశాల విద్యార్థుల కోసం ప్రత్యేక ప్రోగ్రాములు రూపొందించబడ్డాయి, ఇవి శాస్త్ర విద్యను మరింత ఆసక్తికరంగా మారుస్తాయి. శాస్త్ర ప్రదర్శనలు, ప్రదర్శనలు మరియు పోటీలు నిర్వహించి, శాస్త్రానికి ఇష్టాన్ని పెంపొందిస్తాయి.

b. ఉపాధ్యాయుల శిక్షణ

ఉపాధ్యాయులకు ఆధునిక బోధన పద్ధతులు మరియు శాస్త్రంలో తాజా అభివృద్ధులను నేర్పించడం కోసం అధునాతన శిక్షణ అందిస్తారు, తద్వారా విద్యార్థులు ఉన్నత నాణ్యత గల శాస్త్ర విద్యను పొందగలరు.

2. పరిశోధన మరియు అభివృద్ధి (R&D) మద్దతు

ఈ భాగం కింద, దేశవ్యాప్తంగా ఉన్న విద్యా మరియు పరిశోధనా సంస్థల పరిశోధనా సామర్ధ్యాలను బలోపేతం చేయడం ప్రధాన లక్ష్యం.

a. మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధి

పరిశోధనా ప్రయోగశాలలు, గ్రంథాలయాలు మరియు ఇతర అవసరమైన సదుపాయాల నిర్మాణానికి మరియు మెరుగుదల కోసం నిధులు అందిస్తారు. అధునాతన పరిశోధన కోసం అవసరమైన ఆధునిక పరికరాలను పొందడంలో కూడా సహాయపడతారు.

b. పరిశోధన గ్రాంట్లు

యువ పరిశోధకులు మరియు శాస్త్రవేత్తలకు పరిశోధన ప్రాజెక్టులను నిర్వహించడానికి కావలసిన గ్రాంట్లను పథకం అందిస్తుంది. ఈ గ్రాంట్లు ఆవిష్కరణలను మరియు కొత్త సాంకేతికతల అభివృద్ధిని ప్రోత్సహించడమే లక్ష్యంగా ఉంటాయి.

3. ఆవిష్కరణ మరియు వ్యాపారవేత్తలకు మద్దతు

విజ్ఞాన్ ధారా పథకం యువతలో ఆవిష్కరణ మరియు వ్యాపారవేత్తల సంస్కృతిని ప్రోత్సహించడానికీ లక్ష్యంగా ఉంది.

a. ఆవిష్కరణ హబ్‌లు

వివిధ ప్రాంతాల్లో ఆవిష్కరణ హబ్‌లు ఏర్పాటు చేసి, ఆవిష్కర్తలు మరియు వ్యాపారవేత్తలకు కావలసిన వనరులు మరియు మార్గదర్శకతను అందించి, వారి ఆలోచనలను ఆచరణాత్మక ఉత్పత్తులుగా మార్చడంలో సహాయపడతాయి.

b. స్టార్టప్ మద్దతు

శాస్త్ర సాంకేతిక రంగంలో పని చేసే స్టార్టప్స్‌కు ఆర్థిక సహాయం మరియు మార్గదర్శకతను పథకం అందిస్తుంది, తద్వారా పరిశోధన ఫలితాలను వ్యాపారికంగా మార్పించడంలో సహాయపడతాయి.

4. ప్రజలలో శాస్త్రీయ అవగాహన మరియు చర్చ

విజ్ఞాన్ ధారా పథకం యొక్క ముఖ్య భాగమైన ప్రజలలో శాస్త్రీయ అవగాహన పెంచడం, శాస్త్రాన్ని అందరికీ అందుబాటులోకి తేవడమే లక్ష్యం.

a. శాస్త్ర కమ్యూనికేషన్

వివిధ మాధ్యమాల ద్వారా శాస్త్ర కమ్యూనికేషన్‌ను మెరుగుపరచడానికి ప్రయత్నాలు జరుగుతున్నాయి. పబ్లిక్ లెక్చర్లు, శాస్త్ర ఉత్సవాలు మరియు వర్క్‌షాపులు కూడా నిర్వహించి, శాస్త్రాన్ని ప్రజలకు చేరువ చేస్తాయి.

b. పౌర శాస్త్ర ప్రాజెక్టులు

పౌర శాస్త్ర ప్రాజెక్టులను ప్రోత్సహించడం ద్వారా ప్రజలు శాస్త్రీయ పరిశోధనలో పాల్గొని, ప్రస్తుతం జరుగుతున్న పరిశోధనలకు డేటా మరియు పరిశీలనలను అందించగలరని పథకం ప్రోత్సహిస్తుంది

జాతీయ లక్ష్యాలతో సమలేఖనం

‘విజ్ఞాన్ ధార’ కింద కార్యక్రమాలు విక్షిత్ భారత్ 2047 యొక్క విజన్‌ను సాకారం చేయడంలో DST యొక్క 5-సంవత్సరాల లక్ష్యాలకు అనుగుణంగా ఉంటాయి. జాతీయ ప్రాధాన్యతలపై దృష్టి సారిస్తూ ప్రపంచ ప్రమాణాలకు కట్టుబడి, అనుసంధన్ నేషనల్ రీసెర్చ్ ఫౌండేషన్ (ANRF)తో R&D భాగం జతకట్టింది.

విజ్ఞాన్ ధారా పథకం ప్రభావం

విజ్ఞాన్ ధారా పథకం భారతదేశంలోని శాస్త్రీయ రంగంలో ఎంతో ప్రభావాన్ని చూపింది. ఈ పథకం విద్యార్థుల్లో శాస్త్రంపై ఆసక్తిని పెంచి, శాస్త్ర సాంకేతిక రంగంలో కెరీర్ ఎంచుకునే యువత సంఖ్యను పెంచడంలో సహాయపడింది. ఈ పథకం కారణంగా పరిశోధన ప్రచురణలు మరియు పేటెంట్లు పెరిగాయి, ఇవి భారతీయ సంస్థల పరిశోధనా సామర్ధ్యాన్ని ప్రతిబింబిస్తున్నాయి.

భవిష్యత్ ప్రణాళికలు

విజ్ఞాన్ ధారా పథకం రాబోయే సంవత్సరాల్లో దాని చేరుకో మరింత విస్తరించడానికి ప్రణాళికలు సిద్ధం చేసింది. ఇంకా ఆవిష్కరణ హబ్‌లను స్థాపించి, పరిశోధన మరియు అభివృద్ధికి నిధులను పెంచడం కోసం ప్రణాళికలు ఉన్నాయి. ప్రభుత్వము పథకాన్ని సామాజికంగా మరింత అందుబాటులోకి తేవడంలో కూడా సహాయపడటానికి ప్రణాళికలు రూపొందిస్తోంది.

విజ్ఞాన్ ధార పథకం: క్లుప్తంగా కీలక అంశాలు

• ఏకీకృత పథకం: ఇప్పటికే ఉన్న మూడు DST పథకాలను విలీనం చేస్తుంది: S&T ఇన్స్టిట్యూషనల్ మరియు హ్యూమన్ కెపాసిటీ బిల్డింగ్, రీసెర్చ్ అండ్ డెవలప్‌మెంట్ మరియు ఇన్నోవేషన్, టెక్నాలజీ డెవలప్‌మెంట్ మరియు డిప్లాయ్‌మెంట్.
• ఖర్చు: 15వ ఆర్థిక సంఘం వ్యవధిలో 2021-26కి ₹10,579.84 కోట్లు.
• లక్ష్యాలు: S&T సామర్థ్యాన్ని పెంపొందించడం, పరిశోధన, ఆవిష్కరణ మరియు సాంకేతిక అభివృద్ధిని ప్రోత్సహించడం మరియు సైన్స్, టెక్నాలజీ మరియు ఇన్నోవేషన్ (STI) పర్యావరణ వ్యవస్థను బలోపేతం చేయడం.
• ఫోకస్ ఏరియాలు: ప్రాథమిక పరిశోధన, స్థిరమైన శక్తి, నీటి వనరులు, అంతర్జాతీయ సహకారం మరియు S&Tలో మహిళల భాగస్వామ్యాన్ని పెంచడం వంటివి ఉన్నాయి.
• సమలేఖనం: విక్షిత్ భారత్ 2047 యొక్క విజన్‌కు మద్దతు ఇస్తుంది మరియు జాతీయ ప్రాధాన్యతలు మరియు అనుసంధన్ నేషనల్ రీసెర్చ్ ఫౌండేషన్ (ANRF)కి అనుగుణంగా ఉంటుంది.

Sharing is caring!